De Heilige Stoel bevestigt dat het van Nicaragua een verzoek heeft gekregen om ook haar diplomatieke missie in Managua te sluiten. De aankondiging komt kort nadat paus Franciscus het hardhandige optreden tegen de katholieke Kerk in Nicaragua in niet mis te verstane bewoordingen had aangeklaagd en de sandinistische dictatuur had vergeleken met het totalitaire bewind van de communisten en de nazi’s.

De paus en de Vaticaanse diplomaten hebben geruime tijd getracht om de dialoog met Managua – volgens vele critici veel te lang – gaande te houden, terwijl de kerkleiding in Nicaragua zelf onderdak bood aan betogers en haar kritiek op de regering van Ortega niet spaarde. Ortega beschuldigde de kerkleiding op zijn beurt ervan dat zij het bewind omver probeerde te werpen. Er zijn berichten over gemaskerde mannen die kerken binnendringen en er vernielingen aanbrengen, over fysiek geweld en willekeurige detentie van kerkleiders en bij de kerk betrokken tegenstanders van de Sandinisten, de sluiting van katholieke instellingen en ngo’s zoals Caritas of recent nog twee katholieke universiteiten en het verbod op religieuze processies.

De gevangenisstraf van 26 jaar voor de bisschop Rolando Álvarez Lagos van Matagalpa, die niets anders had gedaan dan de schendingen van de mensenrechten aan te klagen, was ook voor paus Franciscus uiteindelijk een brug te ver. Op 10 maart reageerde de paus in een interview met het Argentijnse Infobae: “Dit stemt niet overeen met de werkelijkheid. Het lijkt alsof de communistische dictatuur van 1917 of de dictatuur van Hitler vanaf 1935 is teruggekeerd. De regering van Ortega omschreef hij als een onbeschofte dictatuur onder leiding van een onevenwichtige president.”

Bronnen: Infobae/The Guardian/Kerknet

“Deze periode van vervolging is een tijd van boetedoening; in Nicaragua leven we in terreur, angst en bezorgdheid. Psychologen hier zeggen dat de hele bevolking aan hetzelfde lijdt”, zegt Maria, een Nicaraguaanse gelovige, wiens naam is veranderd uit angst voor represailles, in een gesprek met de katholieke hulporganisatie Kerk in Nood (ACN).

In de gaten gehouden
“Demonstraties en devoties zoals de kruisweg of processies zijn verboden. Parochies kunnen niet meer de straat op, zoals voorheen altijd het geval was. Priesters worden vervolgd en mensen komen naar de Mis om hun preken op te nemen. Niemand kan in het openbaar vragen om de vrijlating van bisschop Rolando Álvarez”, aldus Maria. “Ik ben lid van een wekelijkse gebedsgroep en onlangs hebben we gemerkt dat we in de gaten worden gehouden door een lid van een paramilitaire groep die duidelijk gewapend is met een pistool onder zijn shirt”.

Nicaragua heeft een zeer sterke cultuur van volksdevoties. Openbare processies door stadswijken en op het platteland zijn een manier voor de gelovigen om hun geloof te versterken en uit te dragen sinds het Christendom deze Centraal-Amerikaanse staat bereikte. Maar voor het eerst in de geschiedenis van het land heeft de regering deze geloofsuitingen beperkt op een manier die zelfs niet voorkwam tijdens de ergste tijden van de dictatuur in de jaren tachtig.

Klop op de deur
Volgens lokale bronnen waarmee Kerk in Nood (ACN) contact heeft – en die om veiligheidsredenen ook anoniem blijven, hebben politieagenten op de deuren van parochies geklopt om mensen persoonlijk te informeren over het verbod. De reactie van de Nicaraguaanse gelovigen tijdens deze “kruisweg” die het land momenteel doormaakt, is het vinden van persoonlijke vormen om zich met het kruis van Christus te verenigen. “Toch blijven we zoeken naar manieren van offers brengen: via het sacrament van de biecht, het bidden van de kruisweg thuis, in de parochies, door naar de Mis te gaan op zondag… We komen ook samen voor gebed via Zoom en WhatsApp of kijken naar preken op YouTube of Facebook. Als volk blijven we vertrouwen hebben in onze God”, zegt Maria.

Angst te worden uitgezet
Uit angst voor beschuldigingen van burgerlijke ongehoorzaamheid hebben veel priesters de reikwijdte van hun activiteiten en hun preken beperkt. De bisschoppen zijn er door de president publiekelijk van beschuldigd de dood in Nicaragua te bevorderen en zijn uitgemaakt voor zonen van de duivel. Onlangs heeft Ortéga op de nationale radio bisschop Rolando Álvarez, die tot 26 jaar gevangenisstraf is veroordeeld omdat hij weigerde het land te verlaten, “arrogant” en een “idioot” genoemd.

De situatie in de bisdommen Matagalpa en Estelí, die beide onder de hoede stonden van bisschop Álvarez en die nauwlettend in de gaten worden gehouden, is zeer moeilijk; maar in het hele land leven katholieken in angst dat hun priesters en bisschoppen worden gearresteerd en uitgezet, volgens berichten die door Kerk in Nood (ACN) zijn verzameld.

Ook congregaties verlaten land
Naast de diocesane geestelijkheid lijden ook leden van religieuze ordes onder de gevolgen van het regeringsbeleid om de Kerk het zwijgen op te leggen. Nadat de Missionarissen van Liefde, gesticht door Moeder Teresa van Calcutta, uit het land zijn gezet, hebben andere vrouwelijke religieuze ordes zoals de Trappisten en een groep religieuze zusters uit Puerto Rico besloten Nicaragua te verlaten onder druk van de staat. Volgens bronnen van Kerk in Nood (ACN) heeft de regering in veel gevallen religieuze ordes belet donaties te aanvaarden om hun liefdadigheidswerk uit te voeren en voor de meest behoeftigen te zorgen. Ook heeft zij missionarissen met verblijfsvergunning geweigerd of het Nicaraguaanse staatsburgerschap ingetrokken.

“Niet verlamd raken door angst”
Nicaraguaanse katholieken ervaren de situatie met verdriet, pijn en een gevoel van onmacht. Maar ondanks alle moeilijkheden blijven de kerken, en vooral de kapellen van de eeuwigdurende aanbidding, bezocht worden door de gelovigen. “Ondanks alle pesterijen in onze parochies blijft onze devotie heel sterk. Nicaraguanen hebben drie grote liefdes: Jezus in de Eucharistie, Onze Lieve Vrouw van de Onbevlekte Ontvangenis en onze herders (de Heilige Vader, de bisschoppen en de priesters). Onze gebeden zijn met hen”, zegt Maria tegen Kerk in Nood (ACN). “We zijn niet verlamd door terreur. We vertrouwen erop dat de kreten van het volk door God gehoord zullen worden. Zolang we op onze knieën kunnen gaan zitten en onze handen kunnen opheffen in gebed tot God, voor wie alles mogelijk is, zullen we niet verlamd raken door angst”, aldus de jonge Nicaraguaanse katholiek.

Op vrijdag 10 februari voltooide kardinaal Beniamino Stella zijn rondreis langs de bisdommen van Cuba. De kardinaal kent dit land goed, aangezien hij in januari 1998, tijdens het baanbrekende bezoek van de paus, apostolisch nuntius in Cuba was. Juist omdat hij getuige was van die reis, vroeg paus Franciscus hem te vertegenwoordigen bij de herdenking, waarbij gelovigen uit alle bisdommen van het land aanwezig waren. De reis gaf kardinaal Stella de gelegenheid om te zien hoe belangrijk het werk van de Kerk met de meest behoeftigen in de samenleving is.

“Geduld en enthousiasme”
Tijdens de preek in een Mis in het bejaardentehuis van Santovenia sprak de kardinaal over het “welsprekende getuigenis” dat de religieuzen en leden van verschillende religieuze congregaties dagelijks afleggen “in hun dienst aan de meest behoeftigen, de zieken, de ouderen en de armen”. Hij noemde het cruciaal werk, dat wordt verricht “te midden van vele en complexe uitdagingen, waaronder “gebrek aan voedsel, goederen en medicijnen, een situatie die is verergerd door de pandemie en andere factoren.” Ten midden van deze dagelijkse uitdaging roemt de kardinaal het “geduld en enthousiasme” van allen die het religieuze leven hebben omarmd en hun dienst aan de meest kwetsbaren in de samenleving wijden.

Verzoening en broederschap
Het belang van de missie van de Kerk in de samenleving en van het werken aan verzoening waren twee van de belangrijkste boodschappen van de kardinaal tijdens zijn 18-daagse bezoek aan Cuba. Beide aspecten waren prominent aanwezig in zijn toespraak in de Universiteit van Havana, op woensdag 8 februari, in aanwezigheid van de Cubaanse president Miguel Díaz-Canel. Bij die gelegenheid sprak kardinaal Stella over de noodzaak om authentieke verzoening en broederschap op het eiland te bevorderen, waardoor “de jeugd hun dromen en projecten in Cuba kan verwezenlijken zonder haat of broederstrijd.”

Vrijlating demonstranten
De gezant van paus Franciscus vertelde het publiek aan de universiteit ook over het belang van het aanmoedigen van een “cultuur van ontmoeting” die het mogelijk maakt “bruggen te bouwen waarover wij kunnen reizen in onze zoektocht naar het gemeenschappelijk goed, waarvoor wij allen verantwoordelijk zijn.” Deze woorden klonken door in de woorden die hij kort daarna bij het verlaten van de universiteit tot journalisten sprak en waarin hij vroeg om de vrijlating van demonstranten tegen de regering – vooral jongeren – die in juli 2021 waren gearresteerd. Volgens media beweerde kardinaal Stella dat paus Franciscus “een positieve reactie verwacht” en dat het “belangrijk is” dat de jonge demonstranten “naar hun huizen mogen terugkeren”.

De pauselijke gezant verklaarde ook dat hij voor zijn reis naar Cuba, op 7 januari, een ontmoeting had met paus Franciscus en dat zij over dit onderwerp hadden gesproken. “Deze kwestie ligt op tafel”, zei hij tegen journalisten, en voegde eraan toe dat de vrijlating van de jongeren de vorm zou kunnen aannemen van “amnestie of clementie”, hoewel de exacte terminologie ondergeschikt is.

Dankbaarheid
Toen de reis ten einde liep, publiceerden de katholieke bisschoppen van Cuba een boodschap, die ook naar Kerk in Nood (ACN) werd gestuurd, waarin zij kardinaal Stella bedankten voor zijn “gebaren van achting voor ons volk en voor de Kerk, en voor zijn bemoedigende woorden aan het adres van de armen en uitgeslotenen.” De bisschoppen bedankten de gezant ook voor de schenking van een zeer bijzondere relikwie, een druppel bloed van paus Johannes Paulus II, die “met diepe devotie” door de christelijke gemeenschap is ontvangen.

“Het nieuws uit Nicaragua heeft mij zeer bedroefd, en ik kan niet anders dan met bezorgdheid denken aan bisschop Rolando Álvarez van Matagalpa, om wie ik veel geef, die tot 26 jaar gevangenisstraf is veroordeeld, en ook aan hen die naar de Verenigde Staten zijn gedeporteerd. Ik bid voor hen en voor allen die lijden in dat dierbare land, en ik vraag om uw gebed.”

De bisschop van Matagalpa, die een uitgesproken criticus is van het Nicaraguaanse regime, heeft geweigerd de ballingschap te aanvaarden die dictator Daniel Ortega heeft aangeboden. Bisschop Alvarez, het gezicht van de oppositie tegen het regime van Daniel Ortega in Nicaragua, zal een gevangenisstraf van 26 jaar moeten uitzitten nadat hij vrijdag schuldig werd bevonden aan “samenzwering en verspreiding van valse berichten.” Dit vonnis volgde nadat de bisschop de door dictator Daniel Ortega aan 222 politieke gevangenen aangeboden ballingschap had geweigerd, die donderdagavond in Miami werden verwelkomd.

Een bisschop “zeer geliefd” door paus Franciscus
Volgens het verslag van dictator Ortega op de nationale radio en televisie wachtte de 56-jarige bisschop van Matagalpa op de luchthaven tussen de politieke gevangenen toen hij naar verluidt stelde dat hij “niet aan boord van het vliegtuig zou gaan voordat hij met de bisschoppen had gesproken.” De geestelijke werd daarop naar de Modelo penitentiaire inrichting gebracht.

Onder de 222 verbannen gevangenen bevinden zich verscheidene door het regime veroordeelde leden van de Kerk. Op maandag 7 februari werden drie priesters, twee seminaristen, een diaken en een leek veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf wegens “samenzwering” en “het verspreiden van valse berichten.”

Kerk toevluchtsoord demonstranten
In een brief heeft de Commissie van Bisschoppenconferenties van de Europese Unie haar solidariteit betuigd met de Kerk in Nicaragua, die “zwaar te lijden heeft onder vervolging door de staat”. De in Miami gevestigde hulpbisschop van Managua, Silvio José Báez, sprak zijn vreugde uit over de vrijlating van de politieke gevangenen, maar noemde hun verbanning een “misdaad.”

De betrekkingen tussen de katholieke Kerk en de regering van Daniel Ortega zijn verslechterd sinds 2018, toen demonstranten die opriepen tot het aftreden van de Nicaraguaanse president na geweld hun toevlucht zochten in kerken. Sindsdien heeft president Ortega de katholieke kerk ervan beschuldigd medeplichtig te zijn aan een door Washington beraamde couppoging.

Gebed paus
“Laten we ook de Heer vragen, op voorspraak van de Onbevlekte Maagd Maria, om de harten van de politieke leiders en alle burgers te openen voor het oprechte zoeken naar vrede, die voortkomt uit waarheid, rechtvaardigheid, vrijheid en liefde, en die wordt bereikt door het geduldig nastreven van de dialoog,”, aldus paus Franciscus zondag.

Bron: Vatican News

Het bezoek van Johannes Paulus II aan Cuba, van 21 tot 25 januari 1998, was het eerste bezoek van een paus aan Cuba, het enige land op het westelijk halfrond met een sociaal, economisch en politiek systeem dat gebaseerd is op het marxisme.

Paus begreep Marxistische systeem
De Christenen in Cuba waren een kleine groep die het geloof hadden behouden in een ongunstige omgeving, die regelmatig openlijk vijandig was. Bijna 40 jaar na de triomf van de Cubaanse revolutie, op 1 januari 1959, waren veel mensen nog steeds bang om naar de kerk te gaan of openlijk voor hun geloof uit te komen, uit angst gemarginaliseerd te worden.  Als Oost-Europeaan begreep de Poolse paus beter dan de meesten wat het betekende om op te groeien in een marxistisch systeem en welke moeilijkheden dit met zich meebracht voor de gelovigen van de katholieke kerk. Het apostolische bezoek aan Cuba had tot doel de Cubaanse Christenen in hun geloof te bevestigen.

Missionaire rol Kerk versterken
Een kwart eeuw later herinnert pater Ariel Suarez, secretaris van de Cubaanse bisschoppenconferentie, zich de vruchten van die historische gebeurtenis. “Het bezoek van Johannes Paulus II maakte het voor velen mogelijk om terug te keren naar hun christelijke wortels, om de realiteit van de Kerk te herontdekken, die Cuba niet had verlaten en deel uitmaakte van het volk, dat zijn roeping om te dienen leefde. De paus kwam de missionaire rol van de Kerk in Cuba versterken, die zich door onze Heer Jezus Christus geroepen voelde om te evangeliseren en iedereen te dienen, met een eigen identiteit en missie”, zegt de jonge priester in een gesprek met Kerk in Nood (ACN).

Frisse wind
Een van de meest symbolische vruchten van het bezoek was de herinvoering van een feestdag op 25 december en de kroning van Onze Lieve Vrouw van Liefde van El Cobre tot koningin en beschermvrouwe van Cuba. Dit blijven onuitwisbare herinneringen in het hart van de Cubaanse katholieke kKerk. De ontmoeting van paus Johannes Paulus II met het Cubaanse volk ging echter veel verder en bracht een frisse wind in een Kerk die gedoemd was haar geloof te beleven achter de gesloten deuren van haar tempels, waarvan vele in een staat van verval verkeerden.

Pater Ariel zegt dat de toespraken en gebaren van Johannes Paulus II en “het getuigenis van een door pijn en ziekte beproefde man” een “voor” en een “na” markeerden voor de Cubaanse katholieken.  “Die gedenkwaardige dagen gaven een nieuwe impuls aan de catechese voor volwassenen, aan het sociale werk van Caritas. Diocesane bibliotheken en publicaties werden geconsolideerd, dorpen en steden begonnen weer regelmatige processies te houden, vooral rond feestdagen. Het gezins- en gevangenispastoraat wonnen terrein, en de oecumenische betrekkingen verdiepten zich”, vertelt de priester aan ACN.

Situatie zorgwekkend
De wereld is sindsdien veranderd, maar de situatie in het Caribische land blijft zorgwekkend. Cuba maakt een diepe economische, sociale en humanitaire crisis door. Net als in andere landen hebben de pandemie en de inflatie de armoede doen toenemen en het land verliest jongeren. Volgens berichten in de media bereikte de emigratie naar de VS – legaal of illegaal – in 2022 een recordaantal. Te midden van al deze onrust is de christelijke gemeenschap niet vreemd aan de sfeer van onzekerheid en kwetsbaarheid die het land overspoelt, en de Kerk heeft ook niet de economische en menselijke middelen om haar pastorale werk uit te voeren.

Franciscus: bezoek moment van genade
Paus Franciscus heeft ter gelegenheid van de verjaardag van het bezoek van Johannes Paulus II een boodschap naar de Cubaanse gelovigen gestuurd en zal kardinaal Beniamino Stella, die destijds apostolisch nuntius in Cuba was, als zijn vertegenwoordiger sturen. Volgens de beschikbare informatie zal kardinaal Stella van 24 januari tot 9 februari alle bisdommen van Cuba bezoeken.

In zijn boodschap beschrijft paus Franciscus het apostolische bezoek aan Cuba in 1998 als “een moment van genade en zegen voor iedereen” en herinnert hij aan de woorden van de heilige Johannes Paulus II aan de Cubaanse gelovigen die 25 jaar later nog steeds actueel zijn. “Ga met standvastigheid en matigheid, met rechtvaardigheid en voorzichtigheid de grote uitdagingen van het huidige moment aan; keer terug naar uw Cubaanse en christelijke wortels en doe alles wat u kunt om een toekomst van steeds grotere waardigheid en vrijheid op te bouwen! Vergeet niet dat vrijheid verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Een mens wordt vooral gedefinieerd door zijn verantwoordelijk gedrag tegenover anderen en tegenover de geschiedenis”. (Boodschap aan de jongeren van Cuba, 23 januari 1998).

Dankbaar terugdenken
Pater Ariel is van mening dat de 25e verjaardag een gelegenheid biedt om “dankbaar terug te denken aan dat moment van genade” en vraagt om gebeden dat de vieringen, rekening houdend met de concrete huidige situatie, een “voorzienige gelegenheid mogen zijn om het vertrouwen te vernieuwen dat de Heer met zijn volk is en op ons rekent om de hoop aan te vullen, de Blijde Boodschap van het heil te verkondigen en te bouwen aan een toekomst van harmonie, rust, vreugde en vrede, zodat alle Cubanen, zonder uitzondering, zich geroepen voelen om te bouwen aan een betere toekomst.”

Pater Henrique Uggé, een Italiaanse missionaris van het Pauselijk Instituut voor Buitenlandse Missies (PIME), werkt al tientallen jaren met de inheemse bevolking in de Andirá- en Marau-regio’s van het Amazonegebied. Hij is dolenthousiast over de Bijbel, waarvan meer dan 1000 exemplaren aan vertegenwoordigers van bijna 30 gemeenschappen werden uitgedeeld. “We willen allemaal graag het Woord van God horen, lezen en overdenken in onze eigen taal, in onze eigen culturele en historische context. De Sateré-Mawé kunnen de lezingen tijdens de Mis nu ook in hun inheemse taal horen. Dit zal voor hen zeer nuttig zijn”.

Inspanning lokale catechisten
Pater Henrique herinnert zich dat toen hij in 1972 in de regio aankwam, de inheemse gemeenschap gereduceerd was tot ongeveer 1.200 mensen. Zij werden met uitsterven bedreigd door ziekte en verwaarlozing door de civiele autoriteiten. Nu zijn het er meer dan 12.000 en profiteren de kinderen van een netwerk van tweetalige scholen.

De nieuwe editie van de kinderbijbel, met belangrijke verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament, werd gefinancierd en verspreid door ACN, en is gebaseerd op de inspanningen van zeven lokale catechisten die de bijbel hebben vertaald. Onder hen Dercival Santos Batista, zelf lid van de Sateré-Mawé. “Door dit boek zullen onze kinderen en onze jongeren de juiste weg kunnen bewandelen. Het is ook heel belangrijk voor ons eigen begrip van het Woord van God”.

Behoud plaatselijke cultuur
Een andere vertaler, Honorato Lopes Trindade, legt uit dat publicaties als deze als bijkomend voordeel hebben dat ze bijdragen tot het behoud van de plaatselijke cultuur. “We verliezen onze taal, en we moeten vechten voor het behoud ervan. Veel van de woorden in deze Bijbel zijn in onbruik geraakt en zullen door de lezers moeten worden opgezocht.” Ook pater Uggé benadrukt het belang van de Bijbel aan het behoud van de inheemse cultuur. Hij legt uit dat er bovendien edities van andere geestelijke en liturgische boeken, waaronder luisterboeken, in voorbereiding zijn.

De kinderbijbel werd voor het eerst gepubliceerd door Kerk in Nood in 1979. Sindsdien is het in 190 talen vertaald. Er zijn meer dan 50 miljoen exemplaren van het boek gedrukt, waarvan meer dan 10 miljoen alleen al in Brazilië. Naast de Sateré-mawé en de standaard Portugese versies, is de Kinderbijbel vertaald in andere inheemse Braziliaanse talen zoals Guarani, Tukano, Ticuna en Macuxi. In sommige gevallen was de Kinderbijbel zelfs het eerste boek dat ooit in die specifieke taal werd gepubliceerd.

Foto: Joao Carlos Morales/ACN