“De situatie is verschrikkelijk, het is helemaal niet gemakkelijk. Elke dag zijn er nieuwe uitdagingen. Ik heb nog nooit zoiets meegemaakt, nog nooit! Het is oorlog, niet zoals een oorlog, het is een oorlog,” zegt Tabash, die zich grote zorgen maakt.
De eigenaar van een winkel die religieuze artikelen verkoopt op het Kribbeplein in Bethlehem had gehoopt eindelijk zijn schulden te kunnen afbetalen na de COVID-19 pandemie. Nu wordt hij echter geconfronteerd met een sombere realiteit. De afwezigheid van pelgrims heeft de lokale economie in puin gelegd. Alle sectoren die afhankelijk zijn van het religieuze toerisme, van hotels en restaurants tot handwerk in olijfhout en de verkoop van souvenirs, zijn getroffen.
Tabash benadrukt het belang van bedevaartgangers voor de christelijke gemeenschap in Bethlehem. “Er zijn geen pelgrims. Alles is leeg, er is niemand. En ze zeggen dat het tot Pasen zal duren. Ik maak me niet alleen zorgen over geld of de economie, hoewel ik niet weet hoe ik het einde van de maand zal halen. Maar ik maak me vooral zorgen over de toekomst van christelijke plaatsen en christelijke gezinnen,” klaagt hij.
Bommen boven Bethlehem
De eigenaar van de religieuze souvenirwinkel deelt in zijn gesprek met Kerk in Nood zijn bezorgdheid over de veiligheid van zijn familie en de inwoners van Bethlehem. “Deze dagen zijn er bommen in de lucht boven Bethlehem. Kinderen zijn bang, mijn kinderen willen niet van onze kant gescheiden worden,” vertelt hij, wijzend op inwoners van de Westelijke Jordaanoever die werk zochten in Jeruzalem. “Nu zijn de controleposten gesloten en zijn inreisvergunningen voor Palestijnen geblokkeerd.”
Christenen vertrekken
De weinige mensen die toevallig een dubbele nationaliteit hebben, verlaten hun thuisland omdat ze de hoop hebben verloren, klaagt de jonge christen: “Een vriend van mij die een klein busbedrijfje had, verlaat dit weekend het Heilige Land”. De overgrote meerderheid heeft deze mogelijkheid echter niet. Sommigen, zoals Tabash, hebben besloten om te blijven, ook al zouden ze kunnen vertrekken: “Ik blijf mijn winkel elke dag openen, ik ga naar het plein, voor de Geboortebasiliek. Mensen vragen me waarom ik ga; ik ben de enige die de winkel opent. Het enige dat me steunt is het geloof. Zonder geloof zou ik niet kunnen doorgaan, zelfs niet voor een minuut. We hebben de hoop al verloren; het enige wat overblijft is het geloof.”
Een heilige plaats voor iedereen
“Ik kan dit niet achterlaten; ik kan mijn vader niet achterlaten,” bevestigt Tabash. “Onze familie bezit deze winkel al sinds 1927, toen ze de ruimte begon te huren van de Armeense kerk. Mijn vader zegt tegen me: “Heb vertrouwen, Bethlehem is een heilige plaats, het zal niet worden aangeraakt. Ja, ik blijf, want het is een heilige plaats; we leven op de plek waar Jezus geboren is; we kunnen niet weg; als dat niet zo was, zou ik meteen vertrekken.”
“Maar als christelijke Palestijn is het mijn missie om hier te zijn, ook al komen er elke dag nieuwe uitdagingen. Er moet een einde komen aan de oorlog. We zijn moe; we willen vrede, alleen vrede voor onze kinderen en onze families,” zegt Tabash.
Heilige plaats voor alle christenen
Tijdens het interview met de pauselijke stichting doet hij een internationale oproep voor het behoud van de heilige plaats waar Jezus geboren is. “Is deze plek alleen heilig voor mij, voor mijn familie, voor ons Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever? Is het niet een heilige plaats voor alle christenen in de wereld?” vraagt hij zich af. “Veel mensen hebben het verlangen om naar het Heilige Land te komen, en het is tijd om ons te helpen, om aanwezig te zijn op deze heilige plaatsen,” zegt hij vol overtuiging.
Vanwege reisbeperkingen en het gevaar in de regio weet Tabash dat mensen niet fysiek kunnen komen, maar hij spoort hen aan om op andere manieren aanwezig te zijn: “Kom met uw gebeden, kom met uw acties om vrede te vragen, kom door de integriteit van deze plaatsen te verdedigen. De stilte maakt me bang. Kom, met uw steun voor de christelijke families in het Heilige Land.”
Foto: Ilona Budzbon/ACN
