De dienst vierde de moed en volharding van christelijke gemeenschappen en stond stil bij de 10e verjaardag van de invasie van Mosul en de Nineveh Plains in Noord-Irak door Daesh (ISIS). De Britse vorst werd voorgesteld aan vertegenwoordigers van de in Londen gevestigde Iraakse christelijke diaspora, waaronder mensen die het slachtoffer waren van vervolging en gedwongen verplaatsing toen Daesh de Nineveh-vlakte innam.

Hij had ook een ontmoeting met leden van de Jezuïetenparochie en vertegenwoordigers van Kerk in Nood (ACN). Onder hen directeur Caroline Hull: “Gedurende hun lange geschiedenis die teruggaat tot de eerste eeuw, zijn de christenen van Irak niet vreemd geweest aan lijden. Maar weinig kon hen voorbereiden op de verschrikkingen die hen en zoveel andere gemeenschappen de afgelopen jaren zouden worden aangedaan.”

“Sinds zijn tijd als Prins van Wales heeft de Koning een diep en onophoudelijk medeleven getoond, door zijn uiterste best te doen om de persoonlijke verhalen van de getroffen gelovigen aan te horen”, aldus Hull. “De voortdurende bezorgdheid van de koning is een enorme bron van aanmoediging geweest voor ons bij Kerk in Nood.”

Kerk in Nood (ACN) heeft de wederopbouw van kerken en huizen in de christelijke stad Qaraqosh en andere nederzettingen in de vlakte van Nineveh ondersteund, waardoor duizenden families naar hun thuisland konden terugkeren. “De reis naar herstel en vernieuwing is lang en soms pijnlijk geweest – en er is nog een lange weg te gaan naar volledig herstel.”

De katholieke hulporganisatie heeft ook geholpen bij de oprichting van de katholieke universiteit in Erbil in de semi-autonome regio Koerdistan in Noord-Irak, waar de meeste christelijke families hun toevlucht zochten na de invasie van Daesh. De vele weldoeners van Kerk in Nood (ACN) wereldwijd is een grote steun geweest voor hen die in Irak wilden blijven. “Dat ze zoveel hebben bereikt en het werk zo snel hebben voltooid, is een eerbetoon aan het medeleven, de zorg en de bezorgdheid die hun vrienden en weldoeners hen hebben getoond. Deze hulp kwam op een moment dat ze het hard nodig hadden.”

Foto: Koning Charles III tijdens de adventsdienst in de kerk van de Onbevlekte Ontvangenis in Londen, © Marcin Mazur / ACN

Het Latijnse Patriarchaat van Jeruzalem blijft zoveel mogelijk steun geven aan de kleine christelijke gemeenschap in Gaza, maar ook aan moslimgezinnen die dicht bij de katholieke en orthodoxe nederzettingen in het gebied wonen.

Tijdens een persconferentie die begin december werd gehouden door de pauselijke hulporganisatie Kerk in Nood (ACN), zei de Latijnse patriarch kardinaal Pierbattista Pizzaballa dat de christenen in Gaza, en vooral de kinderen, Kerstmis zullen vieren ondanks de voortdurende oorlog. “Ze zullen proberen Kerstmis zo goed mogelijk te beleven, ondanks de slechte omstandigheden,” zei de patriarch.

Nog 650 christenen in Gaza
Er wonen momenteel iets meer dan 450 mensen op het terrein van de katholieke Heilige Familie-parochie en nog eens 200 op het terrein van de Orthodoxe Kerk. “De omstandigheden zijn erg slecht”, legde de patriarch uit, “maar in ieder geval zijn ze allemaal samen en dus zullen ze Kerstmis vieren als een gemeenschap.”

In 2023 vroegen de christelijke kerken van het Heilige Land hun gelovigen om zich te onthouden van uitbundige festiviteiten, vanwege het algemene klimaat van lijden en pijn. Kardinaal Pizzaballa: “Kerstmis zal dit jaar zo normaal mogelijk zijn, gezien de buitengewone omstandigheden. Beter eten, bidden natuurlijk, en iets voor de kinderen.”

Hulp aan 4000 gezinnen
“Kinderen in Gaza zitten nu in hun tweede jaar zonder school, met weinig vooruitzichten op een terugkeer naar normaal. Kerstmis is het feest van de kinderen. Als we kunnen, sturen we hen niet alleen eten, maar ook speelgoed of iets dat een verschil kan maken voor hun dagelijks leven. Dat zal ook een vreugde zijn voor de families,” verklaart hij.

“Het Latijns Patriarchaat is nauw betrokken bij de humanitaire hulp in Gaza en de Westelijke Jordaanoever, ook dankzij de steun van Kerk in Nood. We zijn in staat om voedsel te geven, niet alleen voor onze gemeenschap, maar voor 4.000 gezinnen. Deze humanitaire hulp is niet alleen vanwege Kerstmis, maar vanwege onze identiteit als kerk. We kunnen geen Kerk zijn, niet over Jezus praten en niet van onze naaste houden als we dit niet omzetten in daden.”

Hulp gevolg van “koppigheid”
“De introductie van humanitaire hulp in Gaza is het resultaat van heel hard werken, onderhandelen en koppigheid”, zegt de patriarch. “Het invoeren van voedsel en humanitaire goederen in het noorden van Gaza is niet gemakkelijk, je moet met veel mensen aan beide kanten van de grens coördineren. We zijn koppig, het heeft lang geduurd, maar nu hebben we een aantal kanalen. We hebben ook een voordeel. We hebben daar een gemeenschap en zij zijn betrokken bij de distributie. Dit creëert een goede sfeer, want het geeft ze een gevoel van doelgerichtheid. Ze zijn er om de anderen te helpen en om een netwerk te creëren tussen alle families, niet alleen de christenen.”

“Opa Paus”
Paus Franciscus heeft zich zeer de oorlog in het Heilige Land erg aangetrokken en heeft herhaaldelijk opgeroepen tot vrede. Wat weinigen weten, is dat hij dagelijks contact heeft met de katholieke parochie in Gaza. Patriarch Pizzaballa legt uit dat de kinderen op het terrein van de Heilige Familie zo gewend zijn geraakt aan zijn dagelijkse telefoontjes, dat ze hem als familie beschouwen.

“De paus blijft elke dag om 19.00 uur bellen. Het is de norm geworden. Hij spreekt misschien maar een halve minuut, op sommige dagen meer, op andere minder. Maar hij is de opa van de kinderen geworden, ze weten dat hij belt. Voor de gemeenschap in Gaza is het een grote psychologische, emotionele en geestelijke steun.”

In Homs blijft de stemming voorzichtig nu mensen de straat op gaan na de demonstraties van afgelopen vrijdag. Er zijn voedsel- en brandstofvoorraden, maar die blijven beperkt en de prijzen stijgen gestaag. Gisteren gingen de scholen weer open. Kerk in Nood sprak met een contactpersoon die de groeiende bezorgdheid onder christenen over de toekomst van het land benadrukte.

Angst voor sharia en inperken vrijheid
“Mijn boodschap aan de wereld is het belang van internationale steun voor christenen om een burgerlijke grondwet op te stellen, in plaats van een islamitische grondwet gebaseerd op de sharia. Als de grondwet gebaseerd is op de sharia, zullen christenen ongetwijfeld het land moeten verlaten omdat persoonlijke vrijheden beperkt zullen worden,” vertelde de bron.

Zijn breed gedeelde zorg is dat het land overgaat van een regime dat alle afwijkende meningen onderdrukte naar een regime dat persoonlijke vrijheden kan beperken in naam van religie. “Christenen hebben geen macht die in staat is om hun rechten te waarborgen op het gebied van de grondwet, het institutionele leven en burgerlijk bestuur. De angst bestaat dat we zijn overgegaan van een regime dat iedereen het zwijgen oplegde naar een regime dat anderen niet toestaat om te leven zoals zij dat willen, met persoonlijke vrijheden,” vervolgde de bron.

Voorzichtige tekenen van Kerstmis
Ondertussen is de sfeer in Aleppo gematigder, maar nog steeds voorzichtig optimistisch. Mensen proberen hun normale leven weer op te pakken. Er zijn voorzichtige tekenen van Kerstmis in de stad. Kerken zijn begonnen met het ophangen van versieringen en de nieuwe autoriteiten dringen er bij de burgers op aan om feest te vieren en de sfeer in de stad te verbeteren.

De zondagsmissen verliepen zonder incidenten in zowel Homs als Aleppo. In een moment van hoop in de aanloop naar Kerstmis, kwamen de gelovigen samen om te bidden in de onvoorspelbare toekomst die ze tegemoet gaan.

Scholen en ziekenhuizen open
De nieuwe autoriteiten in Aleppo hebben de bevolking verzekerd dat christelijke scholen operationeel blijven. Velen openden ook hier gisteren hun deuren. Ziekenhuizen zijn ook heropend en lokale medicijnfabrieken beginnen weer te produceren. Hoewel het land nog steeds herstellende is van de ontberingen en strenge embargo’s van het afgelopen decennium, gaat het langzaam beter.

Ondanks de aanvankelijke prijsstijgingen beginnen de prijzen zich te stabiliseren, met buitenlandse merken, vooral uit Turkije, nu beschikbaar tegen lagere prijzen dan lokale producten. “We zijn gekomen om alles beter achter te laten dan het was,” vertelden de autoriteiten de mensen volgens de bronnen.

Geïsoleerde incidenten
Onderzoek van Kerk in Nood meldt dat er weliswaar af en toe incidenten en meldingen van religieuze discriminatie of agressie zijn geweest, maar dat er op dit moment geen tekenen zijn van systematische vervolging en dat dit geïsoleerde incidenten blijven.

Het is een feit dat de christelijke gemeenschap voorzichtig blijft over de toekomst. Het vertrouwen in autoriteiten is diep geschokt na 13 jaar conflict. “Na al het lijden en ontberingen is het erg moeilijk voor ons om iemand of de nieuwe autoriteiten gemakkelijk te vertrouwen,” legde een van de Aleppo christenen uit aan.

Kerk in Nood (ACN) blijft direct contact onderhouden met haar projectpartners en met kerkelijke leiders in Syrië. Zij hebben de nieuwe autoriteiten in zowel Aleppo als Damascus de afgelopen week meerdere malen ontmoet. De katholieke hulporganisatie, die christenen sinds het begin van de oorlog in 2011 ondersteunt, roept de internationale gemeenschap op om de overgang te overzien om zo godsdienstvrijheid in Syrië te garanderen.

“De situatie in Damascus is vandaag net zo rustig als gisteren,” vertelt Mgr. Georges Assadourian aan de katholieke hulporganisatie. “Geconfronteerd met de dreigende gebeurtenissen en de onzekerheid van de situatie, werden vanaf vrijdag preventieve maatregelen genomen in de hoofdstad. We vroegen alle mannelijke en vrouwelijke religieuzen in de buitenwijken van de stad om terug te keren naar hun kloosters of scholen. We zijn ook naar onze parochies gegaan.”

Vragen over toekomst christenen
Zaterdagavond werd een historische en chaotische dag. “Het was de meest dramatische dag in de geschiedenis van Syrië. De president verliet het land en alles veranderde in een woestijn – een land bevrijd van het regime dat 50 jaar lang had geheerst,” legt hij uit. De onzekere situatie maakte dat velen vragen hadden over de toekomst van de christelijke gemeenschap in Damascus.

In reactie hierop kwamen religieuze leiders bijeen in het Armeens-katholieke episcopaat om een gezamenlijke strategie te coördineren. Mgr. Assadourian legde uit dat er meteen ook contact was met vertegenwoordigers van de nieuwe machthebbers in Syrië. Hoewel de verwachte ontmoeting met een belangrijke leider niet kon plaatsvinden, bracht een door hem gestuurde journalist een geruststellende boodschap over. Daarin verzekerde hij dat de situatie in orde en rustig zal zijn.

Ontmoeting met sleutelfiguren
Op maandagochtend 9 december bracht mgr. Assadourian, samen met een Franciscaan en een parochiepriester, een bezoek aan het Four Seasons Hotel, nu het hoofdkwartier van de nieuwe politieke en militaire leiders van de revolutie. In het hotel, waar ook buitenlandse ambassadeurs verbleven, had hij een ontmoeting met enkele sleutelfiguren om de rol van christenen in het nieuwe Syrië te bespreken.

“We bespraken de christelijke aanwezigheid in Damascus en Syrië, en ook de rol van christenen. Blijven we leven en getuigen van ons christendom of niet? Ze verzekerden ons dat alles goed zou komen en dat we ons geen zorgen hoefden te maken,” vertelde de aartsbisschop aan Kerk in Nood (ACN).

Kerk in Nood (ACN) blijft noodhulp en geestelijke hulp bieden aan kwetsbare christelijke gemeenschappen in Syrië. In deze overgangsperiode zal de stichting hen blijven steunen en ervoor zorgen dat hun stem wordt gehoord en hun rechten worden gerespecteerd.

“Ik denk dat het hoogtepunt van de oorlog in Gaza achter ons ligt. Het staakt-het-vuren met Hezbollah heeft ook invloed op Gaza en Hamas. Mijn indruk is dat we in de komende weken of maanden tot een compromis zullen komen,” aldus patriarch Pizzaballa.

Zorgen om haat
“Maar het einde van de militaire vijandigheid is niet het einde van het conflict. Als de militaire operatie eindigt, hoe zal het leven er dan uitzien in Gaza? Wie zal er zijn? Het zal jaren duren om weer op te bouwen, en ik weet zeker dat de grens met Israël gesloten zal blijven, dus wat is de toekomst voor deze mensen?”

De patriarch, die het internationale kantoor van Kerk in Nood (ACN) bezocht, hekelde de huidige sfeer van wantrouwen in het Heilige Land. “Wat mij zorgen baart is de hoeveelheid haat. De haatzaaiende taal, de taal van minachting, de ontkenning van de ander, is zeer problematisch.”

Nieuwe ‘Shoah’ en ‘Nakba’
“We hebben andere oorlogen gehad, maar er is een voor en een na 7 oktober, omdat het soort geweld dat plaatsvond en de emotionele impact op de respectieve bevolkingen enorm zijn geweest. Terwijl de gebeurtenissen een soort ‘Shoah’ [red. Holocaust] waren voor de Israëli’s, is wat er daarna gebeurde voor de Palestijnen een nieuwe ‘Nakba’ [verdrijving van Palestijns land], die hen van hun land probeert te verdrijven. Als de oorlog in Gaza eindelijk voorbij is, kunnen we de infrastructuur weer opbouwen, maar hoe kunnen we de relaties weer opbouwen?”

De patriarch gelooft dat christenen, die 1,5 procent van de bevolking van het Heilige Land uitmaken, zich in een bevoorrechte positie bevinden om hieraan bij te dragen. “Omdat we zo klein en politiek irrelevant zijn, hebben we de vrijheid om ons met iedereen te verbinden. Waar er zoveel wonden en verdeeldheid zijn, is het opnieuw kunnen verbinden een van de belangrijkste missies voor de toekomst.”

Worstelen om verenigd te blijven
Hoewel het aantal christenen in het Heilige Land klein mag zijn en het aantal katholieken van de Latijnse ritus nog kleiner, is er aan verscheidenheid geen gebrek. De Arabisch sprekende christenen vormen de meerderheid, maar er is ook een kleine gemeenschap van Hebreeuws sprekende katholieken en een andere van vluchtelingen en asielzoekers.

“Het is soms moeilijk om deze gemeenschappen bij elkaar te houden”, gaf Pierbattista Pizzaballa toe tijdens de conferentie van ACN. “Terwijl in deze oorlog iedereen worstelt om zich te verdelen, worstelen wij om verenigd te blijven. Het was niet gemakkelijk, vooral aan het begin van de oorlog. We hebben één geloof, maar mensen hebben verschillende visies en ideeën. Nu is het veel beter. Maar na de oorlog moeten we praten over onze verschillen en over wat eenheid is. Dit is ook iets heel gezonds voor ons christenen, het helpt ons om een stap vooruit te zetten. We moeten groeien in onze relaties, om een diepere, serieuzere relatie tussen ons te hebben.”

De oorlog in het Heilige Land heeft ernstige economische gevolgen voor de christelijke bevolking. Van bijna alle christenen op de Westelijke Jordaanoever die in Israël werkten zijn de vergunningen ingetrokken sinds het begin van het conflict, en degenen die afhankelijk waren van pelgrims zijn geconfronteerd met de verlamming van de toeristische sector.

“Er is nog hoop”
De patriarch benadrukt dat het essentieel is dat christenen blijven om “de herinnering aan Jezus levend te houden in het land van Jezus.” Hij drong aan op een verhaal van hoop dat echter niet verward mag worden met een geloof in een politieke oplossing voor de crisis op korte termijn. “Als je de hoop voor de toekomst vereenzelvigt met een politieke oplossing, dan is er geen hoop. Want er is geen korte termijn oplossing. Ik hoop dat ik het mis heb. Maar ik ben bang van niet.”

“Hoop is echter een levenshouding, een manier om de realiteit van je leven met geloof te zien. Geloof is geloven in de aanwezigheid van God, die ons aardse leven overstijgt. Als je met geloof kunt zien, ben je in staat om iets te zien dat de duistere werkelijkheid waarin we ons bevinden overstijgt, overstijgt. Alleen met geloof kun je dit doen. En dit is nog steeds mogelijk!” riep de patriarch uit.

Prachtige mensen
“Veel mensen denken dat dit alleen maar mooie woorden zijn, maar het is echt. Overal, van Gaza tot de Westelijke Jordaanoever, Jeruzalem en Israël, zie ik prachtige mensen die bereid zijn zich in te zetten om iets voor anderen te doen. Waar deze daden van onbaatzuchtige liefde zijn, is er hoop, het betekent dat het mogelijk is om iets te veranderen. Misschien kunnen we de macro-politieke situatie niet veranderen, maar we kunnen iets veranderen waar we zijn, en dat is wat me troost.”

“Ik voel me soms ook machteloos, omdat ik overal problemen zie. Maar als ik al die prachtige dingen zie die nog steeds gedaan worden in alle delen van onze Kerk, dan zie ik dat er nog steeds hoop is,” zei patriarch Pierbattista Pizzaballa.

Dank aan weldoeners Kerk in Nood
Tijdens de conferentie bedankte kardinaal Pizzaballa Kerk in Nood (ACN), dat al vele jaren projecten steunt in het Heilige Land en sinds het begin van de oorlog in oktober 2023 haar steun heeft opgevoerd. Uitvoerend president Regina Lynch, die de patriarch op de conferentie verwelkomde: “We hebben dankzij onze weldoeners meer dan 1,2 miljoen euro noodhulp kunnen bieden aan de christenen, specifiek als antwoord op de acute crisis. De ondersteunde projecten omvatten noodvoedsel, water, medicijnen en het creëren van banen en stagemogelijkheden.”

“Maar de missie van Kerk in Nood is niet alleen om materiële steun te bieden aan de christenen in het Heilige Land, maar ook om voor hen te bidden en hen een stem te geven. We hebben ook de plicht om verzoening en vrede tussen religieuze en etnische groepen te bevorderen, hoe onmogelijk dit soms ook lijkt,” besloot Regina Lynch.