In de parochie Saint Joseph van Manguredjipa in het oosten van Congo (DRC) zijn op 8 en 9 september minstens 64 mensen gedood bij een aanval door de islamitische rebellengroep ADF. De meeste slachtoffers namen volgens lokale bronnen van Kerk in Nood (ACN) deel aan een wake.  

De aanvallers gebruikten vuurwapens en hamers. De staken selectief huizen in brand, wat erop wijst dat dit een vooropgezette terreurdaad was. De aanval wordt toegeschreven aan de Allied Democratic Forces (ADF). Deze islamitische rebellengroep komt oorspronkelijk uit Oeganda. In 2019 heeft de ADF zich formeel aangesloten bij de Islamitische Staat in Centraal-Afrika (IS-CAP).

Eerdere bloedbaden

De groep is verantwoordelijk voor eerdere bloedbaden in Oost-Congo. Deze worden gekenmerkt door extreem geweld tegen burgers, met name christenen. Op 27 juli vermoorden de militanten minstens 40 mensen tijdens een gebedswake in een kerk in Komanda. In februari werden meer dan 70 lijken gevonden in een protestantse kerk in Lubero. Velen van hen hadden hun handen gebonden en waren onthoofd.

De situatie in Oost-Congo kan alleen maar als rampzalig worden omschreven. Het geweld is in de hele regio Noord- en Zuid-Kivu geïntensiveerd, wat heeft geleid tot massale ontheemding van de bevolking en een ernstige humanitaire crisis. Ondanks de staat van beleg en een sterke aanwezigheid van Congolese strijdkrachten, Oegandese troepen en een VN-missie, gaan de aanvallen door.

Oproep tot gebed

De Congolese bisschoppenconferentie rouwt en klaagt dat de bevolking in deze regio's nog steeds te lijden heeft onder moorden en ontvoeringen. Bisschop Melchisédech Sikuli Paluko van Butembo-Beni: “Aan alle families die getroffen zijn door dit zoveelste gruwelijke bloedbad [...] en aan alle gelovigen van de parochie betuigen wij onze geestelijke nabijheid. Moge God, de Meester van het Leven, ons sterken door de voorspraak van de Heilige Maagd Maria, troosteres van de bedroefden, en ons voorbij de woestijn van het huidige lijden leiden naar duurzame vrede.”

Kerk in Nood (ACN) sluit zich aan bij de oproep tot gebed voor slachtoffers van deze nieuwe gruweldaad, voor hun families en voor de hele christelijke gemeenschap. De katholieke hulporganisatie bevestigt haar engagement voor de Kerk in de DRC, een van de tien landen die de meeste hulp ontvangen. Ook roept de organisatie de internationale gemeenschap op tot dringende maatregelen om burgers te beschermen, de godsdienstvrijheid te waarborgen en te werken aan een duurzame vrede in deze regio, die gebukt gaat onder het juk van meer dan 120 milities en gewelddadige groeperingen.

Een commissie van het Vaticaan heeft verhalen gedocumenteerd van meer dan 1.600 mannen en vrouwen die werden vermoord omdat ze christen waren. De commissie van historici, theologen en andere deskundigen - ondersteund door Kerk in Nood (ACN) - keken daarbij naar de afgelopen 25 jaar.

Het onderzoek vormt een aanvulling op het onderzoek dat in het jaar 2000 in opdracht van de toenmalige paus Johannes Paulus II werd uitgevoerd. De commissieleden van het nieuwe onderzoek zijn sinds juli 2023 aan het werk. Paus Franciscus vroeg om het onderzoek niet te beperken tot de katholieke Kerk. “De getuigenissen, van het leven tot aan het vergieten van bloed, van deze zusters en broeders, blijven een schat die door de christelijke gemeenschap wordt gekoesterd.”

Nagedachtenis niet laten vervagen

Paus Leo XIV heeft gisteren met vertegenwoordigers van alle christelijke denominaties de liturgie van het Woord gevierd in de basiliek van Sint-Paulus buiten de Muren. Tijdens het feest van de Kruisverheffing werd hulde gebracht aan deze “getuigen van het geloof.”

“Het martelaarschap heeft in elk tijdperk van de Kerk bestaan”, aldus het hoofd van de commissie, aartsbisschop Fabio Fabene. “Er zijn er nu misschien meer die hun leven opgeven om de boodschap van Christus niet te verraden dan in het verleden.” Volgens Andrea Riccardi, oprichter van de San' Egidio-gemeenschap en lid van de commissie, is het doel van dit werk om “hen te gedenken, zodat hun nagedachtenis niet vervaagt en de namen van degenen die voor het geloof zijn gevallen, niet verloren gaan”.

Minstens 1624 gevallen

Om de lijst te voltooien, riep de commissie de hulp in van bisschoppenconferenties, religieuze instituten en andere kerkelijke instanties. Ook heeft zij zorgvuldig geverifieerde mediaberichten geraadpleegd. In anderhalf jaar tijd heeft de commissie 1624 gevallen geïdentificeerd en bevestigd van christenen van alle denominaties die tussen 2000 en 2025 vanwege hun geloof zijn vermoord.

Hiervan werden 643 vermoord in Sub-Sahara Afrika, 357 in Azië en Oceanië, 304 in Noord- en Zuid-Amerika, 277 in het Midden-Oosten en de Maghreb, en 43 in Europa. Volgens Andrea Riccardi “is dit geen definitief aantal, aangezien het martelaarschap niet volledig kan worden geteld, vooral in afgelegen gebieden”.

Diverse omstandigheden

De omstandigheden rond deze sterfgevallen variëren naargelang de geografische locatie. “Veel van de getuigen van het geloof in Amerika zijn omgekomen door toedoen van criminele organisaties, drugshandelaren of omdat ze ontbossing en de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen tegenhielden. De aanwezigheid van christenen als eerlijke mensen die de wet en het algemeen belang respecteren, stoort degenen die criminele activiteiten willen ontplooien”, legt Riccardi uit.

Hij legt uit dat het aantal van 357 doden in Azië en Oceanië ook de 200 doden omvat die op Paaszondag 2019 zijn omgekomen bij de bomaanslagen op katholieke en protestantse kerken in Sri Lanka. “De martelaren in Afrika zijn voornamelijk vermoord door jihadisten of vanwege de rol die zij speelden in etnisch-politieke conflicten”.

Geen complete namenlijst

De commissie heeft ervoor gekozen om geen volledige lijst met namen te publiceren, “totdat het verstandig is om dat te doen.” Soms worden namen wel genoemd. Voorbeelden zijn de zeven anglicaanse religieuzen van de Melanesian Brotherhood. Zij werden gemarteld en vermoord door het hoofd van een militie terwijl ze probeerden te bemiddelen in een lokaal conflict op de Salomonseilanden in 2003. Ook de Iraakse pastoor Ragheed Ganni, die weigerde zijn parochie in Mosul te sluiten en op 3 juni 2007 door ISIS-terroristen werd vermoord.

Andere namen zijn die van Abish Masih, een 10-jarige jongen die in 2015 omkwam tijdens een bomaanslag op een kerk in Youhanabad, Pakistan. Die van de 21 koptische martelaren die in februari 2015 aan de kust van Libië werden vermoord en door paus Franciscus aan het Romeinse martyrologium werden toegevoegd. Vier Missionarissen van Naastenliefde die in hun klooster in Aden, Jemen, zijn vermoord door gemaskerde mannen die het bejaardentehuis waar zij werkten, aanvielen. En Paul McAuley, een missionaris van La Salle in het Peruaanse Amazonegebied. Hij zette zich in voor de verdediging van de inheemse bevolking en het milieu. In 2019 werd hij dood en verbrand aangetroffen in de school waar hij lesgaf.

Kerk van martelaren

Volgens Riccardi tonen het werk van deze commissie en de oecumenische ceremonie op zondag 14 september aan dat de Kerk nog steeds een Kerk van martelaren is en dat zij ons veel te leren hebben. “Wij zijn tijdgenoten van deze mensen, die wij in ons leven persoonlijk hadden kunnen ontmoeten en leren kennen. Dit zijn mannen en vrouwen die geloofden in een God die hen zelfs in ongunstige omstandigheden trouw bleef. De Kerk beschouwt de nagedachtenis aan de martelaren niet als een moment van verdriet, maar als hoop voor de toekomst.”

Regina Lynch, voorzitter van Kerk in Nood International (ACN), die uitgenodigd was voor de oecumenische viering, benadrukt het belang van de bevindingen: “Ze weerspiegelen de ervaring van ons werk ter plaatse. De gemeenschappen die wij helpen, worden voortdurend met existentiële bedreigingen geconfronteerd. Kerk in Nood is er trots op deze christenen bij te staan en te steunen. Bovenal zijn we echter dankbaar dat we kunnen leren van hun getuigenis. Die maakt ons geloof en dat van onze weldoeners elke dag sterker.”

Op 6 augustus 2014 moesten honderdduizenden Iraakse christenen alles achterlaten en hun vaderland ontvluchten. Terroristen van Islamitische Staat veroverden hun dorpen en steden op de vlakte van Nineveh. Onder hen Sofia, toen nog een 12-jarig meisje. Gekweld door angst en onzekerheid kon ze niet weten waar die reis haar uiteindelijk zou brengen.

Sofia vervolgd in Irak én Syrië

“We hadden niets bij ons, omdat we geen tijd hadden en niet wisten wat er zou gebeuren. We hadden alleen onze paspoorten bij ons. Sommigen van ons werden onderweg opgepakt en ontvoerd. Vooral vrouwen en kinderen. Door Gods genade zijn mijn familie en ik veilig ontsnapt. Maar ze hebben ons huis en al onze bezittingen in brand gestoken. Ik was twaalf jaar oud”, vertelt ze in een korte documentaire gemaakt door universitair student Sara Isabel in Portugal.

Het gezin verhuisde naar Syrië, maar ook daar werden ze vervolgd. “Ze bombardeerden kerken omdat ze wisten dat christenen elke zondag naar de kerk gaan”, herinnert ze zich. “Op een zondag maakte ik me klaar voor de Mis. Plotseling kwam er uit het niets een vrouw tevoorschijn die ons toeriep dat we ons in de kerk moesten verstoppen. Daarna verdween ze. Ze had gezien dat er raketten op het gebied zouden vallen.”

Gespaard door wonder

“We gingen de kerk binnen, maar hadden geen tijd om ons te verstoppen. Het was te laat. Ik stond voor de deur en daar viel een raket. Alles explodeerde. Ik kon niets horen of zien. Ik wist niet of ik dood was of niet. Toen ik mijn ogen opende, zag ik stukjes gebroken glas langs mijn lichaam vliegen, maar ze raakten me niet.”

“Ik wist dat het een wonder was, fysiek was het onmogelijk. Mijn dood was zeker. Mijn twee broers en zussen waren naast me, maar het stof was zo dik dat ik ze niet kon zien. Even was het angstaanjagend omdat ik niet wist of ze nog leefden. Toen alles weer rustig was, zag ik dat ze helemaal ongedeerd waren. Het wonder dat mij was overkomen, was ook hen overkomen”, vertelt de jonge vrouw.

Boodschapper van Gods woord

Uiteindelijk bereikte haar familie Engeland en vond ze rust. Het geloof bleef een veilige haven voor hen, maar Sofia kon niet vermoeden wat God nog voor haar in petto had. Toen Wereldjongerendagen 2023 naderden, solliciteerde ze naar een functie bij Ensemble 23, een groep jonge dansers die zou optreden tijdens enkele belangrijke evenementen van de bijeenkomst. Tot haar grote verrassing werd ze aangenomen.

“Ik besefte dat dit het mooiste cadeau was dat God me kon geven. Ik ontmoette nieuwe mensen met verschillende achtergronden. We werden gezien door katholieken uit de hele wereld. Ik kon een boodschapper van Gods woord zijn. We deden een Via Crucis en aan het einde konden we voelen hoe we de harten van andere mensen hadden geraakt. We konden de emotie op hun gezichten zien.”

Getroost door de paus

“De paus keek naar ons en gebaarde ons om naar hem toe te komen. Toen barstte ik in tranen uit voor zijn voeten en legde hij zijn hand op mijn hoofd. Na alles wat ik had meegemaakt, voelde zijn hand zachter aan dan wat dan ook ter wereld. Mijn vertrouwen in God deed me beseffen hoe Hij al zo lang bij me was geweest, hoe Hij me had beschermd tegen de dood, verkrachting, schoten, ontvoering en alle verschrikkelijke dingen die ze ons christenen aandeden”, zegt Sofia in de documentaire, die hier te bekijken is.

Ze zijn vergeven

Het getuigenis van de jonge Iraakse vrouw eindigt met een ontroerende uitspraak. “Ze zijn vergeven. Alle mensen die mij in het verleden pijn hebben gedaan. Gods liefde is groter dan alle menselijk kwaad. Als Jezus naar de aarde kwam, stierf aan het kruis en hen vergaf, wie ben ik dan om niet te vergeven?”

Toen islamitische terroristen christenen zoals Sofia dwongen hun vaderland te ontvluchten, kwamen weldoeners van Kerk in Nood (ACN) in actie. Ze steunden direct noodhulp en hielpen de wederopbouw van huizen in christelijke dorpen in Irak financieren. Daardoor kon de bevolking terugkeren. De pauselijke stichting blijft nauw samenwerken met de lokale kerken in zowel Irak als Syrië om een blijvende christelijke aanwezigheid in de regio te ondersteunen.

“Ik spreek mijn verbondenheid uit met de bevolking van Cabo Delgado, Mozambique. Die is het slachtoffer geworden van een onveilige en gewelddadige situatie, die nog steeds leidt tot doden en ontheemding. Ik vraag u deze broeders en zusters van ons niet te vergeten en nodig u uit om voor hen te bidden. Ik spreek de hoop uit dat de inspanningen van de leiders van het land zullen slagen in het herstellen van de veiligheid en vrede in dat gebied”, zei paus Leo na het reciteren van het Maria-gebed op het Sint-Pietersplein in het Vaticaan.

Troost voor getroffenen

De woorden van de paus waren een belangrijke troost voor de mensen die getroffen zijn door de islamitische opstand. Dat zegt bisschop António Juliasse van het bisdom Pemba in een bericht aan Kerk in Nood (ACN).

“De boodschap van paus Leo XIV tijdens het Angelusgebed, is gericht tot de hele wereld. Het is bovenal een gebaar van grote verbondenheid met de bevolking van Cabo Delgado. Die lijdt vreselijk onder een oorlog die in 2017 begon. Levens, infrastructuur en goederen zijn vernietigd. Elke mogelijkheid tot ontwikkeling beperkt”, aldus de bisschop.

Stimulans voor vredesbesprekingen

De Mozambikaanse bisschop is dankbaar voor de oproep van de paus om deze oorlog niet te vergeten. “Ze zijn een belangrijke stimulans voor het hervatten van de vredesbesprekingen. Daardoor kunnen de mensen, slachtoffers van de oorlog, in het bijzonder de binnenlandse ontheemden en alle anderen die aan trauma's lijden, enige vorm van hulp vinden in de solidariteit van de hele wereld”.

“Ik geloof dat de Heilige Vader gewoon zegt dat geen enkele oorlog het verdient om te worden vergeten, omdat alle oorlogen het leven schaden en de menselijke waardigheid schenden”, concludeerde bisschop António Juliasse in zijn boodschap aan Kerk in Nood (ACN).

Conflict opgelaaid

Het conflict in Cabo Delgado, dat in 2017 begon, is de afgelopen weken opgelaaid. Een nieuwe golf van aanvallen die minstens 60.000 nieuwe binnenlandse ontheemden veroorzaakt. Dat aantal komt bovenop de ongeveer een miljoen ontheemden die de afgelopen acht jaar gedwongen zijn hun huizen te ontvluchten. De gevechten hebben ook meer dan 6.000 mensen het leven gekost.

Kerk in Nood (ACN) werkt nauw samen met het bisdom Pemba om materiële hulp te bieden aan de slachtoffers van terrorisme. Ook steunen weldoeners van de pauselijke stichting pastorale en psychosociale ondersteuning en zelfs de aankoop van voertuigen voor pastorale werkers. Zij werken rechtstreeks met de ontheemden in de verschillende kampen in het noorden van Mozambique.

Maandag 11 augustus rond 8 uur 's ochtends werden in Yelewata, in de staat Benue, drie mensen gedood. Drie anderen raakten ernstig gewond. De stad, die voor 98 procent uit christenen bestaat, is de afgelopen maanden het toneel geweest van de dodelijkste aanvallen door islamitische militanten. Daarbij zijn in de wijde regio duizenden op de vlucht geslagen en honderden mensen gedood. Achter de aanvallen zouden Fulani-herders zitten.

Stad Nigeria na moord 271 christenen

De laatste moorden komen bijna twee maanden nadat islamitische militanten een bloedbad aanrichtten in Yelewata. Volgens de laatste berichten van de kerk zijn bij de aanslagen in de nacht van 13 juni 271 mensen omgekomen. Zij werden met machetes doodgestoken, doodgeschoten en levend verbrand. De stad was vorige maand ook het doelwit toen jihadisten een vader, een tienerjongen en een tweejarig kind afslachtten.

In een exclusief interview met de katholieke liefdadigheidsorganisatie Kerk in Nood (ACN) gaf pater Ukuma Jonathan Angbianbee, pastoor van Yelewata, een verslag van de aanslag van maandag 11 augustus: "Het is verschrikkelijk, mensen zijn getraumatiseerd, het is iets vreselijks. Ze protesteren en weigeren de straat te verlaten. Automobilisten kunnen er niet door. Vrouwen en kinderen blokkeren de weg omdat ze zich niet veilig voelen, zelfs niet met de aanwezigheid van veiligheidstroepen. Niets lijkt te werken, de veiligheidstroepen bieden onvoldoende bescherming. Inmiddels zouden we resultaten moeten zien. Het incident van vandaag toont aan dat de veiligheid niet gewaarborgd is.”

Opnieuw doelwit van Fulani

Hij zei dat de aanval plaatsvond op het terrein dat na de aanval in juni was verlaten. Sommige mensen die niet zijn gevlucht, verbouwen nog steeds gewassen op de percelen. Pastoor Jonathan gelooft dat de aanval van maandag door Fulani-terroristen is gepleegd: “De Fulani komen met hun vee, nemen landbouwgrond in beslag en doden iedereen die zich verzet. Er komen geen andere mensen om ons aan te vallen, alleen de Fulani. Zij zijn degenen die alle problemen veroorzaken.”

Op de vraag of hij dacht dat de aanvallen religieus gemotiveerd waren, antwoordde pater Jonathan: "Het is veelzijdig. Er is de economische situatie en we kunnen kijken naar de politieke situatie. Mensen van een bepaalde religie praten over het overnemen van het land. Als kerkelijk leider zie ik dat de Kerk hierdoor zwaar is getroffen – onze kerken worden aangevallen, de mensen zijn gevlucht, onze gemeenschap is gedecimeerd, enz. – en vanuit dat oogpunt kunnen we zeggen dat het religieus gemotiveerd is. De mensen begonnen langzaam terug te keren [naar Yelewata], maar door het gebrek aan veiligheid is het vertrouwen verdwenen."

Mensen geven niet op

Hij voegde eraan toe: “De mensen hebben niet helemaal opgegeven, maar wanneer dit soort situaties zich blijven voordoen, wordt het voor ons nog moeilijker om het Goede Nieuws te verkondigen, om echt te weten hoe we de Boodschap op de juiste manier kunnen overbrengen, om hen hoop te geven. Ze blijven erop vertrouwen en staan ervoor open dat God hen ondanks alles niet in de steek heeft gelaten. We roepen op tot gebed en vrede in Nigeria en vragen onze regering om meer te doen om een stabiele omgeving voor onze burgers te creëren, zodat de mensen kunnen overleven en zich kunnen ontplooien.”

Nigeria is één van de landen die geraakt worden door christenvervolging. Naast terroristische organisaties als Boko Haram, hebben ook etnische Fulani militanten en criminelen het gemunt op christenen. Meer weten? Klik hier voor meer informatie, films en ons rapport over de motieven, plaatsen en impact van christenvervolging wereldwijd.  Helpen kan ook via onze actiepagina voor vervolgde christenen in Nigeria.