U biedt méér dan opvang: u schenkt hoop

Ik ben vijf jaar geleden begonnen met misdienaar te zijn. We stonden bij het altaar, lazen voor en hielden de soutane, de bisschopsstaf en het evangelieboek vast. Meerdere keren werd ik gevraagd om misdienaar te zijn voor bisschop Robert Prevost, toen hij in ons bisdom was.

Contact met kleinen en groten

Ik herinner me hem als een heel vrolijk persoon, heel toegankelijk, altijd bereid om een praatje te maken... Hij had een manier om met iedereen contact te maken, van de kleinsten tot de grootste.

Op een dag kwam ik aan in een basketbal-shirt van de New York Knicks en hij kwam naar me toe en plaagde me door te zeggen: “Je moet niet hen supporteren, maar de Chicago Bulls. Die zijn veel beter!” Dat was erg leuk. Hij had een charisma waardoor je je deel voelde van iets groters.

Retraites voor misdienaars

Ik heb hem minstens zes keer ontmoet, onder meer toen paus Franciscus Peru bezocht. Zijn preken raakten me altijd. Ze waren empathisch, dynamisch en de boodschap was zowel duidelijk als heel dichtbij, wat je aan het denken zette.

Hij organiseerde ook retraites voor alle misdienaars in het bisdom, en daar behandelde hij ons als gelijken, net als een herder onder zijn kudde.

Als ik eraan denk dat deze bisschop, die onder ons leefde, die de heilige Mis vierde in onze parochie en grapjes met ons maakte, nu ons paus Leo XIV is... vervult dat mij met trots, geloof en hoop.

Van misdienaar voor de paus naar pleitbezorger voor Kerk in Nood

Sinds enige tijd ik werk als pleitbezorger van Kerk in Nood (ACN) in Peru. Omdat we pauselijke stichting zijn, voel ik me meer dan ooit betrokken. Deel uitmaken van deze missie is een grote vreugde. Door te kunnen vertellen over het werk van Kerk in Nood in zoveel delen van Peru en van de wereld, heb ik de kans gekregen om mijn roeping te beleven. Ik kan seminaristen, religieuzen, missionarissen en gemeenschappen die lijden om hun geloof helpen.

In mijn werk verspreid ik de boodschap van de lijdende Kerk, raak ik harten en breng ik meer mensen in contact met dit grote doel. En dat doe ik met dezelfde toewijding en ijver als toen ik als misdienaar diende voor bisschop Robert Prevost.

Als Peruaanse katholiek, als misdienaar en als lid van Kerk in Nood (ACN) dank ik God voor deze genade. Peru ligt op zijn knieën in gebed en de hele wereld bidt! Lang leve paus Leo XIV! Lang leve de Kerk!

Lees ook het artikel Kerk in Nood verwelkomt paus Leo XIV, een oude bekende waarin aandacht voor de steun die weldoeners van Kerk in Nood jarenlang hebben gegeven aan de toenmalige missionaris en bisschop in Peru.

De zusters Evanette Onezaire en Jeanne Voltaire waren op missie in Mirebalais toen ze samen met andere burgers moesten schuilen voor de aanval. Helaas ontdekten de aanvallers hun schuilplaats, waarop ze de hele groep vermoordden. Weldoeners van Kerk in Nood (ACN) steunen de congregatie van de Kleine Zusters van de Heilige Thérèse van het Kind Jezus, waartoe de zusters behoren, al jaren.

In een exclusieve verklaring aan Kerk in Nood (ACN) legt aartsbisschop Mésidor van Port-au-Prince uit dat de situatie in het land verslechterd is en dat de verschrikkelijke crisis als gevolg van het toegenomen geweld de voortdurende aanwezigheid van de Kerk in de hoofdstad ingrijpend beïnvloedt.

28 parochies gesloten

“Achtentwintig parochies in het aartsbisdom Port-au-Prince zijn gesloten. Ongeveer 40 parochies functioneren op een minimaal niveau omdat bendes de wijken in handen hebben. De priesters moesten vluchten en hebben hun toevlucht gezocht bij familie of bij andere geestelijken. Ze hebben hulp nodig. Het aartsbisdom heeft het ook moeilijk,” aldus de aartsbisschop.

“Hier in Haïti is onze vastentijd een echte kruisweg geworden, maar we offeren deze op in verbondenheid met het lijden van Christus. Haïti staat in brand en heeft dringend hulp nodig. Wie zal ons komen helpen?” vraagt hij wanhopig.

Lange lijst van congregaties in problemen

In een brief van 30 maart aan mannelijke en vrouwelijke religieuzen van het aartsbisdom somt hij enkele gebeurtenissen op: “Religieuze gemeenschappen zijn ontheemd, veel scholen zijn gesloten, bejaarde en zieke religieuze zusters moesten midden in de nacht geëvacueerd worden en hele congregaties moesten hun verpleeghuizen verlaten, omdat ze de zieke zusters nergens konden onderbrengen.”

“De lijst van religieuze congregaties in moeilijkheden is erg lang. Ik heb geen woorden om te beschrijven wat er momenteel in Port-au-Prince gebeurt. Het is een ongelooflijke situatie. Onze gewijde broeders en zusters nemen actief deel aan het lijden van ons volk,” staat er in de brief.

Gebed voor familie en voor veiligheid

Directeur projecten Marco Mencaglia, die de congregatie eerder bezocht, uit zijn verdriet over de dood van de twee zusters en het toenemende geweld in Haïti. “We vragen dat God hen eeuwige rust schenkt. Ook bidden we voor hun families en de veiligheid van de congregatie. We willen onze voortdurende steun en solidariteit met de Haïtiaanse Kerk benadrukken. Ook doen we een dringende oproep voor gebed,” aldus Mencaglia.

“De moord op deze twee religieuze zusters is een trieste bevestiging van het verschrikkelijke lijden dat de congregaties doormaken,” zei Marco Mencalia. Kerk in Nood (ACN) roept ook de internationale gemeenschap op om de Haïtiaanse kerk en bevolking niet in de steek te laten in deze tijd van extreem lijden. “De situatie vraagt om concrete gebaren van solidariteit. De kerk in Haïti lijdt, maar heeft het geloof niet verloren,” besluit de projectdirecteur.

Eerder seminarie aangevallen

In november melden de bisschoppen nog dat Haïti aan de rand van de afgrond stond en riepen ze op tot vrede. Ze maanden eerder vielen gewapende benden het seminarie van missionarissen Spiritijnen aan in de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince. De religieuzen en het personeel moesten zich zes uur lang verbergen terwijl het gebouw werd geplunderd.

Als mensen aan de Dominicaanse Republiek denken, denken ze vaak aan een 'paradijs', maar wat was uw ervaring in de bisdommen die u bezocht?

Het westelijke deel van de Dominicaanse Republiek is een erg mooie maar vergeten regio, die met ernstige economische, sociale en pastorale uitdagingen te kampen heeft. Veel mensen denken dat het hele land zoals Punta Cana en andere meer toeristische gebieden is. Het wordt daarom als een 'ontwikkeld' land beschouwd dat geen hulp nodig heeft.

De bisdommen die we bezochten - Barahona, San Juan de la Maguana en Mao-Montecristi - zijn de grootste van het land, en ze omvatten de armste provincies. Het is een regio die nogal verwaarloosd is door de regering. Veel parochies daar zijn niet zelfvoorzienend, maar het geloof en de solidariteit van de gelovigen in de lokale Kerk zijn inspirerend. De afstanden zijn enorm en er zijn niet genoeg kapellen in de stedelijke gebieden, die snel groeien. Bovendien is het westen ook een bergachtig gebied, en gebrek aan adequaat vervoer maakt pastoraal werk moeilijk.

Deze bisdommen aan de grens met Haïti bevinden zich in een zeer kwetsbare situatie. Naast hun eigen uitdagingen hebben ze ook te maken met een migratiecrisis, die de laatste tijd verergerd is door de dramatische situatie in het naburige Haïti.

Hoe beïnvloedt de migratiesituatie het land en het werk van de Kerk in de grensregio's?

Er zijn veel militaire controleposten, dus reizen is lastig. We werden vaak aangehouden om te zien of we illegale Haïtianen in de auto hadden. En we zagen verschillende vrachtwagens, meestal in erbarmelijke staat, vol met Haïtianen die gedeporteerd werden. De meeste deportaties vinden 's nachts plaats, maar we hebben er ook overdag gezien. Dit heeft gevolgen voor de bisdommen in het grensgebied, en er is een taalkundige uitdaging, aangezien de meeste Haïtianen Frans of Creools spreken, en er niet veel catechisten zijn die deze twee talen spreken.

Wat is de situatie van de geestelijken en pastoraal medewerkers in deze bisdommen?

Er zijn te weinig priesters, wat betekent dat degenen die er zijn te veel parochies moeten dienen en veel verantwoordelijkheden op zich moeten nemen over een groot gebied met slechte wegen. Dit is erg vermoeiend voor hen en geeft hen het gevoel dat ze niet al hun taken kunnen vervullen. Er werd ons zelfs verteld dat er missionarissen zijn die niet naar deze regio gestuurd willen worden omdat het zo moeilijk en gevaarlijk is, en omdat ze weinig hulp krijgen. Zoals in veel landen in Midden-Amerika nemen sektes toe en in sommige gebieden vinden we ook rituelen zoals hekserij en voodoo, die door de immigranten uit Haïti of door andere invloeden zijn meegebracht. Lekenleiders zijn ook erg beperkt in hun kunnen, omdat ze vaak niet genoeg materiaal of middelen hebben. Toch is hun solidariteit erg ontroerend.

Wat zou u nog meer willen benadrukken van de reis? Welke tekenen van hoop of kracht heeft u in deze gemeenschappen gezien die anderen zouden kunnen inspireren?

De Dominicaanse Republiek is een diep katholiek land, met een zeer sterke toewijding aan het Heilig Hart van Jezus, en dat is op zich al erg indrukwekkend. Het wapen van het land bevat een afbeelding van het kruis en de Heilige Schrift. Mijn ervaring was dat het katholieke geloof nog steeds sterk aanwezig is en dat was ook indrukwekkend.

Ik wil ook graag mijn bezoek aan Batey 5 onder de aandacht brengen, waar Kerk in Nood al enige tijd hulp biedt. Het leven in de Bateyes [red: letterlijk, gemeenschap rond suikerfabriek, gemeenschappen van voormalige plantage-arbeiders] is erg zwaar. Ze hebben weinig economische middelen en hebben veel behoeften. Daar hadden we een sterke ervaring van een zeer actieve gemeenschap, van een echt levende Kerk. Ik zal nooit vergeten wat een priester me vertelde toen we de gemeenschap van Jimani bezochten en wat mijn hart echt raakte. Hij zei dat het bezoek van Kerk in Nood hen het gevoel gaf dat ze niet vergeten waren, dat zelfs ons bezoek voor hen een teken van hoop was.

Wat zijn de belangrijkste hulpprojecten die Kerk in Nood gepland heeft voor de Dominicaanse Republiek in 2025?

In 2025 kunnen we dankzij onze weldoeners de steun aan het land vergroten door de bouw van kerken, parochiehuizen en andere pastorale gebouwen, voertuigen om afgelegen gebieden te helpen bereiken, de vorming van leken en catechisten, de opleiding van seminaristen, steun voor religieuze zusters, investeringen in media en het verstrekken van mispenningen voor priesters.

Het verhaal van de Christus van de Sabana begon in de uitgestrekte vlaktes van Venezuela, een gebied waar het leven ruw is, dat verwaarloosd wordt door de staat. De mensen worden er onderdrukt door gewapende groepen die buiten de wet opereren en kennen ook een hoog percentage analfabetisme en armoede. Dit is een regio die onbekend is bij het grootste deel van de wereld en die zelfs voor de Kerk moeilijk toegankelijk was, voordat het bisdom Guasdualito werd opgericht.

Christusbeeld
Volgens historische verhalen vertelden enkele kinderen op de Trinidad de Arauca ranch dat ze een mysterieuze dame in het gebied hadden gezien. Het was een “zeer mooie dame, maar met een baard”, wiens hart zichtbaar was onder haar tuniek. Het verhaal van de kinderen bereikte de eigenaar van de ranch, José Natalio Estrada Torres, die besloot om een Christusbeeld in Italië te laten maken, maar zonder gedetailleerde specificaties. Tot ieders verbazing leverden de Italianen in plaats van een gekruisigde Christus een majestueus Heilig Hart van Jezus van Carrara-marmer van bijna twee meter lang en 900 kilo zwaar.

Het werd op een duin geplaatst, uitkijkend over de Arauca rivier, met een inscriptie aan de basis die zegt: “Heer, zegen onze vlakte”. Dat was de oorsprong van Christus van de Sabana, ook bekend als Christus van de Mata. De eerste bisschop van Guasdualito, Pablo Modesto, beschrijft het als “een tastbare uitdrukking, te midden van dit immense landschap, dat God ook aan dit land denkt”.

Engelen van verschillende etniciteiten
Deze plek is een symbool van eenheid en diversiteit in de Boven-Apure. Kort daarna, geïnspireerd door het gedicht Schilder mij Kleine Zwarte Engeltjes, gaf de eigenaar van de ranch opdracht voor vier engelen van verschillende etniciteiten: blank, zwart, mestizo en inheems. “Geplaatst in een halve cirkel rond de Christus, symboliseren deze engelen de culturele rijkdom van de vlakte en de behoefte aan broederschap. Dit is belangrijk in dit deel van Venezuela, waar vlaktelandbewoners, Andesbewoners, inheemsen en Colombianen wonen, waardoor het belangrijk is om een identiteit te ontwikkelen die gastvrijheid, eerlijkheid en werk als essentiële waarden omarmt,” vertelt de bisschop aan Kerk in Nood (ACN).

Bedevaart
In 2022 begon een traditie om op de eerste zaterdag van de vastentijd op bedevaart te gaan naar dit beeld. “We realiseerden ons dat er een latente populaire devotie was, hoewel de plek erg verwaarloosd was, maar het is een kans om bij te dragen aan onze missie om religieuze identiteit in deze regio en gemeenschapszin te bevorderen,” vertelt de bisschop aan Kerk in Nood.

Weinig middelen
Het bisdom Guasdualito had in de beginjaren te kampen met veel uitdagingen en moeilijkheden, want hoewel het over enige infrastructuur beschikte, had het weinig economische en personele middelen, met slechts enkele priesters en religieuzen in de eerste jaren. De weldoeners van Kerk in Nood hebben het bisdom sinds de oprichting echter gesteund met verschillende projecten, zoals de bouw van een curie en een pastoraal centrum, en door het verstrekken van mispenningen aan lokale priesters.

Mis uitgesteld om aankomst brandstof
Bisschop Pablo, een Salesiaan, is gewend om zijn gelovigen te ontmoeten en gaat de problemen en moeilijkheden waar hij mee te maken heeft niet uit de weg. Tijdens een projectreis van Kerk in Nood naar de regio vertelde hij hoe hij op een keer, net toen hij de Mis wilde gaan opdragen, merkte dat iedereen zich uit de kerk begon te haasten. Toen hij vroeg wat er aan de hand was, kreeg hij te horen dat er na maanden van schaarste net een voorraad brandstof was aangekomen. Hij sloot zich aan bij de menigte, begon te zingen en God te loven, en deelde in een groots moment van geloof met honderden mensen, gelovigen en niet-gelovigen, die in de rij stonden te wachten.

Vreugde en hoop
“Waar het om gaat is om onder de mensen te zijn, om God tot hen te brengen. Vanaf het begin van mijn eerste bezoeken aan het bisdom heb ik gehamerd op het belang van gewoon sociaal zijn, op de oproep om de trinitaire liefde te weerspiegelen in ons dagelijks leven,” legt hij uit. “Jezus leert ons dat we beoordeeld zullen worden op onze werken van liefde en medeleven met de meest behoeftigen. Geloof gaat niet alleen over lasten dragen en offers brengen; het gaat ook over vreugde en hoop. In een wereld die vaak gekenmerkt wordt door wanhoop, zijn wij geroepen om getuigen te zijn van Gods vreugde.”

Getuigenis van nederige gemeenschap
In januari 2025 werd Pablo Modesto benoemd tot bisschop van La Guaira, dat 900 kilometer verderop ligt. Hij vindt het jammer om Guasdualito te verlaten - om de eerlijke mensen te verlaten, die lijden onder onzekerheid, economische tegenspoed en de aanwezigheid van gewapende groepen. Zijn ambtstermijn heeft een stempel gedrukt op het leven van de inwoners en de Christus van de Sabana is een spiritueel toevluchtsoord geworden voor het bisdom. “Ik vroeg om een verblijf zodat ik in Guasdualito kon zijn tot de bedevaart van 15 maart. Dit is een heel belangrijk moment voor ons volk, een herinnering dat op de meest onverwachte plaatsen, in het getuigenis van een nederige gemeenschap en de onmetelijkheid van de vlakten, God aanwezig is.”

“Een van onze kinderen zag hoe zijn vader werd vermoord”, zegt zuster Rosalina tijdens een interview met Kerk in Nood (ACN). “In een ander geval waren drie kinderen getuige van de moord op hun moeder voor hun huis. Ze hebben alles gezien.” Het zijn slechts enkele van de hartverscheurende situaties die de Werker-zusters van de Heilige Familie hebben meegemaakt in de gemeenschappen in de buurt van Zamora de Hidalgo.

De stad in de Mexicaanse staat Michoacán, die verspreid ligt over vruchtbare valleien en beroemd is om zijn architectuur, is helaas ook een berucht broeinest van geweld, misdaad en verdwaalde kogels. De stad heeft een van de hoogste moordcijfers van Mexico, afgelopen jaar 118 op 100.000 inwoners.

Ernstige bedreigingen
De zusters werken op een school met ongeveer 300 leerlingen. “We proberen hen te helpen veerkrachtiger te worden en niet bang te zijn,” zegt Moeder Josefina Peña, de overste van de congregatie, die liefkozend ‘Madre Jose’ wordt genoemd. Zuster Rosalina beschrijft met afschuw een van de moeilijke gevallen die ze met de lokale gemeenschap meemaakte: “Een van de ergste bedreigingen was dat ze een rozenkrans zouden vormen met de hoofden van de kinderen, die ze zouden opstellen op de rotonde van de stad.”

“Je kon de angst in hun gezichten zien. De andere zusters en ik vertelden hen dat de kinderen bij ons veilig zouden zijn. Het moeilijkste is om een kind te vertellen dat hun vader is vermoord. Het is erg pijnlijk om dit soort dingen mee te maken. Hoewel we het grootste geschenk van allemaal dragen, het geloof in God, wil je vanuit menselijk oogpunt meer doen.”

Recent zijn de bedreigingen wat afgenomen, maar het geweld tussen de kartels gaat, enigszins verborgen, gewoon door. In de buurt van het noviciaat zijn schietpartijen geweest. Soms drongen verdwaalde kogels zelfs het gebouw binnen. Ook worden er nog steeds veel mensen vermist.

Zelf genezing nodig
Zuster Miriam, de novicemeester, vertelt aan Kerk in Nood dat veel van de jonge vrouwen die op het noviciaat komen zelf geweldssituaties in hun eigen familie hebben meegemaakt of andere gecompliceerde achtergronden kennen, met alle pijn en leed van dien. “Als ze aankomen, is het eerste wat we doen hulp bieden om te genezen en te beginnen met vergeven, om te ontsnappen aan al dit geweld en al het lijden dat ze met zich meedragen,” legt ze uit. “De hulp die we bieden is holistisch, geestelijk en psychologisch. We helpen hen onderscheid te maken en we begeleiden hen. We zijn er om ze 100% te steunen. Daarna trainen we hen zodat ze voorbereid zijn om de kleine gemeenschappen te bezoeken.”

Natuurlijk heeft dit alles een financiële dimensie, en daarvoor is de congregatie dankbaar voor de steun van de weldoeners van Kerk in Nood (ACN). Moeder Jose en zuster Miriam zijn twee van de vele religieuzen die dankzij deze hulp hun studie konden voortzetten. “We zijn jullie allemaal zo dankbaar. We hebben tot God gebeden voor jullie, voor jullie familie en voor allen die nu bij jullie zijn, die zich in de toekomst bij jullie zullen voegen of die al vertrokken zijn”, zegt Moeder Jose.

“Onze kracht komt van gebed”
De omvang van het geweld roept de vraag op: waarom blijven de zusters? Wat drijft hen om door te gaan? “De manier waarop we elkaar steunen,” antwoordt zuster Rosalina meteen. “En gebed: onze kracht komt van gebed. De oudere zusters, die al ziek zijn, bidden veel voor ons”, voegt ze eraan toe. Verder verzekert de religieuze zuster Kerk in Nood dat het niet in hen opkomt om weg te gaan. “We willen bij de mensen blijven. Om hen die lijden te begeleiden. We gaan nergens heen. We streven naar verzoening en we vinden onze kracht in God. Hij kan ons elk moment tot zich roepen, dus moeten we op goede voet met Hem staan, vrede hebben met elkaar en vredesrelaties opbouwen. We zullen degenen die ons nodig hebben niet in de steek laten.”

Moeder Jose besluit met te zeggen dat “het prachtig is om te zien hoe zowel de lokale bevolking als de novicen groeien, als mens en geestelijk . Een straal van licht en hoop zijn, geeft ons kracht. En we zijn dankbaar voor de missie die ons is toevertrouwd: onze broeders en zusters begeleiden in deze gemeenschappen. Een familie zijn.”