Hij was een goede vriend van Kerk in Nood (ACN) en een frequente gast op de nationale kantoren, waar hij de situatie van christenen in zijn land toelichtte aan media, politici en beleidsbepalers. Bisschop Kyrillos heeft zeer turbulente tijden meegemaakt, waaronder de jaren van het pan-Arabisme van Nasser en de spanningen met Israël. Hij was in Rome voor zijn theologische studies tijdens de Zesdaagse Oorlog, maar door de daaruit voortvloeiende spanningen werd hij gedwongen vijf jaar militaire dienst te vervullen toen hij naar huis terugkeerde. Uiteindelijk werd hij op 10 juni 1974 tot priester gewijd.

Meer recent hielp hij zijn gemeenschap door de moeilijke jaren van de “Arabische lente” te leiden. De opkomst van de moslim broederschap resulteerde in wijdverspreide aanvallen op christenen in Egypte, die tot zijn verdriet veelal als tweederangsburgers werden gezien. “Ondanks de aanvallen op hun gebedsplaatsen zijn Egyptische christenen niet bang, de kerken zitten vol. We hebben een missie te volbrengen: getuigen zijn van Gods liefde te midden van een wereld vol geweld”, zei hij tegen een publiek van Kerk in Nood (ACN) tijdens een van zijn vele evenementen met de organisatie.

Kyrillos William Samaan werd in 1946 nabij Assiut geboren in een groot koptisch-katholiek gezin waar de liefde voor de Kerk werd aangemoedigd. Vier van zijn broers en zussen volgden ook het religieuze leven. Volgens informatie van de familie aan Kerk in Nood (ACN) stierf hij gisteren, in de vroege uren van 11 mei 2023 in een ziekenhuis in Caïro. Hij werd 76 jaar oud.

Christenen maken tussen 10 en 20% van de bevolking van Egypte uit. Zij zijn afstammelingen van de oorspronkelijke bewoners, vóór de Arabische invallen van de 7e eeuw. De meeste christenen behoren tot de Koptisch-orthodoxe Kerk, maar een kleine minderheid behoort tot de Koptisch-katholieke Kerk, die in gemeenschap staat met Rome. Als toegewijd oecumenicus is het passend dat bisschop Kyrillos tot de Vader is opgevaren op een moment dat het hoofd van de Koptisch-Orthodoxe Kerk, Tawadros II, afgelopen woensdag in Rome op bezoek was bij paus Franciscus. Die nam de ongekende stap om hem uit te nodigen voor de traditionele algemene audiëntie.

Bisschop Kyrillos zal zeer gemist worden door zijn gelovigen en door de bredere Kerk in Nood (ACN)-familie, maar we twijfelen er niet aan dat hij voorbede zal blijven doen voor Christenen in nood over de hele wereld. De pauselijke stichting betuigt dan ook haar diepste medeleven met het bisdom Assiut bij het overlijden van de bisschop.

Het Patriarchaal seminarie in Ghazir is het belangrijkste seminarie voor de Maronitische Kerk in Libanon en in de wereld. De economische en politieke crisis, die Libanon de afgelopen jaren zo zwaar heeft getroffen, heeft als gevolg een algemene verarming van de samenleving. Doordat Libanezen steeds moeilijker zelf het seminarie in stand kunnen houden, loopt de vorming van tientallen kandidaten voor het priesterschap gevaar.

“Op het seminarie ontdekken we onze sterke en zwakke punten, en leren we een persoonlijke relatie met God te ontwikkelen, wat cruciaal is voor het leven van een gewijd persoon. Maar de omstandigheden maken het moeilijk om ons te concentreren op onze vorming, dus bid alstublieft voor ons”, zegt de 25-jarige Joseph Loutfi.  Zijn vriend Chadi Chata (26) is het met hem eens. “We worden geconfronteerd met een zeer moeilijke situatie, en het kan nog erger worden. Maar toch heeft God ervoor gekozen om tientallen jonge mannen te sturen om in zijn veld te dienen!”

Getuigen van Christus
Libanon heeft 18 officieel erkende religieuze gemeenschappen, waaronder een verscheidenheid aan christelijke en islamitische denominaties. Na 30 jaar vrede vrezen sommigen dat de economische crisis de verdeeldheid in Libanon opnieuw zou kunnen aanwakkeren. “In deze context zijn christenen een broodnodige aanwezigheid in een land dat de voetsporen van Jezus draagt, wat dit een heilig land maakt”, legt Johnny Estephan, 24 jaar oud.  Volgens het evangelie bezocht Jezus de gebieden die nu Libanon vormen, waaronder de zuidelijke steden Tyr en Sidon. “In de gebieden waar christenen en moslims naast elkaar leven, zijn wij getuigen van Jezus Christus voor moslims, en een brug tussen het Oosten en het Westen.”

In een tijd waarin het christendom zich in het Midden-Oosten lijkt terug te trekken door vervolging en economische migratie, laten deze seminaristen juist het licht van het Evangelie schijnen voor iedereen in Libanon. “Wij spreken de taal van de Koran. Wij kunnen onze moslimbroeders de waarheid van God tonen en een verschil maken in hun leven. Bidt alstublieft dat wij echte, sterke priesters mogen worden.”

Veel bekeringen onder moslims
Raymond Elia (41) heeft zijn theologieboeken nog op tafel liggen. “Het is belangrijk om te studeren”, zegt hij, “Maar studeren is niet genoeg. We kunnen alle theologieboeken lezen en de Bijbel van kaft tot kaft, en toch niets weten over Jezus Christus. We moeten Hem hierbinnen leren kennen”, voegt hij eraan toe, wijzend op zijn hart. Raymond is lid van een charismatische beweging en in zijn eigen parochie was hij verantwoordelijk voor het ontvangen en voorbereiden van moslims die zich tot het Christendom wilden bekeren. Anders dan in veel andere landen in het Midden-Oosten is bekering in Libanon legaal, hoewel het maatschappelijk nog steeds wordt afgekeurd. Toch had hij zijn handen vol. “Veel moslims willen meer leren over Jezus Christus. Er zijn veel bekeringen”, bevestigt hij.

Een taal die ze allemaal moeten leren is het Syrisch, de liturgische taal van de Maronitische Kerk. Op verzoek van de rector van het seminarie staat de 25-jarige Roy Zeidan op en zet de toon voor een verbluffende collectieve vertolking van het Weesgegroet in wat de dichtstbijzijnde levende taal is van het Aramees dat door Jezus werd gesproken.

Ondanks de vrijheid van godsdienst en meningsuiting die in Libanon bestaat, klaagt Johnny Estephan over “gemaskeerde discriminatie.” Hij benadrukt het belang van de christelijke aanwezigheid bij het bewaken van de interreligieuze harmonie. “Er wonen christenen in dorpen met moslims of druzen, maar er zijn geen twee verschillende takken van de Islam die vreedzaam naast elkaar leven. Wij zijn een goed voorbeeld voor anderen.”

De economische crisis heeft veel Libanezen ertoe gebracht een beter leven te zoeken buiten hun thuisland. Naar verhouding vertrekken vooral veel christenen. Zij zijn over het algemeen hoger opgeleid, voelen thuis in de westerse cultuur en hebben steeds meer moeite met de groeiende militaire en politieke invloed van Hezbollah. In enkele decennia is hun aandeel van een meerderheid van de bevolking naar minder dan 30 procent van de bevolking teruggelopen. “Zonder christenen zal er nog steeds een Libanon zijn, maar geen vreedzaam en harmonieus Libanon”, waarschuwt John.

Hoewel de druk om te emigreren toeneemt, vormt de Kerk voor velen een houvast én motivatie om in Libanon te blijven. “Het religieuze leven en de religieuze praktijk zijn cruciaal voor Libanezen van alle religies. Het bestaan van een sterk parochieleven is een anker dat veel christenen ervan weerhoudt hun land te verlaten. Dit is alleen mogelijk met goede, goed opgeleide priesters, zoals de tientallen jonge mannen aan het Patriarchaal Seminarie die zich blijven ontwikkelen in hun studie en in het nastreven van hun roeping. We zijn daarom dankbaar voor het gebed en de gulle steun van zoveel weldoeners van Kerk in Nood uit de hele wereld.”

In gesprek met de katholieke hulporganisatie Kerk in Nood (ACN) benadrukte een missionaris, die om veiligheidsredenen anoniem wil blijven, dat hij ondanks de toegenomen gevechten zo lang mogelijk in het land blijft om de slachtoffers van het geweld te helpen. “Ik wil tot de laatste minuut blijven, ik wil de mensen hier niet alleen laten. Veel van onze katholieken zijn [naar de kerk] gekomen. Weet je, hier is de Kerk hun hoop. Maar wij kampen met dezelfde problemen als de rest van de mensen.”

De kerken hebben hun deuren geopend om onderdak en opvang te bieden, maar projectpartners vertelden Kerk in Nood (ACN) dat een van hun grootste uitdagingen het tekort aan water is. Dat is essentieel nu de temperaturen in Khartoem boven de 40 graden Celcius uitkomen. Mensen zouden water halen uit de Blauwe Nijl, die door de hoofdstad stroomt, ondanks dat het gevaarlijk is om door de stad te reizen. Zelfs als mensen erin slagen rivierwater te krijgen, is het vuil en moet het worden gezuiverd. Volgens de projectpartners zijn de markten leeg en is voedsel schaars. Ook wordt er vaak gevochten in de lange rijen bij benzinestations om de weinige brandstof die beschikbaar is.

Ondanks het stijgende aantal burgerdoden, zijn er nog geen kerkelijke medewerkers gedood tijdens de gevechten. Wel hebben kerken, evenals andere openbare gebouwen, waaronder ziekenhuizen, schade opgelopen. Zo heeft Kerk in Nood (ACN) vernomen dat de kerk in Bahri, in het noorden van Khartoem, door een bom is getroffen. Mensen ter plaatse wisten het vuur te doven dat het dak had bereikt. Gewapende strijders drongen ook de kathedraal in Khartoem binnen. Daarnaast werd een kapel van een religieuze congregatie gebombardeerd.

De projectpartner van Kerk in Nood (ACN) hoopt op een snelle beëindiging van de gevechten : “Zal het conflict binnenkort ophouden? Dat is ons gebed. Maar in werkelijkheid is geen van beide partijen er klaar voor. Internationaal wordt aangedrongen op een dialoog, maar er wordt nog steeds geschoten.”

In de gezamenlijke verklaring van de patriarchen en hoofden van de kerken, die door Kerk in Nood (ACN) is verkregen, wensen de christelijke leiders een gezegend Pasen. Wel betreuren zij de “tegenslagen” die het leven van de gelovigen in deze tumultueuze tijden beïnvloeden. “Zoals we de afgelopen maanden allemaal hebben kunnen zien, wordt het Heilig Land in toenemende mate overspoeld door geweld. Vooral lokale christenen hebben steeds meer te lijden.”

“In het afgelopen jaar zijn sommige van onze kerken, begrafenisstoeten en plaatsen van samenkomst doelwit geworden van aanvallen; sommige van onze heilige plaatsen en begraafplaatsen zijn ontheiligd. Sommige van onze oude liturgieën, zoals de processie met Palmpasen en de Heilig Vuur-ceremonie, zijn niet toegankelijk voor duizenden gelovigen. Dit ondanks onze afspraken om met de autoriteiten samen te werken en alle redelijke verzoeken van de autoriteiten in te willigen”, aldus de patriarchen en hoofden van kerken.

Volgens het rapport Vervolgd en Vergeten 2022 van Kerk in Nood (ACN) leefden er in 2021 zo’n 182.000 christenen in Israël. De meesten van hen (ongeveer 60%) behoren tot de Melkitische Grieks-Katholieke Kerk. Hoewel de totale christelijke bevolking van Israël groeit – met 1,4 procent in 2021 – blijven de historische christelijke gemeenschappen in de Palestijnse gebieden afnemen. Voordat de staat Israël in 1948 werd opgericht, vormden Christenen 18% van de bevolking van de Westelijke Jordaanoever. Hun aandeel is nu minder dan 1%. Er zijn verschillende redenen voor emigratie, waaronder bezorgdheid over discriminatie op de arbeidsmarkt, militante groeperingen en bewegingsbeperkingen als gevolg van de afsluiting van de Westelijke Jordaanoever, die tot grote economische problemen leidt.

Ondanks de moeilijkheden die de christelijke kerken de laatste tijd doorstaan, eindigt de gezamenlijke verklaring van de patriarchen en hoofden van de kerken in Jeruzalem met een hoopvolle noot. “Terwijl we te goeder trouw zullen volharden in deze inspanningen, vragen we de toezichthoudende ambtenaren om met ons samen te werken. Ondertussen roepen we de internationale gemeenschap en lokale inwoners van goede wil op om namens ons te pleiten voor hulp bij de veiligheid, toegang en godsdienstvrijheid van de lokale christelijke gemeenschap en de miljoenen christelijke pelgrims die jaarlijks het Heilige Land bezoeken.”

“Door deze steun te verwelkomen, plaatsen wij onze uiteindelijke hoop niet in de handen van een menselijke bron. Wij vestigen onze uiteindelijke hoop alleen op God. Want door de opstanding van Christus hebben wij de gezegende zekerheid van de genadige voorzienigheid van de Almachtige door de Heilige Geest, een bron van goddelijke kracht die ons vandaag kan ondersteunen, net zoals het de eerste christenen van Jeruzalem vele eeuwen geleden ondersteunde”, aldus de patriarchen en hoofden van Kerken in hun verklaring.

Christenen leefden onder Saddam Hoessein in vrede en veiligheid in Irak, hoewel die rust ten koste ging van persoonlijke vrijheden en de onderdrukking van stemmen die zich tegen Hoessein durfden uit te spreken. De door de VS geleide invasie van 2003 bracht zijn regime ten val. Maar in plaats van een nieuw tijdperk van vrijheid en democratie in te luiden, leidde het tot bijna twee decennia van instabiliteit, waarbij soennieten tegen sjiieten in het land werden opgezet en christenen vaak midden in de chaos terechtkwamen.

Fractie van bevolking
De opkomst van Islamitische Staat (IS) in 2014 betekende het hoogtepunt van de vervolging, toen honderdduizenden Christenen werden gedwongen hun voorouderlijke land te ontvluchten naar de veiligheid van Iraaks Koerdistan of naar westerse landen. De nederlaag van de islamitische organisatie betekende dat velen naar huis konden terugkeren. Veel meer bleven echter in Koerdistan of trokken weg, waardoor de christelijke gemeenschap nu een fractie is van wat ze was rond de eeuwwisseling.

Gelijke rechten
Aartsbisschop Nathanael Nizar van de Syrisch-Katholieke Kerk in Iraaks Koerdistan staat echter liever niet stil bij het verleden. Met zijn blik gericht op de toekomst verheft hij zijn stem voor gelijke rechten. “Wij willen goede betrekkingen met de Iraakse regering en de regering van Iraaks Koerdistan, gebaseerd op respect voor de mens. We vragen als Christenen niets speciaals, we willen gewoon als Iraakse burgers behandeld worden, gelijk aan ieder ander, niet meer en niet minder. We willen dat onze menselijke waardigheid wordt gerespecteerd als alle andere Irakezen.”

“Wat wij vragen is een grondwet die gebaseerd is op menselijkheid, niet op religie of iets anders, maar op menselijkheid. Als je een grondwet hebt die gebaseerd is op religie, betekent dat dat je volgens die religie behandeld kunt worden. Maar dat willen we niet. Wij willen waardig worden behandeld als Iraakse burgers, want wij zijn mensen van dit land”, zei hij in een interview met Kerk in Nood (ACN).

“Denk aan ons. Wij hebben u nodig”
De pontificale stichting investeert al lang in het bieden van voorwaarden aan christenen om hun leven in Irak voort te zetten. Toen Islamitische Staat in 2014 Mosul overnam, gaf Kerk in Nood (ACN) noodhulp om vluchtelingen in Koerdistan te vestigen. Later organiseerde het een campagne om huizen in christelijke gemeenschappen te herbouwen, zodat ze naar huis konden terugkeren. Alleen al in 2022 zette Kerk in Nood (ACN) een beurzenprogramma op voor de katholieke universiteit in Erbil, voltooide het de restauratie van de kerk en een klooster in Batnaya, hielp het bij de heropening van een school en een kerk in de christelijke stad Qaraqosh en financierde het een bijeenkomst van christelijke jongeren in Ankawa.

“Zonder Kerk in Nood zou onze situatie er nu anders uitzien. Kerk in Nood heeft een cruciale rol gespeeld door te helpen christenen een goede levensstandaard te behouden, door huizen, kerken en kloosters te herstellen en andere soorten activiteiten te steunen die christenen kunnen helpen in Irak te blijven. Het heeft echt geweldig werk verricht, en ik weet zeker dat het dat ook in de toekomst zal blijven doen”, aldus aartsbisschop Nizar.

Aartsbisschop Nizar bedankt alle weldoeners die dit mogelijk maken en vraagt dat christenen overal ter wereld hun Iraakse broeders en zusters blijven gedenken. “We willen dat Kerk in Nood zijn werk in Irak voortzet omdat er nog steeds hulp nodig is. Irak is nog steeds niet volledig hersteld, de christelijke gemeenschappen zijn nog steeds niet volledig hersteld. Onthoud alstublieft, ongeacht hoeveel van ons hier zijn, dat er christenen in Irak zijn en dat zij u nodig hebben, en met uw hulp kunnen zij hun leven weer opbouwen en blijven proberen in dit gebied veilig te leven.”

Zaden van hoop
Een belangrijke mijlpaal in deze voortdurende inspanning om de christelijke aanwezigheid in Irak te behouden was het bezoek van paus Franciscus aan het land in maart 2021. Aartsbisschop Nizar, die afkomstig is uit Qaraqosh, zegt dat de effecten van de pauselijke reis blijven doorklinken.

“Hij verliet ons, maar plantte hoop in onze harten. Het bezoek van onze Heilige Vader gaf ons ten eerste het gevoel dat we niet worden vergeten door de katholieke Kerk, en in het bijzonder door paus Franciscus, en gaf ons ten tweede hoop. Het was een teken van vreugde en hoop voor de hele gemeenschap. Die hoop zit nog steeds in ons hart en we leven ermee voor de toekomst.”