In zijn jaarlijkse toespraak tot het bij de Heilige Stoel geaccrediteerde corps diplomatique sprak de paus uitvoerig over de huidige bedreigingen voor de vrede in de wereld. “Vrede ook vraagt om de universele erkenning van godsdienstvrijheid. Het is verontrustend dat mensen worden vervolgd alleen omdat zij in het openbaar hun geloof belijden, en in veel landen is de godsdienstvrijheid beperkt. Ongeveer een derde van de wereldbevolking leeft onder deze omstandigheden”, aldus Franciscus.

Vooral Christenen zwaar getroffen
Zijn conclusie komt overeen met gegevens uit het laatste rapport over godsdienstvrijheid in de wereld, gepubliceerd door Kerk in Nood. Daaruit blijkt dat in 62 van de in totaal 196 landen de godsdienstvrijheid zeer ernstig wordt geschonden. De Heilige Vader benadrukte dat vooral Christenen zwaar worden getroffen door religieuze vervolging. “Naast het gebrek aan godsdienstvrijheid is er ook vervolging om religieuze redenen. Ik kan niet nalaten te vermelden, zoals bepaalde statistieken hebben aangetoond, dat één op de zeven Christenen vervolging ondervindt.”

Ook problemen in landen met christelijke meerderheid
Maar, vervolgde Franciscus, er zijn ook problemen in landen waar Christenen de meerderheid vormen en dus veilig zouden moeten zijn voor intolerantie. “We mogen niet over het hoofd zien dat geweld en discriminatie van Christenen ook toenemen in landen waar zij geen minderheid vormen. De godsdienstvrijheid komt ook in gevaar overal waar gelovigen hun mogelijkheden om hun overtuigingen in het maatschappelijk leven tot uitdrukking te brengen, beperkt zien in naam van een misplaatst begrip van inclusiviteit. Religieuze vrijheid, die niet simpelweg kan worden gereduceerd tot vrijheid van godsdienst, is een van de minimale vereisten voor een waardige manier van leven.”

Dit is niet de eerste keer dat paus Franciscus waarschuwt voor het gevaar van “beleefde vervolging” vermomd als moderniteit en vooruitgang, dat is toegenomen en veel geloofsgroepen treft.

Waarborgen godsdienstvrijheid
Franciscus riep regeringen op om de bescherming van godsdienstvrijheid in eigen land te waarborgen en hun uiterste best te doen om die vrijheid in het buitenland te bevorderen. Hij prees het feit dat bijvoorbeeld de Europese Unie een nieuwe speciale gezant voor godsdienstvrijheid heeft benoemd. “De regeringen hebben de plicht dit recht te beschermen en ervoor te zorgen dat eenieder, op een wijze die verenigbaar is met het algemeen welzijn, de mogelijkheid heeft naar eigen geweten te handelen, ook in de publieke sfeer en bij de uitoefening van zijn beroep.”

Hij sprak de hoop uit dat de speciale gezant voor de bevordering van de vrijheid van godsdienst en overtuiging buiten de EU over de nodige middelen zal kunnen beschikken om zijn specifieke mandaat naar behoren uit te voeren.

Geen oorzaak, maar oplossing conflicten
De paus benadrukte verder dat religie niet moet worden gezien als oorzaak van conflicten tussen naties en volkeren, maar als “deel van de oplossing voor een harmonieuzer leven in de samenleving”, zei hij, waarbij hij citeerde uit zijn eigen toespraak tijdens zijn bezoek aan Kazachstan, in 2022.

“Er worden vaak pogingen gedaan om religie de schuld te geven van de verschillende conflicten binnen onze menselijke familie, en betreurenswaardige pogingen worden soms ondernomen om religie uit te buiten voor zuiver politieke doeleinden. Dit druist in tegen het christelijk inzicht, dat de wortel van elk conflict ziet in een onevenwichtigheid die aanwezig is in het menselijk hart: in de woorden van het evangelie: “van binnenuit, uit het hart van de mens, komen slechte gedachten”. Het Christendom is een kracht voor de vrede, omdat het de bekering en de uitoefening van de deugd aanmoedigt”, besloot paus Franciscus.

Het bevorderen van godsdienstvrijheid wereldwijd en het opsporen van schendingen is een van de missies van Kerk in Nood (ACN), dat tweejaarlijks een rapport over godsdienstvrijheid publiceert. Het volgende rapport over Godsdienstvrijheid Wereldwijd van Kerk in Nood, een publicatie van ongeveer 800 pagina’s, geproduceerd door een wereldwijd team, verschijnt in 2023. Vraag hier de gratis samenvatting aan.

De post was bijna anderhalf jaar vacant, wat de Commissie de kritiek opleverde dat zij de bescherming van godsdienstvrijheid en levensovertuiging als secundair beschouwt. De Slovaakse politicus Jan Figel werd in 2016 aangesteld als eerste speciale gezant voor de bevordering van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging. Zijn opvolger, de Cyprioot Christos Stylianides, nam in september 2021 al na vier maanden ontslag om minister te worden in Griekenland.

Van Daele, was eerder onder meer Belgisch ambassadeur in Italië en de Verenigde Staten en vertegenwoordiger van België bij de EU, de VN-Veiligheidsraad en de Navo. Als speciale gezant heeft hij de opdracht om een dialoog tot stand te brengen met nationale overheden en andere belanghebbenden in landen die te lijden hebben onder discriminatie op grond van religie of overtuiging. Zijn rol is om dialogen op te starten met onder meer overheden in staten waar discriminatie op basis van religie plaatsvindt, aangevuld met acties voor deradicalisering en tegen extremisme in landen buiten de Europese Unie.

Bronnen: Kerknet, Wikipedia

Internationaal is er toenemende verontwaardiging en protest tegen de arrestatie van de Eritrese bisschop Fikremariam Hagos Tsalim, de 52-jarige prelaat van Segheneity dat de bakermat vormt van het christendom in het land. De bisschop werd op 15 oktober aangehouden bij zijn aankomst op de luchthaven en daarna wellicht opgesloten in een gevangenis in de nabijheid van de hoofdstad van Eritrea. Dat gebeurde nadat hij kritiek had geformuleerd op de inzet van Eritrese militairen in het conflict in Tigray, de noordelijk regio van buurland Ethiopië. Officieel is er geen enkele reden opgegeven voor zijn aanhouding.

Volgens het weekblad Crux zijn er ernstige aanwijzingen dat de bisschop samen met twee priesters opgesloten zit in de beruchte Adi Abeito-gevangenis aan de rand van de hoofdstad Asmara. Zoals in Eritrea wel vaker gebruikelijk is zitten ze gevangen zonder aanklacht en zonder recht op een advocaat en bezoek. Zij kunnen ook niet tegen hun arrestatie in beroep gaan. In dezelfde gevangenis overleed eerder dit jaar ook al de 94-jarige orthodoxe patriarch Abune Antonios van de Eritrese Thewedo-Kerk nadat hij er 16 jaar in eenzame opsluiting had opgesloten gezeten. Net als bisschop Tsalim werd Antonios als staatsvijand beschouwd vanwege zijn kritiek op het regime van de Eritrese president Isaias Afwerki, die aan de macht is sinds Eritrea in 1991 onafhankelijk werd van Ethiopië.

De Eritrese overheid gaf in 2019 het bevel voor de sluiting van de katholieke ziekenhuizen en later ook de scholen. Sinds de oproep van de Eritrese bisschoppen om de mensenrechten en de godsdienstvrijheid te respecteren, worden ook de katholieke geestelijken niet gespaard, terwijl de Eritrese orthodoxe Kerk al lang daarvoor werd vervolgd.

Daarmee heeft het land zichzelf een prominente plaats veroverd in de lijst van landen waar de godsdienstvrijheid het sterkst met voeten wordt getreden. Erger nog zijn de omstandigheden waarin velen van hen in de Eritrese woestijn worden opgesloten: niet zelden in afgedankte zeecontainers van 12 bij 2,3 meter, die zo vol zitten dat er geen ruimte is om te gaan liggen en nauwelijks genoeg om te zitten. Het metaal verergert de woestijntemperaturen, wat betekent dat het ‘s nachts ijskoud is en overdag verstikkend heet.

Bron: Crux, Kerknet

Zij verwijst daarmee naar de uitspraak van bisschop Jude Arogundade van Ondo na de aanval tegen de Sint-Franciscus Xaveriuskerk in Ondo op Pinksteren, waarbij toen 40 christenen werden gedood. “Er is een gezamenlijke inspanning om christenen op verschillende manieren uit hun land te verdrijven, zoals onder meer de ontvoering en het doden van leken en priesters, het stelen van land van christenen en aanvallen op kerken op de momenten dat er daar kerkdiensten plaatsvinden”, stelt mgr. Arogundade.

De Britse politica verwijst ook naar cijfers die de hulporganisatie Kerk in Nood (ACN) heeft verzameld. Die maken duidelijk dat er in nauwelijks 18 maanden meer dan 7.600 christenen in Nigeria zijn omgekomen door geweld en terreuraanslagen. Volgens barones Cox is het duidelijk dat alle voorwaarden zijn voldaan opdat de VN-omschrijving van genocide op Nigeria van toepassing is. Zij vraagt zich dan ook luidop af: “Hoe lang moet het nog duren voordat de VN en de westerse regeringen het eens zijn met de nauwkeurige diagnose van deze Nigeriaanse bisschop?”

Bronnen: Kerk in Nood, Kerknet

Vervolging
Dit jaar staat de campagne vooral in het teken van vervolgde Christenen, waarover Kerk in Nood op 16 november het tweejaarlijkse rapport Vervolgd en Vergeten? 2020-2022 publiceert. De studie is een aanvulling op het rapport over godsdienstvrijheid 2021. Uit onderzoek blijkt dat de vervolging van Christenen wederom is toegenomen. Wereldwijd worden Christenen in meer landen vervolgd en lastiggevallen dan welk ander geloof ook. Priesters worden vermoord, gelovigen worden ontvoerd, christelijke vrouwen worden verkracht en gedwongen hun geloof te verloochenen, kerken worden ontheiligd en gemeenschappen worden gedwongen te vluchten.

Wereldwijde #Redweek
De internationale campagne van Kerk in Nood (ACN) om aandacht te vragen voor godsdienstvrijheid en vervolgde Christenen vindt dit jaar plaats tussen 16 en 23 november. De #Redweek begint met de lancering van een rapport over de vervolging van christenen op 16 november en eindigt met #RedWednesday, een dag waarop kerken en monumenten wereldwijd rood aangelicht worden.

In Australië zullen tien kathedralen worden verlicht. Het Verenigd Koninkrijk heeft een breed scala aan evenementen voorbereid, zowel in Engeland als in Schotland, waaronder het initiatief “Taste of Home.” Daarbij worden mensen gevraagd om met vrienden en familie samen te komen en een traditionele maaltijd te delen uit landen waar Christenen worden vervolgd. Daarbij kunnen ze verhalen lezen over de lijdende Kerk, bidden en geld inzamelen om vluchtelingen te steunen.

In Frankrijk zullen klokken luiden in 100 kerken in het hele land en er zal een rondetafelgesprek plaatsvinden in Les Bernardins, Parijs, gevolgd door een avondwake op Montmartre op 23 november, met een getuigenis van aartsbisschop N’dagoso uit Kaduna, Nigeria.

Kerk in Nood Duitsland heeft gasten uit Irak, Nigeria en Pakistan uitgenodigd om te getuigen in onder andere de kathedralen van Regensburg, Mainz en Augsburg. In totaal hebben 60 Duitse parochies hun deelname aan #RedWeek bevestigd. In Oostenrijk doen tientallen kerken mee.

Oorsprong RedWednesday
De #RedWeek vindt zijn oorsprong in Brazilië in 2015, toen het lokale kantoor van Kerk in Nood het Christus de Verlosser-beeld in het rood liet aanlichten om de vervolging van Christenen in Irak te markeren. In april 2016, geïnspireerd door dit idee, verlichtte ACN Italië de Trevi-fontein. ACN UK ging verder op dit idee en creëerde #RedWednesday, om alle vervolgde Christenen te herdenken op de woensdag voor Black Friday. Met name in het Verenigd Koninkrijk is het initiatief niet alleen omarmd door verschillende christelijke confessies, maar ook door andere religies, als blijk van solidariteit. In Nederland hebben de afgelopen vier jaar ruim 170 kerken meegedaan. De kleur rood staat in de katholieke traditie voor de Passie van Christus en het bloed van de martelaren.

Deelnemende kerken
De volgende kerken doen mee met #RedWednesday in 2022:

Uit onderzoek blijkt dat in 75 procent van de 24 onderzochte landen – veelal landen die reeds bekend stonden om de schendingen van het recht op godsdienstvrijheid, sprake is van meer onderdrukking of vervolging. Het stemt Peter Broeders, directeur van Kerk in Nood in Nederland, treurig dat de vervolging van Christenen in de afgelopen periode is toegenomen. “Wat me het meest is opgevallen, is dat onze medegelovigen in het Midden-Oosten, de bakermat van het Christendom, het nu blijkbaar slechter hebben dan in de tijd van ISIS! Het maakt duidelijk dat #RedWednesday harder nodig is dan ooit. We moeten onze stem laten horen vóór godsdienstvrijheid en tegen christenvervolging!” Bisschop Ron van den Hout, referent voor missie- en ontwikkelingsvraagstukken nam vandaag het rapport Vervolgd en Vergeten in ontvangst en bevestigde de noodzaak van het rapport: “Christenvervolging blijft onze aandacht vragen. Het rapport laat zien hoe ernstig de situatie is en blijft.”

Afrika: toenemend islamitisch extremisme
In Afrika verslechterde de situatie van Christenen in de onderzochte landen vooral door toenemend islamitisch extremisme. Groepen als Boko Haram en Islamitische Staat West Afrika Provincie (ISWAP) proberen nog steeds kalifaten te vestigen. Noordelijker verbiedt Islamitische Staat in de Grote Sahara (ISGS) muziek en feesten op gelegenheden als bruiloften, een blijk van de een salafistische achtergrond van de terreurgroep.

Midden-Oosten: crises bedreigen christendom
In het Midden-Oosten bedreigen crises en aanhoudende migratie het voortbestaan van drie van ‘s werelds oudste en belangrijkste christelijke gemeenschappen in Irak, Syrië en Palestina. Paradoxaal genoeg zijn er tekenen dat de situatie voor Christenen in delen van het Midden-Oosten slechter is dan tijdens de bezetting door Daesh (ISIS). De exodus is het duidelijkst in Syrië, waar het aantal Christenen in tien jaar tijd is gedaald van 1,5 miljoen (10 procent van de bevolking) voordat de oorlog begon (2011), tot zo’n 300.000 nu (minder dan twee procent van de bevolking).

Azië: autoritaire regimes en religieus nationalisme
In verschillende Aziatische landen beperkt autoritair staatsbeleid het vermogen van gelovigen om vrij hun geloof te belijden. Zo is in Vietnam sprake van strengere beperkingen en geldt in Noord-Korea een bijna volledig verbod op religie. China blijft leden van religieuze groeperingen lastigvallen die de officiële lijn van de communistische partij niet aanvaarden. Kerken werden verder beperkt in hun activiteiten en van partijleden wordt verwacht dat zij atheïstisch zijn. In andere landen speelde religieus nationalisme een rol bij de onderdrukking van Christenen en andere minderheidsgroepen. Dit geldt voor India en Pakistan en, sinds de terugkeer aan de macht van de Taliban – die de samenleving een harde interpretatie van de Shari’a-wetgeving oplegt, zeker ook voor Afghanistan.

Meer, maar nog te weinig erkenning probleem
Hoewel regeringen het belang van vrijheid van godsdienst of overtuiging beginnen te erkennen, blijkt uit dit rapport Vervolgd en Vergeten? dat er nog een lange weg te gaan is om de vrijheid van Christenen en andere minderheden overal ter wereld te beschermen. Een deel van het probleem is een culturele misvatting in het Westen, waar vaak wordt ontkend dat Christenen nog steeds de meest vervolgde geloofsgroep zijn. Tegen deze “politieke correctheid” zei de Chaldeeuwse katholieke aartsbisschop Bashar Warda van Erbil, Noord-Irak: “Er worden nog steeds mensen vervolgd vanwege hun geloof… Ja, Christenen worden vervolgd.”