Hoe zou u Burundi omschrijven?
Burundi is een door land omgeven natie in het Grote Merengebied. Al minstens 500 jaar leven de Twa-, Hutu- en Tutsi-volkeren samen op het grondgebied van het huidige Burundi. Het onderscheid tussen de etnische groepen is erg vaag, want ze delen dezelfde taal, dezelfde religie en hebben vergelijkbare gewoonten. Burundi heeft echter een zeer pijnlijke geschiedenis, die bezaaid is met bloedbaden, moorden, sociale conflicten en geweld.
Wat is de religieuze situatie in Burundi?
Religieuze gevoelens zijn erg sterk in de Burundese samenleving en de vrijheid van godsdienst wordt over het algemeen gerespecteerd in het land. Christenen maken meer dan 90% van de samenleving uit, en het Christendom blijft groeien. Desondanks heeft het christelijk geloof geen diepe wortels in het land. Er zijn bijvoorbeeld veel nieuwe religieuze bewegingen ontstaan in Burundi, maar deze gemeenschappen hebben vaak een gebrek aan kennis over het religieuze leven en het christelijke geloof in het algemeen, wat het tot een uitdaging maakt. De samenleving is nauwelijks 125 jaar geleden geëvangeliseerd, maar heeft het christelijk geloof nog niet diep omarmd en vertrouwt nog steeds op gebruiken en tradities die voortkomen uit inheemse religies.
Wat viel u op aan deze religieuze tradities?
Burundi leeft nog steeds dicht bij zijn culturele wortels. Tot op de dag van vandaag worden de doden bijvoorbeeld gevreesd, omdat men gelooft dat hun zielen het leven van de levenden kunnen beïnvloeden. Ook de rituele dans met de koninklijke trommel, Burundi’s beroemde trommeltraditie, en die vruchtbaarheid, regeneratie en respect voor de monarchie symboliseert, wordt in de liturgie gebruikt. Bovendien is drummen in Burundi een symbool van erkenning, dus het is niet ongebruikelijk dat er tabernakels op trommels worden geplaatst. Toen de president van Burundi de Heilige Stoel bezocht, was zijn geschenk aan de paus bovendien een trommel.
Hoe beleven Christenen hun religieuze leven?
Mensen komen graag samen in kleine christelijke groepen om te bidden en elkaar te helpen. Na verloop van tijd groeien de gebedsgroepen uit tot zo’n grote gemeenschap dat besloten wordt dat ze een plaats voor aanbidding nodig heeft. Met eigen handen wordt dan begonnen een kerk te bouwen. Tijdens mijn reis naar Burundi heb ik zo’n kerk bezocht die door de handen van de gelovigen is gebouwd. Het inspireerde me enorm dat, hoewel Burundi een van de armste landen ter wereld is, met meer dan 80 procent van de bevolking die in armoede leeft, de mensen zo vrijgevig en toegewijd zijn aan de Kerk en graag religieuze ervaringen willen opdoen om hun dagelijks leven te veranderen.
Hoe breed is de missie van de katholieke Kerk in Burundi?
Twee derde van de Burundese christenen identificeren zich als katholiek. Burundi is gestructureerd in acht bisdommen, waarvan er twee vacant zijn. Er zijn vier grote seminaries in het land, en een ander wordt momenteel gebouwd in het bisdom Bubanza, met de hulp van Kerk in Nood. In de afgelopen jaren heeft Burundi een piek in roepingen tot het godgewijde leven en het priesterschap gekend. Er is een groot aantal aanmeldingen voor het seminarie, dat van jaar tot jaar toeneemt. Door de slechte economische situatie kunnen de seminaries echter niet alle kandidaten aannemen, dus is het aantal nieuwe kandidaten beperkt tot dertien.
Verschillende vrouwelijke congregaties zijn met succes werkzaam in Burundi. De eerste lokale vrouwelijke congregatie, de zusters Bene Terezya, is al een congregatie met pontificale rechten geworden. De zusters van Maria Schönstatt en de paters Schönstatt werken al sinds de jaren zestig in Burundi. Ze versterken allemaal het onderwijs voor kinderen en jongeren, geven catechese, organiseren sport- en culturele activiteiten en zorgen voor echte verandering in de samenleving.
Wat zijn volgens u op pastoraal niveau de grootste uitdagingen in het land?
Sinds Burundi in 1962 onafhankelijk werd, zijn er drie genocides geweest als gevolg van gewelddadige conflicten tussen de Hutu- en Tutsi-bevolkingsgroepen. In maart 2022 erkende de president van de Republiek Burundi, Évariste Ndayishimiye, tijdens zijn bezoek aan paus Franciscus in het Vaticaan dat de katholieke Kerk een belangrijke rol heeft gespeeld in het vredesproces en de verzoening van het Burundese volk, en deze inspanningen hebben de vruchten afgeworpen van een broze vrede.
De vooruitzichten voor godsdienstvrijheid blijven onveranderd, maar interne spanningen en externe omstandigheden dreigen alle mensenrechten aan te tasten. Daarom moet er bijzondere aandacht worden besteed aan het onderwijs en het vormingsproces van degenen die de actoren zullen zijn van het leven van de Kerk en van de ontwikkeling in het land.
Wat is de bijdrage van Kerk in Nood aan het leven van het land?
In de afgelopen tien jaar heeft Kerk in Nood bijgedragen aan meer dan 200 projecten in Burundi, met speciale aandacht voor de vorming van priesters, religieuze zusters, de training van catechisten en de ondersteuning van verschillende pastorale activiteiten. Deze toewijding zal in de toekomst worden voortgezet.
Er is echter een toenemende dreiging van geweld om politieke redenen in het land. In Burundi heerst overal een klimaat van wantrouwen, zelfs onder vrienden en families. Er werd mij verteld dat mensen hun vrienden nooit bij hen thuis uitnodigen, omdat ze bang zijn dat ze dan hun huis zullen kennen en op hen zullen jagen wanneer de volgende burgeroorlog uitbreekt. Dit betekent dat er overal een klimaat van wantrouwen heerst, zelfs onder vrienden en families. Daarom steunt Kerk in Nood projecten om katholieke gezinnen te promoten en te beschermen. Onze actie is gericht op het verspreiden van het Goede Nieuws in de harten van mensen, zodat ze de verleiding van geweld kunnen weerstaan.
