In 2016 werd de Franciscaan Pierbattista Pizzaballa aartsbisschop en apostolisch administrateur van het Latijnse patriarchaat van Jeruzalem. In een interview met Daniele Piccini legt hij uit waarom huidige internationale politieke beslissingen het conflict in het Heilig Land verergeren en waarom de Kerk op de kracht van kleine stappen vertrouwt.
ACN: Eminentie, wat is de huidige situatie van de Christenen in het Heilig Land?
Aartsbisschop Pierbattista Pizzaballa: Er wordt vaak gezegd dat er drie groepen mensen in de regio wonen die als het Heilig Land wordt beschouwd: Israëliërs, Palestijnen en Christenen. Maar de Christenen zijn geen "derde volk". De Christenen behoren tot de mensen onder wie ze leven. Als Christenen hebben we geen territoriale claims. Een Christen ontmoeten, vormt geen gevaar voor Joden of Moslims. Het leven is echter niet gemakkelijk voor de Christenen: het is voor hen moeilijker om werk of een flat te vinden. De levensomstandigheden zijn veel moeilijker.
Betekent dit dat de religieuze vrijheid van de Christenen zeer beperkt is in het Heilig Land?
Het is noodzakelijk om hier onderscheid te maken. De vrijheid om religie te beoefenen is één ding, de vrijheid van geweten is iets anders. De vrijheid om religie te beoefenen, bestaat: Christenen kunnen hun erediensten houden en hun gemeenschapsleven ontwikkelen. Gewetensvrijheid betekent dat alle kerkleden zich vrij kunnen uiten en dat als leden van andere religies Christenen willen worden, zij het recht hebben om dat te doen. Dat is veel gecompliceerder.
Politiek speelt altijd een belangrijke rol in het Heilig Land. Zelfs een specifieke plaats bezoeken, kan al snel evolueren tot een politiek probleem. Christenen uit Bethlehem willen bijvoorbeeld graag naar de kerk van het Heilig Graf in Jeruzalem gaan om te bidden. Dit is echter vaak niet mogelijk omdat ze daarvoor een vergunning nodig hebben. Is dit daarom een kwestie van religieuze vrijheid of is het een politieke en krijgen ze geen toestemming om de Kerk van het Heilig Graf te bezoeken omdat ze Palestijnen zijn? Het is allemaal met elkaar verbonden.
De Amerikaanse regering heeft onlangs haar ambassade naar Jeruzalem verplaatst. Hoe merkbaar zijn de effecten van dergelijke politieke maatregelen?
Vooralsnog heeft dit weinig effect gehad op het dagelijks leven. Politiek gezien is het verplaatsen van de Amerikaanse ambassade een doodlopende weg. Alle kwesties met betrekking tot Jeruzalem die geen rekening houden met beide partijen – Israëliërs en Palestijnen – leiden tot een diepe breuk op politiek niveau. En dat is precies wat er gebeurde. Na de verhuizing van de Amerikaanse ambassade hebben de Palestijnen alle relaties met de Amerikaanse regering verbroken, waardoor de onderhandelingen tussen Israël en de Palestijnse regio’s, die hoe dan ook traag liepen, volledig tot stilstand zijn gebracht.
De nieuwste escalaties hebben geleid tot de radicalisering van een groeiend aantal jonge mensen, vooral onder de Palestijnen. Heeft dit ook gevolgen voor de Christenen?
Er zijn Palestijnen die tot fundamentalistische bewegingen behoren. Maar er zijn ook velen die tegen geweld zijn. De meerderheid van de Christenen in het Heilig Land zijn Palestijnen. Daarom leven ze in dezelfde omstandigheden als de Palestijnse Moslims. Religieus fundamentalisme plaatst Christenen duidelijk aan de rand van de samenleving. We ervaren zowel samenwerking als solidariteit, maar ook uitsluiting en discriminatie.
Een ander probleem is de groeiende emigratie van Christenen …
Emigratie is geen massaverschijnsel, anders zouden de Christenen al lang uit het Heilig Land verdwenen zijn. Het is een constant straaltje. Elk jaar wanneer ik de parochies bezoek, vertellen de priesters me:”’Dit jaar zijn we twee, drie families kwijtgeraakt.”
Is er iets dat de Kerk kan doen in deze doodlopende politieke situatie?
Christenen vormen ongeveer een procent van de bevolking. We kunnen daarom niet verwachten hetzelfde politieke gewicht te dragen als andere groepen. Maar natuurlijk heeft de Kerk wereldwijd sterke banden. En dan zijn er de miljoenen christelijke pelgrims van over de hele wereld. Het is onze taak om naar de mensen te communiceren dat er een christelijke manier van leven is in dit land. Er is een christelijke manier van leven binnen dit conflict. Dit is niet het moment voor grote gebaren. De Kerk moet proberen kleine verbindingen tot stand te brengen en kleine bruggen te bouwen.
Paus Franciscus bezocht het land in 2014. Had dit invloed op de politieke situatie of op de relatie tussen Katholieke en Orthodoxe Christenen?
De bezoeken van de paus zijn belangrijke mijlpalen op weg naar vrede, ook al zullen ze geen grote verandering teweegbrengen. Het tegenovergestelde is echter waar als het gaat om de oecumene: met zijn bezoek bouwde paus Franciscus voort op de historische ontmoeting die plaatsvond tussen paus Paulus VI en patriarch Athenagoras in Jeruzalem in 1964. Met dit in gedachten, was het bezoek van paus Franciscus, en vooral het oecumenisch gebed in de Heilig Grafkerk, een beslissend en merkbaar keerpunt in de relatie tussen Katholieke en Orthodoxe Christenen.
Kerk in Nood staat al jaren dicht bij de Christenen in het Heilige Land. In Jeruzalem financiert het een interreligieus seminar over vergeving en het overwinnen van haat, waaraan honderden christenen, joden en moslims deelnemen. Kunt u ons iets vertellen over dit initiatief?
Allereerst wil ik Kerk in Nood bedanken, omdat de pastorale liefdadigheid veel doet in het Heilige Land. Het ondersteunt vele projecten, waaronder dit seminar, dat wordt georganiseerd door het Rossing Center. Daniel Rossing was een Jood die vond dat vooral Jeruzalem een plek moest zijn waar alle religies zich thuis voelden. Veel jonge mensen die aan deze lessen deelnemen, passen toe wat ze in hun professionele leven leren. Dat maakt religie, die vaak een element van verdeeldheid in het Heilig Land is, een element van eenheid.
