In een publieke verklaring op 24 januari hebben Cubaanse katholieken scherpe kritiek geuit op het communistische politieke en sociale systeem in hun land en opgeroepen tot fundamentele vernieuwing. In een communiqué aan Kerk in Nood (ACN) schetsen de auteurs een somber beeld van de huidige situatie op de eilandrepubliek. “We maken de ineenstorting mee van een economisch, politiek en sociaal model. Cuba heeft politieke veranderingen nodig. We moeten het autoritarisme overwinnen.”
Geen waardigheid door werk
De Cubaanse katholieken zijn van mening dat het bestaande systeem, dat sinds de communistische revolutie van het einde van de jaren vijftig bestaat, niet meer te hervormen is. “Omdat het gebaseerd is op een filosofie die voorbijgaat aan de waarheid over wat zin geeft aan de mens, is dit systeem niet in staat geweest zich te ontwikkelen. Ondanks een baan, hebben veel mensen geen toegang tot wat zij nodig hebben om ‘waardig’ te kunnen leven. Zij leven met de voortdurende dreiging van tekorten, van prijzen die praktisch onbereikbaar zijn.”
Illegaliteit en staatscontrole
“De bijna onmogelijkheid om te leven zonder iets illegaals te doen maakt de zwarte markt tot een onmisbare bondgenoot om te overleven en tot een omgeving die gedomineerd wordt door diefstal, omkoping en zelfs chantage”, vervolgt de oproep. “De sfeer van ‘ieder voor zich’, waar alles kan, getuigt van een corruptie die bijna alle sociale lagen doordringt. Daar komt bij dat we voortdurend bespioneerd worden. Soms kan een mens zich zelfs zonder enige schuld bang voelen door de buitensporige controle door instanties voor de staatsveiligheid, die zelfs in het strikt persoonlijke leven van mensen binnendringen.”
Gezin bedreigd
In de oproep wordt ook gewezen op de gevolgen van de situatie voor het Cubaanse gezin. Veel gezinnen zijn gedestabiliseerd door (fysieke) scheiding die het gevolg is van emigratie. “Maar vaak is het weggaan van familieleden de enige manier om de kwaliteit van het bestaan te verbeteren.” De daaruit voortvloeiende economische frustratie en de uitputtende dagelijkse strijd om te overleven veroorzaken ook het verlies van een morele horizon. “Niet zelden is de aankondiging van een baby, die een oorzaak van hoop en vreugde zou moeten zijn, een oorzaak van onzekerheid en bezorgdheid die eindigt in abortus.”
De auteurs van de oproep stellen een aantal maatregelen voor om de crisis te boven te komen, waaronder een beter juridisch kader en meer dialoog met burgers. “Dat er geen advocatenkantoren zijn die onafhankelijk van de controle van de staat werken, bevordert de straffeloosheid in een sector van de samenleving die aan de regering gebonden is. Dit brengt elk politiek divers en vreedzaam initiatief in gevaar.” Ook roepen ze op tot erkenning van het volwaardig burgerschap van in het buitenland verblijvende Cubanen, “zodat ook zij actief kunnen deelnemen aan de besluitvorming van de Cubaanse samenleving.”
Leven in waarheid
De opstellers van de oproep verklaren te dromen van een “republiek waar de volledige waardigheid van iedere man en vrouw wordt gerespecteerd.” Zij geven daarmee uiting aan hun eigen politiek-economisch-sociaal engagement dat voortkomt uit het geloof. “Dat brengt ons in de wereld om haar te transformeren, haar te vermenselijken naar het beeld van de volle persoon die wij in Christus kunnen zien.” Het is daarbij volgens hen van vitaal belang om voor de waarheid te kiezen. “Leven in de waarheid heeft soms een hoge prijs, maar het maakt ons innerlijk vrij, boven alle dwang van buitenaf. Leven in leugens is leven in ketenen. Deze ‘fundamentele optie’ om in waarheid en vrijheid te leven onthult onze werkelijke macht als burgers. Wij zijn een slapende reus die Cuba kan doen veranderen.”
Verwijzend naar de door de staat opgelegde atheïstische ideologie van het land, voegen zij eraan toe: “Dit volk heeft vele jaren geleden God de rug toegekeerd, en wanneer een volk God de rug toekeert, kan het niet lopen. De auteurs besluiten hun boodschap dan ook met een oproep tot bekering: “Wij, als gelovigen, zijn van mening dat het tijd is om als volk terug te keren tot God.” Op maandag 1 februari hadden meer dan 725 Cubaanse burgers, waaronder veel leden van de clerus, de oproep publiekelijk ondertekend.
Kerk in Nood (ACN) steunt een breed scala aan pastorale projecten op Cuba om de katholieke Kerk te helpen haar moeilijke pastorale missie in deze omstandigheden te vervullen. De projecten omvatten de renovatie van parochiekerken, de reparatie van oude en noodlijdende voertuigen en projecten ter versterking van het gezin.
