Het bestaan en de handhaving van dergelijke wetten – die individuen straffen voor het zogenaamd beledigen, beledigen of denigreren van religieuze doctrines, godheden, symbolen en religieuze gevoelens – ondermijnt de vrijheid van godsdienst of geloof en aanverwante mensenrechten, waaronder de vrijheid van meningsuiting.

“Vervolgingen wegens godslastering getuigen van een flagrante minachting voor de mensenrechten en worden vaak gebruikt om leden van religieuze gemeenschappen en anderen met afwijkende of afwijkende meningen te treffen”, aldus voorzitter Nury Turkel. “Het is schandalig dat de Iraanse regering Yusef Mehrdad en Seyyed Sadrullah Fazeli Zare heeft geëxecuteerd op beschuldiging van belediging van de profeet, ondanks internationale verontwaardiging en de mededeling aan de familie van Mehrdad dat de executie was opgeschort.”

In januari 2023 nam Pakistan amendementen aan die de wetgeving inzake godslastering versterkten. Eerdere inspanningen om een einde te maken aan de gewelddadige en vaak buitengerechtelijke handhaving van die wet werden ondermijnd, wat de weg vrijmaakt voor meer geweld. Binnen enkele weken na de goedkeuring van de amendementen sloeg een menigte een van godslastering beschuldigde man dood.

In maart veroordeelde een Russische rechtbank een 19-jarige tot dwangarbeid wegens het verbranden van een religieus icoon. En in april achtte een Poolse rechtbank twee vrouwen schuldig aan “belediging van religieuze gevoelens” nadat zij voor LGBTQ+-rechten hadden gedemonstreerd met een afbeelding van religieuze figuren met regenbooghelmen. Evenzo onderzoekt een Spaanse rechtbank sinds mei een groep kunstenaars wegens “bespotting van het christelijk geloof” in verband met een tentoonstelling.

“Het is verontrustend om te zien hoe vaak dergelijke wetten wereldwijd voorkomen en de schokkende mate waarin ze worden toegepast in landen als Iran, Pakistan en Rusland”, aldus vice-voorzitter Abraham Cooper. “Het gebruik van elke wet die godslastering strafbaar stelt, is een flagrante schending van de vrijheid van godsdienst. USCIRF zal vervolging en bestraffing op basis van zogenaamde godslastering aan de kaak blijven stellen.”

Bron: USCIRF

Allahrakha (voorheen Humayun Faisal Masih geheten) verbrandde in mei 2015 kranten in Sanda, een stad in het district Lahore, toen islamitische omstanders hem beschuldigden van godslastering omdat de kranten verzen uit de Koran zouden bevatten. De straatveger werd door de politie aangehouden voordat de menigte de kans kreeg hem te lynchen, maar werd aangeklaagd voor ontheiliging van de Koran. Volgens het Pakistaanse wetboek van strafrecht staat daarop levenslange gevangenisstraf.

Honderden mensen vluchtten in 2015 voor hun leven nadat een menigte van duizenden moslims na het incident christelijke huizen en gebedshuizen aanviel, waaronder de plaatselijke katholieke Sint-Jozefkerk.

De Nationale (Katholieke) Commissie voor Gerechtigheid en Vrede (NCJP), een door katholieken geleide belangenorganisatie, streed acht jaar om de onschuld van de heer Allahrakha te bewijzen en uiteindelijk sprak de rechtbank van Lahore hem vrij. Hij werd vrijgelaten en overgebracht naar een veilige plaats, omdat men blijft vrezen voor zijn veiligheid.

Kerk in Nood (ACN) sprak met priester Emmanuel ‘Mani’ Yousaf, nationaal directeur van de NCJP, die uitlegde dat Allahrakha mentale gezondheidsproblemen had en de krant gebruikte om verdovende middelen te roken. ““Het is een zaak van leven en dood om de beschuldigden in dergelijke situaties te kunnen helpen. Hij was een drugsverslaafde en zat met zijn vrienden op een vieze plek. Hij kreeg een stuk papier te pakken en gebruikte het om drugs te roken. Een deel van het papier bevatte verzen van de Koran. Maar de man is analfabeet. Hij wist niet wat hij deed.”

De priester bracht hulde aan de advocaten die “onvermoeibaar hebben gewerkt om de onschuld van de heer Allahrakha te bewijzen.” Wel stond hij erop dat Allahrakha na de vrijspraak de gevangenis zo snel mogelijk zou verlaten: “We wilden er zeker van zijn dat hij geen dag langer in de gevangenis blijft. Hij zou daar niet veilig zijn geweest.”

De priester is Kerk in Nood (ACN) dankbaar voor de steun aan de NCJP, waardoor deze juridische en paralegale steun kan bieden aan christenen die worden beschuldigd van godslastering. Met een netwerk van 900 vrijwilligers helpt de NCJP de plaatselijke gemeenschap ook bewust te maken van justitiële kwesties en hun rechten als kwetsbare minderheid: “Kerk in Nood is altijd zeer behulpzaam geweest bij de ondersteuning van de NCJP. De liefdadigheidsinstelling is een zeer goede vriend.”

Christenen leefden onder Saddam Hoessein in vrede en veiligheid in Irak, hoewel die rust ten koste ging van persoonlijke vrijheden en de onderdrukking van stemmen die zich tegen Hoessein durfden uit te spreken. De door de VS geleide invasie van 2003 bracht zijn regime ten val. Maar in plaats van een nieuw tijdperk van vrijheid en democratie in te luiden, leidde het tot bijna twee decennia van instabiliteit, waarbij soennieten tegen sjiieten in het land werden opgezet en christenen vaak midden in de chaos terechtkwamen.

Fractie van bevolking
De opkomst van Islamitische Staat (IS) in 2014 betekende het hoogtepunt van de vervolging, toen honderdduizenden Christenen werden gedwongen hun voorouderlijke land te ontvluchten naar de veiligheid van Iraaks Koerdistan of naar westerse landen. De nederlaag van de islamitische organisatie betekende dat velen naar huis konden terugkeren. Veel meer bleven echter in Koerdistan of trokken weg, waardoor de christelijke gemeenschap nu een fractie is van wat ze was rond de eeuwwisseling.

Gelijke rechten
Aartsbisschop Nathanael Nizar van de Syrisch-Katholieke Kerk in Iraaks Koerdistan staat echter liever niet stil bij het verleden. Met zijn blik gericht op de toekomst verheft hij zijn stem voor gelijke rechten. “Wij willen goede betrekkingen met de Iraakse regering en de regering van Iraaks Koerdistan, gebaseerd op respect voor de mens. We vragen als Christenen niets speciaals, we willen gewoon als Iraakse burgers behandeld worden, gelijk aan ieder ander, niet meer en niet minder. We willen dat onze menselijke waardigheid wordt gerespecteerd als alle andere Irakezen.”

“Wat wij vragen is een grondwet die gebaseerd is op menselijkheid, niet op religie of iets anders, maar op menselijkheid. Als je een grondwet hebt die gebaseerd is op religie, betekent dat dat je volgens die religie behandeld kunt worden. Maar dat willen we niet. Wij willen waardig worden behandeld als Iraakse burgers, want wij zijn mensen van dit land”, zei hij in een interview met Kerk in Nood (ACN).

“Denk aan ons. Wij hebben u nodig”
De pontificale stichting investeert al lang in het bieden van voorwaarden aan christenen om hun leven in Irak voort te zetten. Toen Islamitische Staat in 2014 Mosul overnam, gaf Kerk in Nood (ACN) noodhulp om vluchtelingen in Koerdistan te vestigen. Later organiseerde het een campagne om huizen in christelijke gemeenschappen te herbouwen, zodat ze naar huis konden terugkeren. Alleen al in 2022 zette Kerk in Nood (ACN) een beurzenprogramma op voor de katholieke universiteit in Erbil, voltooide het de restauratie van de kerk en een klooster in Batnaya, hielp het bij de heropening van een school en een kerk in de christelijke stad Qaraqosh en financierde het een bijeenkomst van christelijke jongeren in Ankawa.

“Zonder Kerk in Nood zou onze situatie er nu anders uitzien. Kerk in Nood heeft een cruciale rol gespeeld door te helpen christenen een goede levensstandaard te behouden, door huizen, kerken en kloosters te herstellen en andere soorten activiteiten te steunen die christenen kunnen helpen in Irak te blijven. Het heeft echt geweldig werk verricht, en ik weet zeker dat het dat ook in de toekomst zal blijven doen”, aldus aartsbisschop Nizar.

Aartsbisschop Nizar bedankt alle weldoeners die dit mogelijk maken en vraagt dat christenen overal ter wereld hun Iraakse broeders en zusters blijven gedenken. “We willen dat Kerk in Nood zijn werk in Irak voortzet omdat er nog steeds hulp nodig is. Irak is nog steeds niet volledig hersteld, de christelijke gemeenschappen zijn nog steeds niet volledig hersteld. Onthoud alstublieft, ongeacht hoeveel van ons hier zijn, dat er christenen in Irak zijn en dat zij u nodig hebben, en met uw hulp kunnen zij hun leven weer opbouwen en blijven proberen in dit gebied veilig te leven.”

Zaden van hoop
Een belangrijke mijlpaal in deze voortdurende inspanning om de christelijke aanwezigheid in Irak te behouden was het bezoek van paus Franciscus aan het land in maart 2021. Aartsbisschop Nizar, die afkomstig is uit Qaraqosh, zegt dat de effecten van de pauselijke reis blijven doorklinken.

“Hij verliet ons, maar plantte hoop in onze harten. Het bezoek van onze Heilige Vader gaf ons ten eerste het gevoel dat we niet worden vergeten door de katholieke Kerk, en in het bijzonder door paus Franciscus, en gaf ons ten tweede hoop. Het was een teken van vreugde en hoop voor de hele gemeenschap. Die hoop zit nog steeds in ons hart en we leven ermee voor de toekomst.”

In zijn jaarlijkse toespraak tot het bij de Heilige Stoel geaccrediteerde corps diplomatique sprak de paus uitvoerig over de huidige bedreigingen voor de vrede in de wereld. “Vrede ook vraagt om de universele erkenning van godsdienstvrijheid. Het is verontrustend dat mensen worden vervolgd alleen omdat zij in het openbaar hun geloof belijden, en in veel landen is de godsdienstvrijheid beperkt. Ongeveer een derde van de wereldbevolking leeft onder deze omstandigheden”, aldus Franciscus.

Vooral Christenen zwaar getroffen
Zijn conclusie komt overeen met gegevens uit het laatste rapport over godsdienstvrijheid in de wereld, gepubliceerd door Kerk in Nood. Daaruit blijkt dat in 62 van de in totaal 196 landen de godsdienstvrijheid zeer ernstig wordt geschonden. De Heilige Vader benadrukte dat vooral Christenen zwaar worden getroffen door religieuze vervolging. “Naast het gebrek aan godsdienstvrijheid is er ook vervolging om religieuze redenen. Ik kan niet nalaten te vermelden, zoals bepaalde statistieken hebben aangetoond, dat één op de zeven Christenen vervolging ondervindt.”

Ook problemen in landen met christelijke meerderheid
Maar, vervolgde Franciscus, er zijn ook problemen in landen waar Christenen de meerderheid vormen en dus veilig zouden moeten zijn voor intolerantie. “We mogen niet over het hoofd zien dat geweld en discriminatie van Christenen ook toenemen in landen waar zij geen minderheid vormen. De godsdienstvrijheid komt ook in gevaar overal waar gelovigen hun mogelijkheden om hun overtuigingen in het maatschappelijk leven tot uitdrukking te brengen, beperkt zien in naam van een misplaatst begrip van inclusiviteit. Religieuze vrijheid, die niet simpelweg kan worden gereduceerd tot vrijheid van godsdienst, is een van de minimale vereisten voor een waardige manier van leven.”

Dit is niet de eerste keer dat paus Franciscus waarschuwt voor het gevaar van “beleefde vervolging” vermomd als moderniteit en vooruitgang, dat is toegenomen en veel geloofsgroepen treft.

Waarborgen godsdienstvrijheid
Franciscus riep regeringen op om de bescherming van godsdienstvrijheid in eigen land te waarborgen en hun uiterste best te doen om die vrijheid in het buitenland te bevorderen. Hij prees het feit dat bijvoorbeeld de Europese Unie een nieuwe speciale gezant voor godsdienstvrijheid heeft benoemd. “De regeringen hebben de plicht dit recht te beschermen en ervoor te zorgen dat eenieder, op een wijze die verenigbaar is met het algemeen welzijn, de mogelijkheid heeft naar eigen geweten te handelen, ook in de publieke sfeer en bij de uitoefening van zijn beroep.”

Hij sprak de hoop uit dat de speciale gezant voor de bevordering van de vrijheid van godsdienst en overtuiging buiten de EU over de nodige middelen zal kunnen beschikken om zijn specifieke mandaat naar behoren uit te voeren.

Geen oorzaak, maar oplossing conflicten
De paus benadrukte verder dat religie niet moet worden gezien als oorzaak van conflicten tussen naties en volkeren, maar als “deel van de oplossing voor een harmonieuzer leven in de samenleving”, zei hij, waarbij hij citeerde uit zijn eigen toespraak tijdens zijn bezoek aan Kazachstan, in 2022.

“Er worden vaak pogingen gedaan om religie de schuld te geven van de verschillende conflicten binnen onze menselijke familie, en betreurenswaardige pogingen worden soms ondernomen om religie uit te buiten voor zuiver politieke doeleinden. Dit druist in tegen het christelijk inzicht, dat de wortel van elk conflict ziet in een onevenwichtigheid die aanwezig is in het menselijk hart: in de woorden van het evangelie: “van binnenuit, uit het hart van de mens, komen slechte gedachten”. Het Christendom is een kracht voor de vrede, omdat het de bekering en de uitoefening van de deugd aanmoedigt”, besloot paus Franciscus.

Het bevorderen van godsdienstvrijheid wereldwijd en het opsporen van schendingen is een van de missies van Kerk in Nood (ACN), dat tweejaarlijks een rapport over godsdienstvrijheid publiceert. Het volgende rapport over Godsdienstvrijheid Wereldwijd van Kerk in Nood, een publicatie van ongeveer 800 pagina’s, geproduceerd door een wereldwijd team, verschijnt in 2023. Vraag hier de gratis samenvatting aan.

De post was bijna anderhalf jaar vacant, wat de Commissie de kritiek opleverde dat zij de bescherming van godsdienstvrijheid en levensovertuiging als secundair beschouwt. De Slovaakse politicus Jan Figel werd in 2016 aangesteld als eerste speciale gezant voor de bevordering van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging. Zijn opvolger, de Cyprioot Christos Stylianides, nam in september 2021 al na vier maanden ontslag om minister te worden in Griekenland.

Van Daele, was eerder onder meer Belgisch ambassadeur in Italië en de Verenigde Staten en vertegenwoordiger van België bij de EU, de VN-Veiligheidsraad en de Navo. Als speciale gezant heeft hij de opdracht om een dialoog tot stand te brengen met nationale overheden en andere belanghebbenden in landen die te lijden hebben onder discriminatie op grond van religie of overtuiging. Zijn rol is om dialogen op te starten met onder meer overheden in staten waar discriminatie op basis van religie plaatsvindt, aangevuld met acties voor deradicalisering en tegen extremisme in landen buiten de Europese Unie.

Bronnen: Kerknet, Wikipedia

Internationaal is er toenemende verontwaardiging en protest tegen de arrestatie van de Eritrese bisschop Fikremariam Hagos Tsalim, de 52-jarige prelaat van Segheneity dat de bakermat vormt van het christendom in het land. De bisschop werd op 15 oktober aangehouden bij zijn aankomst op de luchthaven en daarna wellicht opgesloten in een gevangenis in de nabijheid van de hoofdstad van Eritrea. Dat gebeurde nadat hij kritiek had geformuleerd op de inzet van Eritrese militairen in het conflict in Tigray, de noordelijk regio van buurland Ethiopië. Officieel is er geen enkele reden opgegeven voor zijn aanhouding.

Volgens het weekblad Crux zijn er ernstige aanwijzingen dat de bisschop samen met twee priesters opgesloten zit in de beruchte Adi Abeito-gevangenis aan de rand van de hoofdstad Asmara. Zoals in Eritrea wel vaker gebruikelijk is zitten ze gevangen zonder aanklacht en zonder recht op een advocaat en bezoek. Zij kunnen ook niet tegen hun arrestatie in beroep gaan. In dezelfde gevangenis overleed eerder dit jaar ook al de 94-jarige orthodoxe patriarch Abune Antonios van de Eritrese Thewedo-Kerk nadat hij er 16 jaar in eenzame opsluiting had opgesloten gezeten. Net als bisschop Tsalim werd Antonios als staatsvijand beschouwd vanwege zijn kritiek op het regime van de Eritrese president Isaias Afwerki, die aan de macht is sinds Eritrea in 1991 onafhankelijk werd van Ethiopië.

De Eritrese overheid gaf in 2019 het bevel voor de sluiting van de katholieke ziekenhuizen en later ook de scholen. Sinds de oproep van de Eritrese bisschoppen om de mensenrechten en de godsdienstvrijheid te respecteren, worden ook de katholieke geestelijken niet gespaard, terwijl de Eritrese orthodoxe Kerk al lang daarvoor werd vervolgd.

Daarmee heeft het land zichzelf een prominente plaats veroverd in de lijst van landen waar de godsdienstvrijheid het sterkst met voeten wordt getreden. Erger nog zijn de omstandigheden waarin velen van hen in de Eritrese woestijn worden opgesloten: niet zelden in afgedankte zeecontainers van 12 bij 2,3 meter, die zo vol zitten dat er geen ruimte is om te gaan liggen en nauwelijks genoeg om te zitten. Het metaal verergert de woestijntemperaturen, wat betekent dat het ‘s nachts ijskoud is en overdag verstikkend heet.

Bron: Crux, Kerknet