In Centraal-Afrika worden we geconfronteerd met veel lijden. En deze dagen krijg je de indruk dat de wereld wegzinkt in lijden. Hoe kunnen we voorkomen dat we meegesleurd worden door deze draaikolk van slecht nieuws?
Als christen moet ik de dingen anders horen en zien. Ik zie de dingen door het licht van de hoop. Als mensen zeggen: “Er is geen hoop meer,” moeten christenen zeggen: “Er is altijd hoop.” Je kunt je niet laten vernietigen door het dagelijkse slechte nieuws en er slaaf van worden. Christus heeft het kwaad overwonnen! Het gaat er niet om de realiteit te ontkennen, maar om er door de ogen van het geloof naar te kijken: er vindt een nieuwe geboorte plaats en aan de andere kant breekt de nieuwe dageraad aan.
De christen die door dit dal van beproevingen gaat, moet dat zien. U zou tegen mij kunnen zeggen: “U bent gek.” Maar als ik tegenover de absurditeit van het lijden en het kwaad die kracht niet heb, zal ik meegesleurd worden in de golven, zal ik worden zoals de anderen die wenen. Christus zei: “Komt tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt” (Matteüs 11,28). Vaak willen we onze problemen helemaal alleen dragen. Maar we moeten ze in gebed neerleggen. Onze schouders zijn niet sterk genoeg.
Er is ook het gevaar om onverschillig te worden tegenover zulk lijden, het gevaar om het hoofd af te wenden…
Ja, we moeten oppassen dat ons geweten niet afgestompt raakt. Lijden moet bestreden worden. Anders hebben wij christenen geen smaak meer. We moeten het zout der aarde zijn. Christus identificeerde zich met de minsten, de verlatenen. Hij kwam voor de armen. Het bewijs: Hij werd niet geboren in een hotel of een viersterrenziekenhuis! Als ik mijn deuren sluit voor een arme broeder, een migrant, dan moet ik mezelf afvragen: Ben ik dan nog wel een christen? Christus zei: “Telkens als u het een van de geringsten van deze mijn broeders hebt gedaan, hebt u het Mij gedaan” (Matteüs 25,40). Als christenen moeten we ons hart en ons geweten laten spreken. “Wat hebt gij met uw broeder gedaan?” (vgl. Genesis 4,10). Door uw doopsel bent u verantwoordelijk voor uw broeder! Verberg u niet.
U nam deel aan de bisschoppelijke synode in het Vaticaan van 4 tot 29 oktober, die de universele fase van de Synode over Synodaliteit inluidde. Spraken de mensen daar ook over vervolgde christenen?
Mensen spraken erover. En nadat de broeders uit Soedan en Oekraïne hadden gesproken, was er applaus om solidariteit te tonen: Wij zijn met jullie!
Het thema van de synode was: “Voor een synodale Kerk: gemeenschap, participatie en zending”. Voelde u dit aspect van gemeenschap, ondanks de verschillen tussen bisschoppen van over de hele wereld?
Aan het begin van de synode waren er veel spanningen, mensen verwachtten verdeeldheid en conflicten. Maar de Heilige Geest kwam discreet om de gemoederen tot bedaren te brengen, om ons te helpen elkaar als broeders te zien en niet als vijanden. Wat de sfeer erg veranderde, was de driedaagse retraite aan het begin. En ook het feit dat we tijdens de synode rond een tafel zaten en naar elkaar keken. Er waren 36 tafels met mensen van verschillende nationaliteiten. We hadden een aantal rondetafelgesprekken, we luisterden naar elkaar, en als iemand gesproken had, hielden we stilte om het in ons op te nemen. Toen we rond de tafel hadden gezeten, deelden we en stemden we – het was een geheime stemming en we voelden ons volledig vrij – om het thema te kiezen dat we aan de grotere vergadering zouden voorstellen.
Dat betekent dat veel van de thema’s die door de kleine groepen werden behandeld, niet ter discussie werden voorgelegd aan de grotere vergadering. Waren er frustraties?
Als je echt naar de ander luistert, als je nederig bent, ontvang je veel, want de Heilige Geest gaat ook door mijn broeder heen. Als je niet nederig bent, zie je frustraties. Ik moet mezelf decentraliseren, mezelf overgeven. Er is meer dan alleen mijn land. Het gaat er niet om mijn positie te verdedigen; ik leg mijn zorgen voor, maar ik luister ook naar de anderen. De Kerk ben ik niet alleen, maar zijn wij allemaal. Wanneer je over een thema hebt gestemd, is het niet langer mijn thema, maar het onze. Dat gezegd hebbende, als je het echt nodig vond om een thema aan te pakken dat niet door de groep behouden werd, kun je dat altijd in de grotere vergadering naar voren brengen. Maar altijd met deze zorg: We moeten de Kerk van Christus bouwen en niet mijn eigen Kerk! We werken niet aan onze eigen agenda.
U lijkt erg blij met wat u tijdens de synode hebt meegemaakt…
Ik ben er verrijkt uitgekomen. En ik heb de indruk dat het een nieuw Pinksteren voor de Kerk was. De Heilige Geest heeft Zijn werk gedaan om van mijn taal een taal van liefde te maken die door de ander begrepen wordt. Ja, de manier om dingen te zien is heel verschillend in de verschillende delen van de wereld. Maar Christus Zelf bad: “Opdat zij allen één zijn, gelijk Gij, Vader, in Mij zijt, en Ik in U.” (Johannes 17:21). God wil geen uniformiteit, maar eenheid in verscheidenheid. In de muziek komt harmonie voort uit verscheidenheid. De Heilige Geest werkt aan ons zodat we in harmonie met Hem zijn. Het is belangrijk dat de geest van de wereld ons niet van het Evangelie verwijdert. Onze referentie is niet de wereld. Als je licht of gist wilt zijn, moet u naar Christus toe bewegen, naar Zijn Woord. De stromingen veranderen, maar Christus blijft dezelfde. Hij is de Alfa en de Omega.
