Voor het tiende jaar op rij zal Kerstmis in het noorden van Burkina Faso zonder nachtmis worden gevierd. Door aanhoudende terroristische dreiging vinden de kerstvieringen noodgedwongen overdag plaats. Toch blijft het geloof onder de christelijke gemeenschappen opmerkelijk levend. In een gesprek met bisschop Théophile Naré (Kaya en Ouahigouya) en bisschop Justin Kientega (Dori) vertellen zij over angst en hoop, geweld en veerkracht – en over de cruciale rol van Kerk in Nood (ACN).
“In de avond en nacht verplaatsen is te gevaarlijk,” legt bisschop Théophile Naré uit. Daarom beginnen de kerstvieringen al vroeg op de dag. In zowel het bisdom Kaya als Ouahigouya geldt maximale voorzichtigheid. Sinds een kerkelijk veiligheidsforum in 2021 werken gelovigen, scouts, lokale vrijwilligers en veiligheidstroepen samen om grote religieuze feesten zo veilig mogelijk te laten verlopen. Deze maatregelen onderstrepen hoe diep de terreurdreiging ingrijpt in het kerkelijk leven – zelfs tijdens het hoogfeest van Kerstmis.
Geloof en veerkracht ondanks geweld
Toch weigert de Kerk zich te laten verlammen door angst. “Het bloed van de martelaren is het zaad van de Kerk,” zegt bisschop Naré, verwijzend naar Tertullianus. “Het sleutelwoord is veerkracht: volharden in gebed, hoop en het goede blijven doen.”
Een krachtig teken daarvan was de 125e verjaardag van de evangelisatie van Burkina Faso, die in maart werd gevierd in het Mariaheiligdom van Yagma. Ondanks de onveiligheid kwamen daar ongeveer twee miljoen gelovigen samen. Ook het seminarie van Koumi, in het westen van het land, zit vol – een opvallende paradox in een context waarin priesters doelwit zijn van aanslagen.
Pastorale zorg, zelfs achter tralies
De levende Kerk toont zich ook in het pastorale werk in gevangenissen. Bisschop Justin Kientega viert regelmatig de Mis in de civiele gevangenis van Ouahigouya. Katholieken, moslims en protestanten nemen hier samen deel aan vieringen en bezoeken aan gevangenen. Dankzij de steun van Kerk in Nood (ACN) is recent een project goedgekeurd om het gevangenispastoraat verder uit te bouwen. “Deze pastorale aanwezigheid leidt tot veel bekeringen,” zegt bisschop Kientega.
De bisdommen Kaya, Dori en Ouahigouya zijn rijk aan stille heldenverhalen. In Pibaoré vormden vrouwen van een parochie afgelopen zomer een menselijk schild rond hun priester toen hij tijdens de Mis werd aangevallen. “Deze heldendaad haalde de media niet,” zegt bisschop Naré, “maar blijft een krachtig symbool van geloof en solidariteit.” De parochie zelf moest kort daarna worden verlaten: de bevolking sloeg op de vlucht en de priester woont sindsdien in Kaya.
Ontheemding en een groeiende nood
Het noorden van Burkina Faso behoort tot de zwaarst getroffen regio’s van het land. In het bisdom Dori zijn nog slechts twee parochies open, die alleen met militaire escorte of per helikopter bereikbaar zijn. In Ouahigouya is de parochie van Thiou, nabij de grens met Mali, gesloten. Christelijke gemeenschappen zijn massaal verdreven naar steden, die daardoor explosief groeien. In Kaya en Kougoussi is de bevolking in tien jaar tijd verdrievoudigd. Ontheemden komen vaak aan met verwondingen, ziekten en diepe trauma’s.
De Kerk probeert te voorzien in de meest elementaire noden: voedsel, onderdak, medische zorg en onderwijs. Met steun van Kerk in Nood worden catechisten en seminaristen geholpen en wordt psychologische begeleiding geboden. Een priester uit Ouahigouya, opgeleid in Kenia, ondersteunt traumapatiënten samen met leken. “ACN houdt rekening met alle dimensies van de mens,” benadrukt bisschop Kientega. “Wij kunnen de weldoeners alleen maar danken en aanmoedigen om door te gaan.”
Onzichtbare crisis
Ondanks de omvang van de crisis blijft internationale aandacht grotendeels uit. “Of men weet het en reageert niet, of men weet het niet,” verzucht bisschop Naré. Om deze stilte te doorbreken zullen, met steun van Kerk in Nood (ACN), twee priesters uit Kaya in het buitenland worden opgeleid in communicatie. Zo hoopt de Kerk haar stem te laten horen – ook met Kerstmis, wanneer de nacht stil blijft, maar het geloof blijft spreken.
