De priester uit Sierra Leone lag in bed te slapen toen hij de eerste explosies hoorde. Hij sprong overeind en riep naar de andere priester in het huis dat ze moesten opstaan en wegrennen. “De rebellen komen uit het oosten!” zei hij. “We moeten vluchten.”
“Ook ik was getraumatiseerd”
“Ik schreeuwde vol angst, maar de andere priester draaide zich naar me toe en zei dat ik moest kalmeren, dat ik niet langer in Sierra Leone was, maar in de Verenigde Staten. Wat ik hoorde, was vuurwerk voor de viering van 4 juli, e nationale feestdag. Toen realiseerde ik me dat ik ook getraumatiseerd was,” vertelt de priester in gesprek met Kerk in Nood (ACN).
Pr. Konteh, voorzitter van de Broederschap van katholieke priesters van Sierra Leone, was in New York om bij de Verenigde Naties te pleiten voor een interventie in de burgeroorlog in zijn land. In tegenstelling tot veel andere oorlogen in Afrika ging deze oorlog niet over religie, ideologie of etniciteit. “Het was een zinloze oorlog over hebzucht, door gewapende rebellen die probeerden waardevolle natuurlijke hulpbronnen, waaronder diamantmijnen, te veroveren.”
Handen afhakken
De oorlog (1991-2002) kwam op een zeer turbulent moment. Een paar maanden nadat het conflict was begonnen, werd de bevolking gevraagd deel te nemen aan een referendum. Een grote meerderheid stemde voor het wijzigen van de grondwet en het verankeren van een meerpartijendemocratie. “De bevolking gaf de voorkeur aan verkiezingen vóór de vrede, zodat na de verkiezingen een nieuwe regering met de rebellen kon onderhandelen.”
Helaas liep het niet zoals gepland. Rebellen begonnen de handen van burgers af te hakken om te voorkomen dat ze aan verkiezingen konden deelnemen. Nog voordat deze gehouden konden worden, greep het leger de macht door middel van een staatsgreep. Tijdens het 11 jaar durende conflict werden tienduizenden mensen gedood en ontelbare anderen verkracht, verminkt of gedwongen, zelfs als kind, om deze wreedheden tegen hun landgenoten uit te voeren.
Bedelaar herkende dader
“Er was een bedelaar die voor de deur van de kathedraal zat en om geld vroeg. Hij had geen handen, omdat hij tijdens de oorlog verminkt was. Op een dag probeerde een goedgeklede man hem wat geld te geven, maar hij weigerde en veroorzaakte opschudding. Ik kwam naar buiten om te kijken wat er aan de hand was en hij vertelde me dat de man degene was die zijn handen had afgehakt,” herinnert pater Peter zich.
De priester nam het tweetal mee naar zijn kantoor en ze hoorden hoe de arme man zijn woede uitte. “Ik was vroeger nooit een bedelaar. Ik werkte met mijn handen. Maar nu kan ik niet eens zelf naar het toilet. Begrijp je de vernedering die je me hebt bezorgd?” vroeg hij aan zijn voormalige agressor, die tegen die tijd ook in tranen was.
Zelfs daders getraumatiseerd
“Na acht sessies met mij zei de bedelaar uiteindelijk dat hij de man die zijn handen had afgehakt had vergeven, maar voor de voormalige rebel was dit niet genoeg. Hij wilde weten wat hij kon doen om zijn misdaden goed te maken. Hij zei: “Ik herinner me echt dat hij me smeekte om zijn handen niet af te hakken, maar we waren allemaal gedrogeerd, en ik deed het.”
“Zoals je kunt zien, zijn zelfs de agressors getraumatiseerd, op dat moment deden ze misschien stoer, maar deze dingen zuigen je leeg en je hebt zelf genezing nodig,” vertelt de priester aan Kerk in Nood (ACN).
Kerk van “mensen zonder stem”
Tijdens de oorlog en latere crises, zoals de ebola-epidemie van 2014, werd de Kerk in Sierra Leone “de stem van de mensen zonder stem”, een onverschrokken pleitbezorger voor slachtoffers van alle sociale of religieuze groepen. “De kerk werd een knooppunt voor sociale diensten.” Ook moslims kwamen in die tijd naar de Kerk. “We hadden veel bekeringen, omdat mensen de Kerk vertrouwden. We gaven niet alleen te eten, maar we kwamen ook voor hen op.”
40% priesters voormalige moslims
De relaties tussen religies waren al voorbeeldig in Sierra Leone. Liefst 40% van de priesters zijn voormalige moslims zijn die zich bekeerd hebben, van wie velen op christelijke scholen zaten. “We hebben een commissie voor gerechtigheid en vrede, en we worden vaak opgeroepen om te bemiddelen in geschillen tussen moslims in hun moskeeën. Sommige van onze Afrikaanse buren vinden dit vreemd, omdat ze vinden dat christenen geen moskee mogen binnengaan, maar dit is normaal in Sierra Leone,” benadrukt priester Konteh.
Traumaverwerking
Dankzij uw steun nemen 150 priesters deel aan een trainingsprogramma om “werkers” van verzoening, genezing, sociale transformatie en nationale cohesie te worden. De Broederschap van Katholieke Priesters werkt daartoe samen met experts van de Universiteit van Boston in de Verenigde Staten. Samen met priesters, religieuzen en leken ontwikkelen ze handleidingen voor traumaverwerking. “Zo hoopt de Kerk een baken van hoop te blijven in een natie die nog steeds probeert diepe wonden te helen.”
