De internationale pauselijke stichting Kerk in Nood (ACN) heeft vandaag, 21 oktober 2025, haar rapport Vrijheid van Godsdienst in de wereld 2025 gepubliceerd. De bevindingen uit de studie naar de ontwikkelingen in alle 196 landen vormen een waarschuwing voor een zorgwekkende achteruitgang: tweederde van de mensheid – meer dan 5,4 miljard mensen – leeft in landen zonder volledige godsdienstvrijheid.
De studie, die de periode van januari 2023 tot december 2024 bestrijkt, documenteert ernstige schendingen van dit mensenrecht in 62 landen. Daarvan worden 24 landen geclassificeerd als landen waar “vervolging” plaatsvindt en 38 als landen waar “discriminatie” plaatsvindt. Slechts twee landen, Kazachstan en Sri Lanka, laten verbeteringen zien ten opzichte van de vorige editie.
“Het recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst – beschermd door artikel 18 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens – staat niet alleen onder druk, maar verdwijnt zelfs in veel landen”, waarschuwt Regina Lynch, uitvoerend voorzitter van Kerk in Nood (ACN) International. Lynch benadrukt ook dat dit jaar het 25-jarig jubileum is van het eerste rapport van ACN.
Autoritarisme: de grootste wereldwijde bedreiging
Het rapport identificeert autoritarisme als de belangrijkste drijfveer achter religieuze onderdrukking. In 19 van de 24 landen in de categorie vervolging en in 33 van de 38 landen met discriminatie, passen regeringen systematisch strategieën toe om het religieuze leven te controleren of het zwijgen op te leggen. In China, Iran, Eritrea en Nicaragua maken de autoriteiten gebruik van surveillancetechnologieën, digitale censuur, restrictieve wetgeving en willekeurige detenties om onafhankelijke religieuze gemeenschappen te onderdrukken.
“De controle van het geloof is een instrument van politieke macht geworden”, stelt de samenvatting, waarin een steeds geavanceerdere “bureaucratisering van religieuze onderdrukking” aan de kaak wordt gesteld.
De opmars van jihadisme en religieus nationalisme
Het rapport waarschuwt dat islamitisch extremisme zich blijft uitbreiden, met name in Afrika en Azië. In 15 landen is het de belangrijkste oorzaak van vervolging en in nog eens 10 landen draagt het bij aan discriminatie. De Sahel is het epicentrum van jihadistisch geweld geworden, met groeperingen als Islamitische Staat – Sahel Provincie (ISSP) en JNIM. Samen zijn zij verantwoordelijk voor de dood van honderdduizenden mensen, de ontheemding van miljoenen mensen en de verwoesting van honderden christelijke kerken en scholen.
Etnisch-religieus nationalisme leidt ondertussen tot onderdrukking van minderheden in delen van Azië. In India en Myanmar hebben christelijke gemeenschappen en islamitische gemeenschappen te lijden onder agressie en wettelijke uitsluiting. Het rapport omschrijft de situatie in India als vorm van “hybride vervolging” – een combinatie van discriminerende wetten en geweld door volksmenigten, aangemoedigd door politieke retoriek.
Oorlog, gedwongen migratie en georganiseerde misdaad
De achteruitgang van de godsdienstvrijheid is ook verergerd door gewapende conflicten in landen als Myanmar, Oekraïne, Rusland, Israël en Palestina.
Oorlogen en op religie gebaseerd geweld hebben een stille vluchtelingencrisis veroorzaakt. In Nigeria hebben aanvallen door gewapende groeperingen die banden hebben met geradicaliseerde Fulani-herders duizenden doden veroorzaakt en hele gemeenschappen ontworteld. In de Sahel – met name in Burkina Faso, Niger en Mali – zijn hele dorpen verwoest door islamitische milities. In Soedan heeft de burgeroorlog eeuwenoude christelijke gemeenschappen van de kaart geveegd.
Georganiseerde misdaad is ook een nieuwe vorm van vervolging geworden. Gewapende groeperingen in Mexico en Haïti vermoorden of ontvoeren religieuze leiders en persen parochies af om hun territoriale controle te versterken.
Het Westen is niet immuun
De uitholling van de godsdienstvrijheid strekt zich ook uit tot Europa en Noord-Amerika. In 2023 werden in Frankrijk bijna 1.000 aanvallen op kerken geregistreerd. In Griekenland waren er meer dan 600 gevallen van vandalisme. Soortgelijke pieken werden waargenomen in Spanje, Italië en de Verenigde Staten, en omvatten de ontheiliging van gebedshuizen, fysiek geweld tegen geestelijken en verstoring van religieuze diensten. Volgens Kerk in Nood (ACN) weerspiegelen deze daden een groeiend klimaat van ideologische vijandigheid tegenover religie.
Het rapport documenteert ook een dramatische toename van antisemitische en anti-islamitische daden na de aanslagen van 7 oktober 2023 en de oorlog in Gaza. In Frankrijk steeg het aantal antisemitische incidenten met 1000 procent, terwijl het aantal haatmisdrijven tegen moslims met 29 procent toenam. In Duitsland werden in 2023 4369 incidenten in verband met het conflict geregistreerd, tegenover slechts 61 in het voorafgaande jaar.
Ontvangst door bisschop De Korte
In Nederland heeft dr. Gerard de Korte, bisschop van ’s-Hertogenbosch en referent voor Kerk en Samenleving van de Nederlandse bisschoppenconferentie het rapport in ontvangst genomen. Hij onderstreepte het belang van het rapport: "Christus vormt voor een katholiek de “waarheid in persoon” maar de waardigheid van iedere mens vraagt om gewetensvrijheid. Een mens kan alleen in vrijheid en zonder geweld antwoord geven op Gods roepstem om Christus na te volgen."
Volgens de bisschop heet deze visie implicaties: "Levend christelijk geloof vraagt altijd om innerlijke overtuiging. Deze visie impliceert dat een katholiek ook de vrijheid van een ongelovige zal willen verdedigen. De huidige Nederlandse samenleving is multicultureel en levensbeschouwelijk pluriform. Binnen onze bevolking leven verschillende waarheidsclaims. Omwille van de maatschappelijke vrede zijn wij geroepen tot het zoeken van een modus vivendi. Deze plicht tot een vreedzaam samenleven doet geen afbreuk aan de katholieke overtuiging dat God in Jezus Christus onovertrefbaar heeft gesproken en gehandeld. Dialoog en geweldloze missie gaan in een “cultuur van ontmoeting” hand in hand."
Een wereldwijde petitie voor godsdienstvrijheid
Voor het eerst in zijn geschiedenis lanceert Kerk in Nood (ACN) tijdens het evenement een wereldwijde petitie waarmee regeringen en internationale organisaties worden opgeroepen om te zorgen voor een effectieve bescherming van artikel 18 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, dat iedereen het recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst garandeert.
“Waarom deze petitie? Omdat het recht om te geloven – of om volgens je overtuigingen te leven – in 62 landen achteruitgaat. Dat heeft gevolgen voor miljarden mensen. In de afgelopen 25 jaar heeft de organisatie gedocumenteerd – en in de praktijk ervaren - hoe religieuze vervolging gemeenschappen vernietigt, conflicten aanwakkert en miljoenen mensen dwingt te vluchten. Nu meer dan ooit moet de vrijheid van godsdienst wereldwijd worden verdedigd en beschermd”, aldus Lynch, die iedereen opriep de petitie te steunen en daarbij de slogan van dit initiatief noemde: “Vrijheid van godsdienst is een mensenrecht, geen privilege.”
Veerkracht en hoop
Ondanks deze sombere vooruitzichten benadrukt het rapport van Kerk in Nood (ACN) ook de veerkracht van religieuze gemeenschappen. Zij blijven, zelfs onder vervolging, humanitaire hulp, onderwijs en hoop bieden. In Mozambique en Burkina Faso hebben interreligieuze projecten aangetoond dat geloof een drijvende kracht kan zijn voor verzoening en sociale cohesie.
“Religieuze vrijheid is de thermometer voor alle andere mensenrechten. De achteruitgang ervan duidt op een bredere ineenstorting van fundamentele vrijheden”, concludeert Lynch.
Meer weten over de vrijheid van godsdienst wereldwijd? Kijk op kerkinnood.nl/godsdienstvrijheid voor actualiteiten, artikelen met analyses en achtergronden of vraag de samenvatting met bevindingen uit het rapport aan.
