Bisschop David Tencer is al meer dan twintig jaar missionaris in IJsland, waar de Atlantische Oceaan en de Noordelijke IJszee elkaar ontmoeten. Sinds 2015 is de Slowaakse kapucijner met zijn brede glimlach verantwoordelijk voor het noordelijkste bisdom van Europa. Tijdens een bezoek aan Kerk in Nood (ACN) liet hij zien dat zijn gevoel voor humor goed past bij de uitdagingen van zijn missie.
Het bisdom Reykjavik werd in 1968 opgericht om slechts 1.000 katholieken te bedienen in een gebied ter grootte van Zuid-Korea. Vandaag de dag is dat aantal volgens officiële cijfers gestegen tot 15.500, hoewel de bisschop denkt dat de werkelijke gemeenschap dichter bij de 50.000 ligt.
Een migrantenkerk
De meeste gelovigen in IJsland komen uit Polen, Litouwen, de Filippijnen en Latijns-Amerika. Het begrijpen van het IJslands, een moeilijke en eeuwenoude taal, is slechts een van de uitdagingen waarmee een gemeenschap wordt geconfronteerd waar de Mis op zondag in vijf verschillende talen wordt gevierd: IJslands, Pools, Engels, Spaans en Litouws.
“Onze gemeenschappelijke taal is het geloof. We geloven in hetzelfde. De Kerk is onze moeder”, legt bisschop David Tencer uit. “Veel mensen komen hier werken omdat je goed geld kunt verdienen, maar hoe zit het met hun geloof? Daar moeten we extra aandacht aan besteden. De liturgie verschilt aanzienlijk van land tot land, maar het geloof is hetzelfde. Dat is wat ons verenigt.”
De Kerk van IJsland is volgens de bisschop ontstaan uit immigratie en vormt dus een gemeenschap die bovenal een culturele mozaïek is. “In 2023 hadden we 150 doopselvieringen, 200 vormselvieringen en slechts 14 begrafenissen. Dit toont aan dat onze Kerk de meest dynamische van Europa is”, legt hij uit, met een gezonde dosis trots: “Maar dit is niet onze verdienste, God stuurt deze mensen naar ons toe”.
Een karaktervormend klimaat
De pastorale uitdaging is enorm: 18 priesters en een handvol religieuze zusters voorzien in de behoeften van een land waar de wegen maandenlang moeilijk begaanbaar kunnen zijn vanwege het strenge winterklimaat. Daarom steunen de weldoeners van Kerk in Nood het bisdom, onder meer met veilige voertuigen, zodat de priesters en religieuzen afgelegen gemeenschappen kunnen bereiken in de barre wintermaanden.
Theologische kennis alleen is niet voldoende om hier te kunnen werken. Je moet ook weten hoe je door stormen moet rijden, reizen moet plannen naar dorpen die honderden kilometers uit elkaar liggen. Je moet weten wanneer je binnen moet blijven vanwege de sterke wind uit het noorden, de sneeuw en de striemende regen. Die eisen hun tol van het apostolisch enthousiasme. “Je weet pas of je geschikt bent om hier missionaris te zijn als je twee of drie winters hebt doorstaan”, vertelt de bisschop aan Kerk in Nood. Ook een goed gevoel voor humor in deze omgeving kan levensreddend zijn: “Ik heb mijn gitaar ingeruild voor een ukelele. Die neemt minder ruimte in en ik hoef hem niet op mijn rug te dragen. Hij past gewoon in mijn rugzak, waardoor hij gemakkelijker te vervoeren is tijdens reizen door de sneeuw.”
Mensen die uit het zuiden komen, merken al snel hoe belangrijk licht – of het gebrek daaraan – kan zijn voor het moreel van mensen. In de winter is er maar een paar uur zonlicht, terwijl het in de zomer bijna nooit donker wordt. De Slowaakse bisschop zegt dat er meer expansieve culturen zijn dan deze. “ Sicilianen omhelzen je alleen al omdat je een kapucijnenhabijt draagt. Hier vragen ze me of ik een boeddhistische monnik of een moslim ben. In mijn eerste drie uur in Albanië leerde ik drie liedjes. In mijn eerste drie jaar hier heb ik er geen één geleerd.”
Het isolement en het barre klimaat hebben deze eilandcultuur gevormd, waardoor deze meer gereserveerd en autonoom is geworden. “Het is niet beter of slechter, het is gewoon anders. En het is noodzakelijk om te overleven”, voegt hij eraan toe.
Tussen toeristen en schapen
IJsland ontvangt jaarlijks ongeveer drie miljoen toeristen. Dat is bijna acht keer de bevolking van het land. Dit levert enkele problemen op voor de lokale bevolking, omdat winkels vaak zonder voorraad komen te zitten. Het is ook een uitdaging voor de Kerk. Want een kapel die gebouwd is voor 50 mensen, kan plotseling overspoeld worden wanneer er een cruiseschip met 2000 passagiers in de stad ligt. Maar voor bisschop Tencer is het heel duidelijk dat dit niet zijn prioriteit is. “Natuurlijk dienen we toeristen, maar mijn prioriteit ligt bij degenen die dit leven delen. Mijn kudde is mijn volk, degenen die hier wonen.” Tussen de gletsjers en vulkanen voert bisschop Tencer zijn missie uit onder het motto: “Ons gletsjerland liefhebben.”
Het diepe secularisme van IJsland vormt ook een moeilijkheid voor de aanwezigheid van de Kerk. Aanwezig zijn alleen is niet genoeg. De Kerk moet het Woord verspreiden. “We moeten ons geloof kunnen uitleggen”, zegt de bisschop, wiens kathedraal in Reykjavik in 2029 haar honderdjarig bestaan viert. Een mooie gelegenheid om het Evangelie uit te dragen.
