“De aanvallen vermenigvuldigen zich. We vragen om uw vurig gebed. Bid voor de slachtoffers en voor de angstige overlevenden,” vroeg een priester van het bisdom Fada N’Gourma in het oosten van Burkina Faso aan de internationale pauselijke stichting Kerk in Nood (ACN).

Honderd terroristen
Begin oktober werden minstens 150 mensen gedood door terroristen in Manni, in hetzelfde bisdom. Op 20 oktober werden Ziéla en Kombembgo, twee dorpen van de Saatenga-parochie in het zuidoosten van Fada N’Gourma, aangevallen door ongeveer honderd terroristen.

In Ziéla verschenen de terroristen rond 10 uur ‘s ochtends. Terwijl de inwoners na het zondagsgebed hun gang gingen, werden er enkele schoten gelost. De mannen probeerden onmiddellijk te vluchten en zich te verstoppen omdat, zoals een plaatselijke bron aan ACN uitlegde, de terroristen “voornamelijk mannen van vechtleeftijd aanvallen, en geen vrouwen, kinderen of oude mensen”. Echter, “een jong christelijk meisje dat haar huis wilde ontvluchten verloor tragisch genoeg het leven, gedood door een vergissing, omdat de terroristen haar aanzagen voor een volwassene,” zei een bron, die liever anoniem wilde blijven uit angst voor represailles.

Huizen in brand
Volgens dezelfde bron staken de terroristen veel huizen van zowel christenen als moslims in brand. Onder de huizen die het doelwit waren, bevond zich ook een huis van de catechist, die zich buiten het dorp bevond toen de aanval plaatsvond. Zijn vrouw, die thuis was gebleven met hun drie jonge kinderen, werd mishandeld en hun huis werd geplunderd en vervolgens in brand gestoken. “Het gezin is veilig en gezond, en het feit dat de echtgenoot afwezig was heeft zijn leven gered,” meldde dezelfde bron aan ACN.

Catechisten staan momenteel in de frontlinie van het geweld in het land, omdat zij belast zijn met het toezicht op de gelovigen in veel dorpen. Ze hebben niet allemaal hetzelfde geluk als de catechist uit Ziéla, die buiten het dorp was toen de terroristen aanvielen: “Amper zes maanden geleden werd Édouard Yougbaré, catechist in Pouargoguin, 7 km van Saatenga, op brute wijze vermoord, een weduwe en acht kinderen achterlatend. Zijn laatste woorden waren: “Heer Jezus, kom en red mij! Heer Jezus, kom en red me!” herinnert de bron van Kerk in Nood (ACN) zich.

Diezelfde zondag, 20 oktober, was Kombembgo, een dorp dat 12 km van Saatenga ligt, eveneens het doelwit van de terroristen. Volgens informatie verzameld door Kerk in Nood (ACN) verloren drie leden van de Vrijwilligers voor de Verdediging van het Vaderland (VDP in het Frans) en een andere burger het leven tijdens deze aanval.

De VDP, burgers die samenwerken met de nationale strijdkrachten, spelen een cruciale rol in de verdediging van onbeschermde plattelandsgemeenschappen, waar het voor het Burkinese leger moeilijk is om in te grijpen. “Dankzij de snelle reactie van de VDP, die in staat was om enkele terroristen uit te schakelen, hadden deze geen tijd om de huizen in Kombembgo in brand te steken,” legde de bron uit.

Vergelding na steun
De betrokkenheid van de VDP brengt echter grote risico’s met zich mee. Dit bleek uit een aanval in Piéla, op ongeveer 150 km van Saatenga, in het noordelijke Fada N’Gourma, op 19 oktober, slechts een dag eerder. Het dorp werd aangevallen door meer dan 100 terroristen, die ongeveer 13 mensen doodden, waaronder twee leden van de VDP en een katholieke vrouw.

Deze inval lijkt te zijn uitgevoerd als vergelding voor de steun van de bevolking aan de VDP. “De vrouwen hadden de VDP een motorfiets aangeboden voor hun vredesstrijd, een actie die de terroristen niet aanstond,” verklaarde een lokale bron aan Kerk in Nood (ACN). “De aanvallers staken ook 16 huizen in brand, die allemaal aan katholieke families toebehoorden en helaas op een heuvel lagen, waardoor de terroristen Kouri konden naderen zonder op tijd ontdekt te worden,” voegde hij eraan toe. Essentiële infrastructuur zoals de kliniek, de apotheek en de VDP post werden ook vernietigd. De twee catechisten van het dorp konden ontsnappen en zijn nu ontheemd.

Eerder al doelwit
Kouri was op 1 juni 2024 al eerder het doelwit geweest van een terroristische aanval, waarbij mensen om het leven kwamen en huizen in brand werden gestoken. Dat leidde ertoe dat de VDP werd opgericht om de lokale veiligheid te versterken.

Een van de plaatselijke priesters riep op tot gebed voor de slachtoffers en voor vrede. “Laten we de Heer smeken dat de vrede terugkeert in ons land en in alle landen die dagelijks getroffen worden door moorddadige aanvallen, waaronder Mali en Niger, en in landen in oorlog zoals Oekraïne, Israël en Libanon. Moge het gebed van Franciscus van Assisi ons leiden: “Heer, maak mij tot een instrument van uw vrede. Waar haat is, laat mij liefde brengen’“.

Deze tragedies onderstrepen de urgentie van de veiligheidssituatie in Burkina Faso, waar terroristische aanslagen in 2015 begonnen en gemeenschappen blijven verwoesten en meer dan twee miljoen intern ontheemden achterlaten. In een recent rapport – dat hier gratis verkrijgbaar is – over de vervolging van christenen geeft Kerk in Nood (ACN) uitleg over de toenemende aanvallen op christenen in Burkina Faso. 

Volgens een verklaring die het bisdom naar Kerk in Nood (ACN) stuurde, drongen de aanvallers zondagavond 28 oktober rond 19 uur het kleinseminarie binnen. Daar schoten ze eerst in de lucht en ontvoerden vervolgens twee studenten van de school.

Priester bood zichzelf als gijzelaar aan
Toen hij de schoten hoorde, ging priester Thomas Oyode, rector van het kleinseminarie, de binnenplaats op en confronteerde de bandieten. Toen hij het lot van de twee studenten zag, bood hij in ruil zichzelf aan als gijzelaar. De aanvallers accepteerden het verzoek van de priester en lieten de studenten gaan. Priester Thomas werd vervolgens door de bandieten ontvoerd. Ondertussen is er een klopjacht gestart om de ontvoerders te vinden en priester Thomas te bevrijden.

In de verklaring aan Kerk in Nood (ACN) bevestigt het bisdom Auchi het incident en voegde eraan toe: ‘De vicerector en alle seminaristen zijn gelokaliseerd en veilig en zijn tijdelijk overgebracht naar een veilige plek totdat de veiligheidsmaatregelen rond het kleinseminarie worden aangescherpt.’

Losgeld gevraagd
Ondertussen meldt de Nigeriaanse pers dat er al losgeld is gevraagd voor de vrijlating van pater Thomas. Het bisdom Auchi ligt in het zuiden van Nigeria, dat overwegend christelijk is, wat betekent dat het zeer waarschijnlijk is dat de ontvoerders puur uit financieel gewin handelden, in plaats van gemotiveerd door antichristelijke vooroordelen, maar hierover is weinig informatie beschikbaar.

In 2023 werden in Nigeria in totaal 25 priesters, seminaristen en religieuzen ontvoerd, van wie er één later werd vermoord. In hetzelfde jaar werden nog eens drie priesters in het land vermoord.  Kerk in Nood (ACN) roept vrienden en weldoeners op om gebed voor de Nigeriaanse priester voor en Nigeriaanse christenen in het algemeen.

In een recent rapport – dat hier gratis verkrijgbaar is – over de vervolging van christenen geeft Kerk in Nood (ACN) uitleg over de ‘toenemende aanvallen op christenen’ in Nigeria.

Foto: Shalom World News

Volgens bronnen van ACN, die om veiligheidsredenen anoniem wilden blijven, vormt de betaling van omgerekend € 35 een voorwaarde voor de vrije beoefening van godsdienst. Volgens de bronnen hebben de extremisten onlangs ongestraft geld ingezameld van de gemeenschap. Wie niet kon of wilde betalen, werd gewaarschuwd dat het alternatief de gedwongen sluiting van hun gebedsplaatsen zou zijn.

Jizya
De zorgwekkende situatie begon in het dorp Dougouténé, waar de inwoners voor het eerst werden opgeroepen om de zogenaamde jizya, een religieuze belasting, te betalen. Nu wordt Douna-Pen met hetzelfde probleem geconfronteerd. Lokale bewoners vrezen dat de praktijk zich naar andere dorpen verspreidt, waardoor de godsdienstvrijheid en de lokale veiligheid verder in gevaar komen.

Islamitische extremisten eisten eerder al de sluiting van de protestantse en katholieke kerk in Douna-Pen. Tijdens een broze vrede was het de bewoners een tijdje toegestaan om hun geloof te belijden, maar zonder muziekinstrumenten tijdens de eredienst, wat al een duidelijke beperking van hun godsdienstvrijheid betekende.

Escalatie
Een van de vertrouwelijke bronnen toonde zich zeer bezorgd over deze escalatie van wat al een moeilijke situatie is, en zei “We worden verondersteld in een seculiere staat te leven, waar zulke praktijken niet zouden mogen plaatsvinden, maar helaas wordt dit onze nieuwe realiteit. Als de autoriteiten niet ingrijpen, zal de bevolking belastingen rechtstreeks in de kas van de terroristen storten, die onder de vlag van het jihadisme in de Republiek Mali opereren.” De bron voegde eraan toe: “We weten dat het land groot is en dat hetzelfde op andere plaatsen gebeurt, maar als we hier niet snel iets doen, zullen de gevolgen rampzalig zijn. Hier worden mensen afgeslacht als ratten!”

Douna-Pen ligt in de gemeente Dioungani en heeft een aanzienlijke christelijke bevolking. Het meest recente geval van financiële afpersing is het laatste hoofdstuk in een geschiedenis van geweld en vervolging in de regio. De situatie wordt nog verergerd door het gebrek aan basisinfrastructuur, zoals wegen en watervoorziening. De geïsoleerde ligging heeft onder meer geleid tot de sluiting van scholen door gebrek aan veiligheid.

Hulproep naar leiders Mali
Er wordt gevreesd dat de gedwongen betalingen aan extremistische islamitische groeperingen tot diepe verdeeldheid onder de bevolking zullen leiden, waardoor het vertrouwen in de regering zal afnemen en de fragiele stabiliteit van de regio verder zal worden aangetast. Veel inwoners zijn bang om in de steek gelaten te worden door de Malinese staat.

De bron sloot af met een welgemeend verzoek: “Dit is de schreeuw van een burger die nog steeds gelooft in de Republiek Mali en in haar leiders. We hebben onmiddellijke actie nodig om te voorkomen dat een religieus conflict dit land in zijn greep krijgt. Moge God ons helpen.”

De bronnen vertelden Kerk in Nood (ACN) dat de terroristen eerst mobiele telefoonnetwerken uitschakelden voordat ze de plaatselijke markt aanvielen, waar veel mensen zich na de Mis hadden verzameld. De schutters openden het vuur op de aanwezigen, plunderden winkels en staken verschillende gebouwen in brand, waarbij sommige slachtoffers levend verbrandden.

Ziekenhuis met slachtoffers doelwit
De daders keerden de dag erna terug om medisch personeel aan te vallen en de vele gewonden in het ziekenhuis van de stad te doden. Ook op dinsdag 8 oktober, twee dagen na de eerste aanval, vielen de terroristen de stad binnen om alle mannen die ze konden vinden af te slachtten. Veel van die slachtoffers waren inwoners van nabijgelegen dorpen die hun toevlucht hadden gezocht in Manni nadat ze door terroristen uit hun huizen waren verdreven.

In een boodschap op 9 oktober, gericht aan priesters, gewijde personen en leken, beschrijft bisschop Pierre Claver Malgo van het bisdom Fada N’Gourma de aanval als “barbaars” en betuigt hij zijn oprechte medeleven met alle nabestaanden: “Elke bedreiging van de waardigheid van de mens en het leven raakt het hart van de Kerk. Maar het is belangrijk om de moed niet te verliezen en de hoop op een betere toekomst levend te houden.”

Twee maanden na ergste aanslag in geschiedenis
De aanval in Manni heeft een achtergrond in de voortdurende verslechtering van de veiligheidssituatie in Burkina Faso. Gewapende extremistische groepen hebben er hun offensieven opgevoerd en richten zich zowel op veiligheidstroepen als burgers. Burkina Faso heeft al jaren op rij te maken met het meeste extremistisch geweld in de hele Sahel-regio. Een aanslag in Barsalogho eind augustus, was de ergste terroristische aanslag uit de geschiedenis van het land. Het aantal doden bij die aanslag is, volgens informatie van Kerk in Nood (ACN), opgelopen tot minstens 400. Burkina Faso telt als gevolg van de aanslagen meer dan twee miljoen ontheemden.

Eerder harmonie tussen moslims en christenen
Volgens bronnen van ACN, die de situatie in het land op de voet hebben gevolgd, proberen de terroristen verdeeldheid te zaaien onder de bevolking, die anders bekend staat om de harmonie tussen moslims en christenen. De katholieke Kerk doet er alles aan om deze goede relaties in stand te houden.

Als reactie op het escalerende geweld heeft Kerk in Nood (ACN) de afgelopen jaren haar noodhulp aan Burkina Faso opgevoerd. Geconfronteerd met het immense lijden en de grote noden van de Burkinese bevolking, die grotendeels genegeerd worden door de internationale gemeenschap, hebben verschillende nationale kantoren van Kerk in Nood (ACN), waaronder ook Kerk in Nood (ACN) Nederland ervoor gekozen om hun Kerstcampagne aan dit West-Afrikaanse land te wijden.

Tijdens een bezoek aan het hoofdkwartier van Kerk in Nood (ACN) sprak de Apostolisch Prefect van de Westelijke Sahara over het moeilijke maar toegewijde werk van de kleine katholieke gemeenschap bij het begeleiden van de lokale bevolking en de migranten.

Sinds haar aankomst in 1954 is de katholieke Kerk constant aanwezig geweest in de Westelijke Sahara. Toen het gebied in 1975 ophield een Spaans protectoraat te zijn, besloot de Kerk te blijven, ook al verliet het grootste deel van de oorspronkelijke bevolking het gebied.

“Dit gebaar van volharding bleef niet onopgemerkt door de rest van de bevolking”, vertelt de missionaris van de Oblaten van Maria Onbevlekt Ontvangen: “De lokale bevolking heeft altijd veel respect getoond voor onze aanwezigheid. Ze verdedigen de Kerk als onderdeel van de identiteit van de westelijke Sahara.”

Sloop tegengehouden
Toen een katholieke kerk gesloopt zou worden, als onderdeel van een stedelijke herstructurering, plaatste een rolstoel gebonden Sahrawi die zich voor de machines en wist de sloop tegen te houden. “Gek genoeg is die kerk tegenwoordig cultureel erfgoed,” zegt hij met een glimlach.

De kleine katholieke gemeenschap in de regio is georganiseerd in twee parochies, El Aaiún, in het noorden, en Dajla, in het centrale zuiden. “Elke parochie heeft maar zo’n 50 of 60 parochianen, een klein maar aanzienlijk aantal,” zegt pater León Dorado. “Het is een smeltkroes van nationaliteiten, met mensen van over de hele wereld die op zoek zijn naar economische kansen, of als tussenstop op weg naar Europa.”

Gevaarlijke boottocht
Familiedruk en sociale verwachtingen leiden er vaak toe dat deze mensen hun leven wagen op zoek naar een betere toekomst voor hun geliefden, hoewel keuzevrijheid voor velen van hen ver te zoeken is. Desondanks staan de kortste routes al jaren onder Marokkaanse controle, wat velen ertoe heeft aangezet om vanuit Senegal of Mauritanië te vertrekken en zich te onderwerpen aan een gevaarlijke reis van 1.600 km in gammele bootjes of rubberboten. Bijna allemaal hebben ze te maken met de moeilijke realiteit van de maffia’s die de migratieroutes controleren.

Migratiemaffia
“Het beleid om niemand een visum te geven, kan niet de oplossing zijn. De maffia is genadeloos en de migrantenstroom in haar handen laten is een ernstig probleem,” benadrukt de priester. Volgens de missionaris draagt het gebrek aan kansen in hun eigen land bij aan gedwongen migratie, waarbij desinformatie een andere factor is. “Volgens de NGO Caminando fronteras zijn er in 2023 meer dan 6.000 mensen omgekomen in de Atlantische Oceaan. En in de eerste vijf maanden van 2024 hebben bijna 5.000 mensen hun leven verloren toen ze Europa probeerden te bereiken,” zegt hij verontrust.

Hoge verwachtingen
Pater León Dorado benadrukt hoe belangrijk het is om deze problemen aan te pakken en verdedigt een holistische aanpak die investeringen in de ontwikkeling van de landen van herkomst omvat, evenals het verstrekken van geloofwaardige informatie en de bescherming van de rechten van migranten. “Veel van deze migranten worden misleid en komen hier zonder echt te weten wat hen te wachten staat. Het is van cruciaal belang dat ze juiste informatie krijgen, zodat ze de juiste beslissingen over hun toekomst kunnen nemen. Tegelijkertijd is het belangrijk dat degenen die terug willen keren naar hun land van herkomst niet gediscrimineerd of gestigmatiseerd worden omdat ze niet hebben kunnen voldoen aan de verwachtingen die hen werden opgelegd,” aldus de Oblatenmissionaris.

Wanhopige situatie
De Apostolisch Prefect van de Westelijke Sahara wijst er ook op dat “vrouwen de meest kwetsbare schakel zijn in deze verschrikkelijke wereld van illegale immigratie”. Hij legt uit hoe in een zogenaamd “warm bed” systeem, waar tot 14 mensen een kamer delen en voortdurend rouleren om de kosten te delen, veel van deze vrouwen het slachtoffer worden van misbruik. Anderen zien prostitutie als hun enige uitweg uit de armoede. Ze eindigen vaak zwanger en zonder middelen, omdat ze in die staat niet kunnen werken. In 90% van deze gevallen laten de vaders de moeders in de steek, waardoor ze in een wanhopige situatie terechtkomen.

Schulden
Pater León Dorado herinnert zich het hartverscheurende verhaal van een christelijke vrouw uit Ivoorkust die in de parochie aankwam na drie mislukte pogingen om het land te verlaten. Ze was het slachtoffer van beroving, verraad en arrestatie, en had bijna zelfmoord gepleegd. “Ook al kan de Kerk haar situatie niet veranderen, de steun die ze haar bood, stelde haar in staat om te overleven. Ze had schulden bij drie mensen en een baby om voor te zorgen. De parochie bracht haar in contact met een psycholoog en gaf haar de steun die ze nodig had.”

Met 40.000 migranten in de prefectuur is de rol van de Kerk complex, maar noodzakelijker dan ooit. “Geloof verandert niets aan de situatie, maar helpt wel om het lijden te doorstaan,” zegt de prefect. “Het gaat niet alleen om het geven van materiële en educatieve steun, maar ook om het bieden van een ruimte om te luisteren, te begeleiden en hoop te koesteren.

“Het werk van de Kerk hier is gericht op de kleine gebaren die een verschil maken, zoals ervoor zorgen dat moeders hun baby’s registreren wanneer ze geboren worden. Een niet-geregistreerd kind is onzichtbaar, heeft geen toegang tot vaccins, onderwijs en zal nog kwetsbaarder zijn als de familie besluit om te emigreren. De medewerkers van Caritas helpen ervoor te zorgen dat deze kinderen hun plaats in de maatschappij vinden.”

Niet veel mensen aan voet van het kruis
Hoewel de religieuze gemeenschap in de regio klein is, zijn haar aanwezigheid en toewijding van onschatbare waarde, benadrukt pater León Dorado. “Ook al zijn we maar met twee of drie… We hebben misschien geen muziekkorps tijdens de Mis, maar we hebben altijd een koor. We moeten niet vergeten dat er ook niet veel mensen aan de voet van het kruis stonden. Hier in de Westelijke Sahara wordt het geloof beleefd in de kleine geschenken die het leven, of beter gezegd God, ons geeft; in het trotseren van tegenspoed en in de constante strijd om de menselijke waardigheid te behouden.”

Pater León Dorado bezocht het hoofdkantoor van Kerk in Nood (ACN) om de liefdadigheidsinstelling te bedanken voor haar hulp en om een nieuw project te presenteren voor de bouw van een flat voor drie religieuze zusters uit Mexico en Brazilië die de Caritas-zorg in de parochie op zich zullen nemen. De religieuzen bieden ook voorschoolse diensten aan voor kinderen van kwetsbare gezinnen en alleenstaande moeders.