Door Maria Lozano
Het Centraal-Amerikaanse land, waar zowat 80 percent van de ongeveer 4 miljoen inwoners katholiek is, bereidt zich op dit ogenblik voor op het bezoek van paus Franciscus. De Heilige Vader is de gastheer van het grote evenement dat van 22 tot 27 januari 2019 zal plaatsvinden. Naar aanleiding van deze 34ste Wereldjongerendagen (WJD) heeft de Panamese Kerk besloten om het ware gezicht van het land te onthullen.
Grote ongelijkheid
Volgens de Wereldbank behoort Panama tot de zes landen in Latijns-Amerika en wereldwijd een van de tien landen met de grootste inkomensongelijkheid. “De WJD 2019 bieden de gelegenheid om het ware gezicht van ons land aan de wereld te tonen”, aldus aartsbisschop Ulloa. Afgelopen november ontving het lid van de orde van de Augustijnen een delegatie van Kerk in Nood in Panama-Stad.
Aan de brede en schone lanen van Panama-Stad zijn een groot aantal luxueuze winkels, glazen wolkenkrabbers, banken en nutsbedrijven gevestigd. Ook het prestigieuze Panama-kanaal mag niet worden vergeten. De rijkdommen van het land zijn echter in handen van een klein aantal welvarende inwoners. “Panama heeft twee gezichten. In 2015 beschikten de rijkste 10 procent van de gezinnen over een inkomen dat 37 maal groter was dan dat van de armste 10 procent. Die cijfers laten de sociale onrechtvaardigheid en ongelijkheid zien waarmee ons volk wordt geconfronteerd”, aldus de aartsbisschop van Panama.
Uitgesloten groepen
Het lot van de inwoners van Afrikaanse oorsprong is niet benijdenswaardig. Hun voorouders werden vanaf de 15de en 16de eeuw als slaven naar Panama gedeporteerd of in de 20ste eeuw uit de Antillen gehaald om aan de bouw van het Panamakanaal te werken. Ze zijn directe slachtoffers van armoede en uitsluiting en leven in de achtergestelde wijken en traditioneel arme streken.
Daarnaast wonen er in Panama zeven inheemse bevolkingsgroepen. Ze vormen ongeveer 11 procent van de bevolking, ongeveer een half miljoen inwoners. Een groot deel van de autochtone bevolking wordt zwaar gediscrimineerd en is van het maatschappelijke leven uitgesloten. “Hun gezondheid is precair – de kindersterfte ligt driemaal hoger dan bij de rest van de bevolking. Ook zijn de mensen slecht opgeleid. Dit maakt dat de inheemse bevolking geen toegang heeft tot goed betaalde arbeidsplaatsen. De Panamese samenleving is immers voornamelijk een dienstenmaatschappij.”
Façade
“Door buitenstaanders wordt Panama als een fier land gezien, zoals het Zwitserland van Midden-Amerika. We moeten echter achter die façade kijken: 40 procent van de inwoners werkt in de parallelle economie. Tot een deel van het land is de ontwikkeling nog altijd niet doorgedrongen. Tegelijk neemt de internationale ontwikkelingshulp af, omdat de indruk bestaat dat Panama een ontwikkeld land is”, aldus Maribel Jaén van de Commissie Justitia et Pax van het aartsbisdom in een gesprek met Kerk in Nood.
Bisschop Ochogavía van Colón-Kuna Yala wijst erop dat er vele regionale verschillen bestaan: “De mensen van Colón, een regio die met een hoge werkloosheid te kampen heeft, hebben een slechte reputatie. Daarom zeggen ze niet waar ze vandaan komen als ze werk zoeken. Er zijn gezinnen die zich slechts één maaltijd per dag kunnen veroorloven en amper toegang hebben tot drinkwater en medische zorg. In sommige gemeenten is er slechts één enkel toilet voor twintig gezinnen! Die mensen bevinden zich in een vicieuze cirkel die elke hoop in de kiem smoort.”
Dynamiek vasthouden
Voor de bisschop vormen leken de kracht van de Panamese Kerk. De impact van de aanstaande Wereldjongerendagen zijn volgens hem nu al merkbaar: talrijke jonge mensen hebben zich namelijk in de organisatie van dit evenement geëngageerd. “Niet alleen Katholieken, want zelfs niet-gelovigen doen eraan mee! De WJD zijn een zegen voor het jeugdpastoraal, maar bieden tegelijk ook werkgelegenheid voor de vele jongeren.”
“De uitdaging ligt in de tijd daarna. We zullen de dynamiek van de WJD in stand houden zodat wij onafgebroken kunnen blijven werken. Het gevaar bestaat binnen een charismatische tendens die in Panama alomtegenwoordig is. Vaak is die tendens gebaseerd op oppervlakkigheid, emoties en sentimentalisme. Daarom is het belangrijk om de gelovigen en vooral de jonge mensen op te leiden in de Katholieke sociale leer”, benadrukt Maribel Jaén.
Sociaal engagement
Ook bisschop Ulloa hoopt dat de WJD – waaraan naar verwachting 400.000 jonge mensen zullen deelnemen – de gelegenheid bieden om de Katholieke sociale leer te beleven en te verdiepen. Hij is van mening dat de kleine Kerk in Panama, die uit slechts zes bisdommen, een apostolische prelatuur en een apostolisch vicariaat bestaat, een ingrijpende vernieuwing nodig heeft.
De aartsbisschop van Panama verheugt zich erover dat de deelnemende jonge mensen zich tijdens de komende WJD via de app “Docat” op digitale wijze met de katholieke sociale leer vertrouwd kunnen maken. Het doel van de app, een product van de YOUCAT-stichting die deel uitmaakt van Kerk in Nood, is dat de jongeren in hun eigen taal en door middel van antwoorden op hun eigen vragen meer vertrouwd raken met dit belangrijke aspect van het christelijke engagement.
Kerk in Nood ondersteunt meerdere projecten in verband met de Wereldjongerendagen in Panama.
