“De situatie is nijpend,” vertelt priesters Bertin Namboho tijdens een persconferentie georganiseerd door de internationale katholieke hulporganisatie Kerk in Nood (ACN). “We leven in constante terreur. Iedereen kent wel iemand die ontvoerd of vermoord is. De terroristen in Burkina Faso zijn net zo gevaarlijk als Boko Haram in Nigeria was. Als je ‘s ochtends vertrekt, kun je er niet zeker van zijn dat je ‘s avonds nog in leven bent,” aldus pr. Bertin, de econoom van het bisdom Nouna. Hij legt uit dat hij onderweg drie keer door terroristen is tegengehouden en dat een van zijn ooms vorig jaar is vermoord.
Gevaarlijke missie
Toen pr. Jean-Pierre Keita eind 2022 werd benoemd tot pastoor in Tansila, een parochie die eerder zwaar was getroffen door terroristische aanslagen, waarschuwden mensen hem dat hij zichzelf in gevaar bracht. “Maar mijn grootste zorg op dat moment was niet het gevaar dat ik liep, maar hoe ik mijn pastorale missie naar behoren zou kunnen uitvoeren,” legt hij uit.
Ontvoerd, maar vrijgelaten
Eind mei 2023, slechts een maand na de moord op zijn broer, werd hij ontvoerd door terroristen. “Toen ze me meenamen naar het bos, doorzochten ze mijn tas en vonden ze priesterlijke voorwerpen zoals een albe, een stola en ceremonieel voorwerpen. Ik loog er niet over dat ik een priester was. Ondanks de bedreiging, legde ik hen de betekenis van elk van deze voorwerpen uit. Na een paar uur lieten ze me vrij.”
Alleen al in de afgelopen vijf maanden hebben er acht aanvallen plaatsgevonden in het parochiegebied van pater Jean-Pierre. Onlangs, op 15 april 2024, kreeg de gemeenschap van Tansila van een groot aantal terroristen de opdracht om de stad voor 19:00 uur te verlaten. Ze hadden geen tijd om hun spullen te verzamelen. Hun bezittingen werden geplunderd, waaronder de pastorie, de kerk, het altaar, het tabernakel en alle religieuze symbolen. Alle gebouwen werden leeggehaald.
Infuus van baby gestolen
“Ik heb één herinnering die nooit zal vervagen: de terroristen braken in de kliniek in en verwijderden de infuusslangen van de patiënten, zelfs die van een baby die ik zou dopen. Ze verwijderden de slang en hij stierf. Als pastoor van zielen doet zo’n situatie je hart bloeden,” legt de priester uit. Twee dagen na de aanval stelde het leger het gebied veilig en werd de bevolking gevraagd om terug te keren. “Toen ik de schade zag en de verwoeste kerk, barstte ik in tranen uit,” zegt pater Jean-Pierre. “Ik begreep het lijden van het volk van Israël toen de Tempel werd verwoest. Je krijgt het gevoel dat je je religieuze identiteit, je waardigheid kwijt bent. En te midden van dit alles vragen we ons af: Waar is onze God?”
“Als ik alleen ben, huil ik”
Sinds de aanval zijn er soldaten in Tansila gebleven om de teruggekeerde inwoners te beschermen. Maar dat heeft de terroristen er niet van weerhouden om andere gemeenschappen in de parochie van pater Jean-Pierre aan te vallen. “Als pastoor van een parochie die zo’n vreselijke aanval te verduren heeft gehad, gedraag ik me sterk als ik met deze christenen praat, om hen aan te moedigen. Maar als ik alleen ben, huil ik. Het is heel moeilijk.”
Vóór de aanval van 15 april, op Kerstavond 2023, werden de inwoners van zes dorpen in de parochie uit hun huizen verdreven. “Dat was een heel donkere Kerstmis. Ze deden het gebruikelijke, ze plunderden alles en wat ze niet nodig hadden, verbrandden ze om de mensen uit te hongeren.”
Onderschept door extremisten
Tijdens de persconferentie vertelde pr. Bertin dat Nouna tussen 2022 en 2024 door extremisten geblokkeerd werd, zonder elektriciteit en zonder voorraden behalve de voorraden die door militaire konvooien werden toegelaten. Als econoom van het bisdom moest hij daardoor soms de stad uit om naar een werkende bank in Dedougou te gaan, waarbij hij meerdere keren door extremisten werd onderschept. “Aan de kant gezet worden door vijf of zes terroristen met geweren is beangstigend. Ze stelden me verschillende vragen, zoals wat mijn werk was. Je kunt nooit weten wat ze zullen doen als ze ontdekken dat je een priester bent, maar ik kon niet liegen.”
De priester legde uit hoe op 25 december de stad Nouna en drie plaatselijke parochies werden aangevallen. “De burgerbevolking lijdt altijd onder terroristische aanvallen. Maar als ze kerken en parochiehuizen vernielen en je de klokken niet mag luiden voor de mis, moet je je afvragen wat de motivatie achter hun acties is.”
Scholen twee jaar gesloten
De scholen in de omgeving van Nouna zijn al meer dan twee jaar gesloten. Pastoor Jean-Pierre denkt niet dat de school in Tansila dit jaar zal openen. “Na de verwoesting van de scholen lijkt het me erg moeilijk om een nieuw schooljaar te organiseren met adequate omstandigheden.” Bovendien legt pr. Bertin uit dat veel kinderen niet kunnen betalen voor de weinige scholen die nog open zijn, vanwege de armoede en honger die het terrorisme veroorzaakt.
Hoewel de toekomst er somber uitziet – de priesters zeggen allebei dat het aantal terroristen niet afneemt – blijven de Burkinabe erg dicht bij God en bloeien de roepingen. “Ook al is het gevaarlijk om samen te komen om te bidden, de mensen blijven elkaar ontmoeten en hun geloof beleven. In juli zijn er twee nieuwe priesters gewijd in het bisdom,” vertelt pr. Bertin. Pastoor Jean-Pierre is het met hem eens: “We hebben hoop, want ondanks alle aanvallen hebben de mensen hun geloof behouden. Wij geloven in een betere toekomst, in een wereld in vrede. Wij geloven in de Vredevorst.”
“Dankbaar dat jullie geraakt zijn”
“We zijn dankbaar voor alle mensen die geraakt zijn door deze wanhopige situatie waarin we ons bevinden en die ons helpen waar ze kunnen. Bedankt mensen van Kerk in Nood, want jullie helpen ons niet alleen met materiële goederen, maar ook met gebed. Het is heel belangrijk om te weten dat we er niet alleen voor staan. We doen een beroep op alle mensen van goede wil die zich inzetten voor vrede, om niet medeplichtig te worden aan het verergerende terrorisme in Burkina Faso: We zijn allemaal broeders op deze aarde! Elke dag bidden we voor de slachtoffers, voor de bekering van onze eigen harten en voor de bekering van onze aanvallers”.
