“De katholieken in Latijns-Amerika vormen een levende, hartstochtelijke en dynamische gemeenschap, met een groot respect voor de menselijke waardigheid, een grote waardering voor het gezin en een diep gemeenschapsgevoel. Al deze dingen zijn zeer positief. Dergelijke christelijke waarden, zoals het streven naar het algemeen welzijn en het welzijn van allen, vooral van de armsten en meest kwetsbaren in de samenleving, zijn in deze gemeenschap zeer sterk aanwezig”, verklaart Rafael D’Aqui, hoofd van een van de afdelingen Latijns-Amerika van Kerk in Nood (ACN) internationaal.
Ondanks hun grote aantal, staan de katholieken in Latijns-Amerika echter voor grote uitdagingen. De sociale ongelijkheid is extreem, inkomens over het algemeen laag. Dit maakt de armoede in Latijns-Amerika het leven voor de meeste mensen moeilijk. De armoede leidt op haar beurt weer tot geweld en andere sociale misstanden, die gezinnen treffen en vaak van generatie op generatie worden doorgegeven.
Ontvolking van het platteland
Een voortdurende uitdaging waarmee de Kerk in haar werk wordt geconfronteerd, is de groei van de voorsteden rond de grote steden. Als gevolg van de armoede op het platteland trekken mensen massaal naar de steden, op zoek naar werkgelegenheid in de grote steden. Ook in Peru, waar de katholieken 76% van de bevolking uitmaken, trekken voornamelijk jonge Peruanen naar de steden en voorsteden. Daar worden zij geconfronteerd met gevaren als drugsverslaving, verlies van hun culturele wortels en het verbreken van hun familiebanden.
De trek naar de steden gaat onverdroten voort en de daaruit voortvloeiende bevolkingsgroei vormt een grote uitdaging voor de katholieke Kerk, die verplicht is nieuwe parochies op te richten om dicht bij de mensen te kunnen blijven staan. Aan de financiële middelen hiervoor is echter gebrek. Toch is deze geestelijke steun voor veel mensen van cruciaal belang, omdat de Kerk voor hen in deze nieuwe situatie vaak het laatste toevluchtsoord van hoop is. “Als de verstedelijking zo snel gaat dat de Kerk geen gebedsplaats kan bouwen, zal het daarna ongetwijfeld nog moeilijker worden om de mensen een plaats te bieden waar zij hun geloof kunnen belijden”, legt Rafael D’Aqui uit.
Gebrek aan priesters en catechisten
Een ander ernstig gevolg van de snelle groei van het aantal katholieken in de grote steden van het continent is het gebrek aan priesters en catechisten om hen te dienen. In Bolivia is ongeveer 80% van de 11 miljoen inwoners katholiek, maar de bediening van deze katholieken is een uiterst ingewikkelde en moeilijke taak in de grote steden. D’Aqui: “De hoofdstad La Paz bijvoorbeeld, die hoog in de Andes ligt op een hoogte van bijna 3600 meter, had in 2012 een bevolking van 766.468. Als gevolg van de instroom van mensen uit de inheemse dorpen in de landelijke gebieden, telt de stad nu meer dan 1 miljoen inwoners. Er is dringend behoefte aan meer priesters, en daarom staat Kerk in Nood zeer open voor de verzoeken van de betrokken bisdommen voor de vorming van toekomstige priesters.”
Uitgestrekte gebieden en weinig middelen
Een ander groot probleem voor evangelisatie is de enorme geografische omvang van de bisdommen in veel landen van het Latijns-Amerikaanse continent. Een voorbeeld daarvan is het bisdom Óbidos in het Amazonegebied van Brazilië, dat een oppervlakte heeft van meer dan 182.000 km², of ongeveer twee keer zo groot als Portugal. Het telt zeven parochies en vier missiezones, waarvan er slechts één over de weg bereikbaar is vanuit de stad Óbidos. Dit is slechts één voorbeeld van de grote afstanden en enorme gebieden, vaak bedekt met dicht regenwoud, waarmee men in het Amazonegebied te maken heeft. Wegvervoer is uiterst moeilijk en in de meeste gevallen is het enige vervoermiddel de rivierboot.
Het Amazonegebied geniet grote internationale belangstelling, maar alleen vanwege zijn commerciële waarde en niet vanuit een religieus of ethisch perspectief. Het is een gebied met een grote behoefte: aan evangelisatie, aan waarden. “Het is de kracht van het Evangelie die de ware menselijke waardigheid bevestigt. De Kerk, met de liefde van haar moeder, is begaan met de menselijke persoon. Dit is een gebied waar grote armoede heerst, ondanks de aanwezigheid van enorme natuurlijke rijkdommen. Wij moeten de inheemse volkeren beschermen en hen begeleiden in hun geloof, met respect voor hun gewoonten, talen en waarden…”, aldus D’Aqui.
De regio heeft immense rijkdommen, maar de plaatselijke bevolking is extreem arm. De kerk speelt een sleutelrol in de hulp aan de armste en vergeten mensen. Kerk in Nood helpt door missionarissen in de regio te voorzien van het noodzakelijke vervoer en brandstofkosten, aangezien veel van de lokale gemeenschappen zich niet zoveel kunnen veroorloven. De hulporganisatie steunt de inheemse gemeenschappen en bevordert het roepingenapostolaat. “Er zijn jongeren uit inheemse gezinnen die graag hun leven als priester willen geven, maar die de steun van onze weldoeners nodig hebben om hun opleiding te financieren”, voegt Rafael D’Aqui eraan toe.
De dreiging van de sekten in Latijns-Amerika
Het tekort aan priesters en de dun gespreide aanwezigheid van de katholieke Kerk ter plaatse, heeft het mogelijk gemaakt dat verschillende agressieve evangelische groeperingen en sekten zich over het hele continent hebben verspreid. Deze sekten maken gebruik van het gebrek aan geestelijke vorming en kennis van het katholieke geloof bij de bevolking. Zonder de steun van de Kerk gaan de mensen op zoek naar het op één na beste en sluiten zij zich vaak aan bij deze sekten, die gemakkelijker toegankelijk zijn. De politieke corruptie, de werkloosheid, de economische crisis en de vernietiging van het milieu leiden ertoe dat veel gelovigen bezwijken voor de valse beloften van verlossing die door de sekten worden aangeboden.
Om de groei van deze sekten tegen te gaan, is het belangrijk het gezin en de christelijke opvoeding te bevorderen. “Gezinnen spelen een vitale rol in de overdracht van het geloof en de zorg voor de gemeenschap. Zij ondersteunen andere gezinnen, zorgen voor ouderen, enzovoort. Wanneer het gezin uiteenvalt, gaan deze waarden verloren en ontstaat er een vacuüm dat vaak wordt ingenomen door de sekten, die een alternatief gevoel van “familie” bieden, een gevoel van “iemand” te zijn en de erkenning van hun waardigheid.”
De Kerk in Latijns-Amerika is inmiddels een steunpilaar voor de rest van de wereld. De missionarissen in Europa en Afrika zijn het resultaat van de genereuze inzet van veel roepingen die op dit continent zijn gesmeed. D’Aqui: “Maar het is ook belangrijk om de Kerk hier te ondersteunen bij het aangaan van haar eigen grote uitdagingen. Daarom geeft Kerk in Nood prioriteit aan steun voor de opleiding van priesters, seminaristen en religieuze zusters, zodat het volk niet als een kudde zonder herder achterblijft, maar deze enorme katholieke gemeenschap een toekomstige hoop zal zijn voor de hele wereld.”
