Het beeld dat aartsbisschop Matthew Man-Oso Ndagoso van Nigeria schetst op het ogenblik is somber. “De afgelopen 14 jaar heeft de natie geworsteld met Boko Haram, vooral in het noordoosten. Terwijl wij daarmee worstelden, kregen wij het probleem van criminaliteit in het noordwesten. En terwijl wij daarmee worstelden, kwam het probleem van de ontvoeringen voor losgeld erbij, dat steeds meer om zich heen grijpt. En terwijl wij daarmee worstelden, keerde het oude conflict met de Fulani-herders terug.”
Oude problemen, nieuwe dimensie
Veel van deze problemen zijn niet nieuw, legt de aartsbisschop van Kaduna uit, tijdens een online conferentie die georganiseerd werd door Kerk in Nood (ACN). Ze hebben de afgelopen tijd echter ernstiger dimensies aangenomen. “Banditisme is een oud ambacht voor sommige slechte mensen, maar enkele tientallen jaren geleden gebruikten zij pijl en boog. De afgelopen vier jaar hebben zij wapens aangeschaft en daarmee de mogelijkheid om op grote schaal te vernietigen. Wat het conflict tussen de Fulani herders en de boeren betreft; die is zo oud als onze streek. Maar de laatste tien jaar heeft ook dit een andere dimensie gekregen. Vroeger waren de herders gewapend met stokken en bogen, nu hebben ze AK47’s, die het land hebben overspoeld na de val van Khadafi, in Libië.”
Het gevolg, legt hij uit, is een veralgemeend gebrek aan veiligheid. “Je bent niet veilig in je huis, niet op de weg, zelfs niet in de lucht! Twee maanden geleden hebben bandieten een vliegtuig aangevallen op de landingsbaan van Kaduna. Bijna twee maanden lang hebben we geen vluchten gehad.”
Regering en Westen hebben schuld
Hoewel de problemen van verschillende kanten komen, twijfelt aartsbisschop Matthew er niet aan wie de schuldige is. “De regering heeft ons volledig in de steek gelaten; het is de afwezigheid van een goede regering die dit veroorzaakt. Bandieten, Boko Haram, ontvoeringen, het zijn allemaal symptomen van onrechtvaardigheid, van de corruptie die in het systeem zit. Tenzij wij het probleem bij de wortel kunnen aanpakken, zullen wij een verloren strijd voeren.”
Dit probleem mag dan vooral intern zijn, het Westen heeft er ook schuld aan, zegt de aartsbisschop. “It takes two to tango. Onze leiders stelen ons geld en brengen het naar het Westen, naar Zwitserland, Parijs, Londen, Frankfurt. Als het Westen hun geld niet zou aanvaarden, zouden ze het thuis laten. De westerse regeringen werken samen met onze leiders.”
“Katholieke priesters zijn gemakkelijke doelwitten”
Nigeria is min of meer gelijk verdeeld tussen Christenen en Moslims. De eersten zijn in het zuiden in de meerderheid, de laatsten in het noorden. De Fulani zijn overwegend Moslim, en de boeren in centraal Nigeria overwegend Christen, zodat de conflicten tussen hen vaak als religieus van aard worden voorgesteld. Maar dat is onjuist, zegt aartsbisschop Matthew.
“In het noordwesten zijn de boeren overwegend Moslims, en ook zij hebben conflicten met de Fulani. Als u naar de Middle Belt gaat, wordt die overwegend door Christenen bewoond. Dus daar zal het hoogstwaarschijnlijk om een christelijke boerderij gaan. Godsdienst en etniciteit zijn zeer gevoelige problemen in Nigeria. Ze worden gemakkelijk misbruikt. Maar in de eerste plaats is dit conflict niet godsdienstig, daar ben ik absoluut zeker van. Als je naar een baan solliciteert en je krijgt deze niet, dan kun je zeggen dat je afgewezen bent omdat je Christen bent. Hetzelfde geldt voor Moslims. Opportunisten, zoals politici, gebruiken deze factoren in hun eigen voordeel, maar als je naar de wortels kijkt, ontdek je dat het weinig of niets met godsdienst te maken heeft.”
Dat geldt volgens de aartsbisschop ook voor banditisme en ontvoeringen, waarbij priesters vaak het doelwit zijn. “Niet noodzakelijkerwijs omdat zij Christen zijn, maar omdat de misdadigers denken dat de kerken losgeld kunnen betalen om hen te bevrijden”, legt het hoofd van het bisdom Kaduna uit, dat ook zwaar door dit probleem getroffen is. “In de laatste drie jaar zijn zeven van mijn priesters ontvoerd. Twee zijn er gedood. Eén heeft drie jaar en twee maanden in gevangenschap gezeten. Vier werden vrijgelaten. In vijftig van mijn parochies kunnen de priesters niet in hun pastorie blijven, want zij vormen een doelwit, zij worden gezien als een gemakkelijke bron van geld voor losgeld. Ik kan niet op pastoraal bezoek gaan zoals ik gewoonlijk doe, priesters kunnen niet naar de dorpen gaan en de Mis opdragen. De mensen kunnen niet naar de boerderij, dus kunnen zij zich niet voeden. Door deze onveiligheid worden de mensen uitgehongerd van de sacramenten.”
“Als wij 30% godsdienstvrijheid hadden, zouden wij blij zijn”
Dit wil niet zeggen dat er geen religieuze discriminatie is in Nigeria, verduidelijkt de aartsbisschop. Als hem gevraagd wordt naar het feit dat veel noordelijke staten de sharia hebben en dus geen 100% godsdienstvrijheid hebben, lacht hij. “Honderd procent? Als wij 30% godsdienstvrijheid hadden, zouden wij al blij zijn!”
“De godsdienstvervolging in het noorden is systematisch. Om je godsdienst vrij te kunnen belijden, moet je overal kunnen prediken. Dat is in het noorden niet mogelijk. Ik kan geen kerk bouwen. Zelfs als je grond koopt, kun je er geen toestemming krijgen om te bouwen. In veel van deze staten staat men het onderwijs van het christendom niet toe. Wel neemt de regering imams in dienst die betaald worden om op scholen les te geven. Elk jaar hebben zij geld in de begroting om moskeeën te bouwen, maar zij zullen geen kerken laten bouwen. In mijn deelstaat is er aan de overkant van de straat een universiteit. Er staan vijf moskeeën, geen kerk. Wij wilden er een bouwen, maar dat lieten ze niet toe. Als je een kerk bouwt zonder toestemming, kan de regering die afbreken. Dit is wat wij meemaken. Het is ernstig. Wij willen dat onze regering ter verantwoording wordt geroepen, dat de mensen gelijk worden behandeld”, legt hij uit.
Verstandige politieke keuzes
Om de zaken te verbeteren, zegt aartsbisschop Matthew, moeten de mensen opgevoed worden om verstandiger keuzes te maken tijdens de verkiezingen. De katholieke Kerk heeft daaraan haar steentje bijgedragen, legt hij uit. “Bij de laatste verkiezingen was er apathie bij de kiezers. De mensen verloren het vertrouwen in het systeem. Als leider moet ik mensen hoop geven. Wij hopen dat met het elektronisch stemmen het doorgeven van de resultaten veiliger zal zijn en dat de mensen dus massaal zullen komen stemmen. Vier jaar geleden hebben wij een samenvatting uitgegeven van de Katholieke Sociale Leer, over het algemeen welzijn, en wij hebben die gebruikt om de mensen bewust te maken. De laatste maanden zijn er tussentijdse verkiezingen geweest en de kiezers zijn wijzer geworden, zij kiezen niet zomaar iedereen. Met behulp van de katholieke sociale leer hebben wij laten zien dat je mensen ter verantwoording moet roepen.”
Kerk in Nood is sterk betrokken bij Nigeria en steunt een groot aantal projecten, variërend van de bouw of wederopbouw van infrastructuur tot materiële steun voor priesters, seminaristen en pastoraal werkers. In 2021 ontving het land bijna twee miljoen euro aan hulp dankzij donateurs van Kerk in Nood.
