Door Maria Lozano
Wat zijn de gevolgen van het feit dat Azerbeidzjan de controle over deze gebieden behoudt voor de Armeense bevolking die er woont?
Het gevolg is dat zij in een permanent klimaat van angst leven onder de dreiging van een genocide. Daarom zal de meerderheid van deze mensen hun huizen verlaten en naar Armenië komen. Het culturele en religieuze patrimonium van het gebied is dus in gevaar en de kerken kunnen worden vernietigd of tot moskeeën worden omgevormd. Azerbeidzjan is al door Armenië aangeklaagd omdat het een christelijk seminarie in Naxichevan heeft vernield. Die actie is gedocumenteerd met video’s waarop graven met hun stenen kruizen zijn kapotgeslagen en vernield. Het is zeer waarschijnlijk dat hetzelfde zal gebeuren in Karabach.
De voorwaarden van de wapenstilstand zijn in Armenië niet goed ontvangen. Welke gevolgen heeft dit waarschijnlijk voor het land?
De mensen zijn erg ongelukkig met de wapenstilstand. Ze zien het als een verraad van de duizenden die zijn gedood en het in de steek laten van de Armeniërs die in Karabach wonen. Het gevolg voor het land zelf is op dit moment een zeer ernstige politieke crisis, waarbij de oppositiepartijen vragen om het aftreden van de premier. Het is waarschijnlijk dat er in de komende weken meer protesten en demonstraties op straat komen. Dit zal het klimaat van instabiliteit en een nog grotere crisis veroorzaken.
Wat zijn de onderliggende oorzaken van dit conflict, dat al in de jaren negentig van de vorige eeuw een eerdere fase kende?
De wortels van het conflict gaan terug tot de tijd van de Sovjet-Unie, toen Stalin na de oorlog de verschillende gebieden verdeelde, ten gunste van wat hij etnische vermenging noemde. En zo wees hij de historische Armeense regio Karabach toe aan Azerbeidzjan, als een autonome regio binnen de Republiek Azerbeidzjan. Met de val van de Berlijnse Muur en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie ontstond binnen Azerbeidzjan een anti-Armeens nationalisme. In een aantal steden, waaronder Bakoe, de hoofdstad, werden Armeniërs afgeslacht.
In het licht van deze uiterst fragiele situatie heeft Karabach als autonome en overwegend Armeense regio de onafhankelijkheid uitgeroepen. Maar dit werd niet erkend door Azerbeidzjan, en zo brak er oorlog uit tussen Azerbeidzjan en Armenië, dat de onafhankelijkheid van Karabach ondersteunde. Dit resulteerde in de overwinning van Armenië en de onafhankelijkheidsverklaring van Karabach, die alleen door Armenië werd erkend. In de praktijk betekende dit dat Karabach stilzwijgend door Armenië is geannexeerd.
U woont drie jaar in Armenië. In Europa wordt dit land altijd herinnerd in verband met de genocide van 1915. Zou u zeggen dat de genocide littekens heeft achtergelaten op de bevolking?
De genocide heeft veel littekens achtergelaten op de bevolking, waarvan het grootste een afschuwelijk gevoel van onrechtvaardigheid is, van het lijden onder een dergelijke gruweldaad die door de daders ervan volledig wordt ontkend. We zien de voortdurende roep om gerechtigheid in de dagelijkse gesprekken en in de jaarlijkse herdenkingen van de gebeurtenis.
Hoe worden de Armeniërs getroffen door het huidige conflict?
Het huidige conflict treft alle Armeniërs en wel op verschillende manieren. De eerste is de verwoesting van de families die in de oorlog familieleden hebben verloren of die verminkt zijn teruggekeerd. De armoede is verergerd door de prioriteit die wordt gegeven aan de militaire uitgaven en het aantal vluchtelingen dat vanuit Karabach naar veel steden is gevlucht. De plaatselijke gezinnen nemen familieleden, vrienden en anderen zo goed mogelijk op. Maar ook dat draagt bij aan het leed. En dit alles komt bovenop de reeds bestaande werkloosheid die veroorzaakt wordt door de coronaviruspandemie en vooral door het gebrek aan de gebruikelijke inkomsten uit het toerisme.
Ik veronderstel dat de katholieke kerk in Armenië, hoewel zeer klein, ook bijdraagt aan de verzorging van de wonden die door de oorlog zijn veroorzaakt. Hoe gaat dat in zijn werk?
De relatie tussen de Armeense apostolische kerk en de katholieke kerk is er een van wederzijds respect en samenwerking op gebieden van het gemeenschappelijk goed. Wij helpen de getroffenen van de oorlog, in de eerste plaats door de families te bezoeken, met hen te bidden, hen te troosten, maar ook door hen materieel te helpen in de mate van onze mogelijkheden. We doen dit via het Legioen van Maria en de zusters van Moeder Teresa van Calcutta.
Hoe zit het met de geopolitieke dimensies van deze oorlog? Is er een religieuze dimensie aan dit conflict, of is het louter een politieke dimensie?
Ik denk dat deze oorlog de hypocrisie van veel regeringen blootlegt, die met hun woorden de vrede bevorderen en tegelijkertijd wapens verkopen. Bovendien toont het aan dat zij veel meer geïnteresseerd zijn in de aardolie en het aardgas in deze landen dan in het leven van de mensen. Er is een duidelijk islamitisch expansionisme te zien, dat door veel staten wordt gesteund vanuit de wens om de oude christelijke bevolkingsgroepen in Azië, zoals de Armeniërs, te zien verdwijnen.
Voelen de Armeniërs zich vergeten door de internationale gemeenschap?
De Armeniërs voelen zich vergeten en verraden door de internationale gemeenschap, die zoals altijd meer geïnteresseerd is in geopolitieke spelletjes dan in waarheid, rechtvaardigheid en vrede. Maar ik wil graag afsluiten met een boodschap van hoop: het Armeense volk is uit de handen van de barmhartige liefde van Jezus en Maria altijd weer teruggekomen uit onbeschrijflijke rampen; en wel in vrede, zonder wraakzucht of bitterheid, eenvoudigweg door gerechtigheid te eisen. En dat zullen ze deze keer weer doen, en het zal weer een voorbeeld zijn voor de wereld.
