Stichting Kerk in Nood: Tsjaad bevindt zich in een gecompliceerde en door conflicten geteisterde situatie, midden in het Sahelgebied.
Heeft dit feit invloed op het dagelijks leven van de bevolking Tsjaad?
Pater Léandre Mbaydeyo: Dat is zeker het geval! Kijk maar eens rond in onze buurlanden – Libië, Soedan, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Kameroen, Niger… Ze maken allemaal woelige tijden door! Ik ben zelf ver van het geboortedorp van mijn ouders geboren, omdat ze vanwege de oorlog moesten vluchten. En dus ben ik een kind van de oorlog, en het kan best zijn dat de oorlog me uiteindelijk doodt. Tsjaad is een land dat rijk is aan diversiteit; het heeft meer dan 200 verschillende etnische groepen en talen. En er is ook een voorouderlijk en onheilspellend conflict tussen de islamitische herders uit het noorden en de christelijke en animistische boeren uit het zuiden. Dit zijn terugkerende conflicten die het volk van Tsjaad in de meeste gevallen heeft weten op te lossen. Maar als de politiek in beeld komt, wordt alles veel ingewikkelder en ontaarden deze twisten in bloedige conflicten. Ongeveer de helft van het land is moslim, een derde is Christen en de rest zijn aanhangers van traditionele animistische religies.
Toch lijkt uw land stabieler te zijn dan de meeste van zijn buurlanden. Hoe verklaart u dit?
We worden geregeerd door een president (Idriss Deby Itno) die een vechter is. Hij regeert het land al 30 jaar en heeft een machtig leger. Het leger van Tsjaad, met de steun van Frankrijk, is zeer agressief en effectief geweest tegen terroristische groeperingen als Boko Haram, en het aarzelt niet om zijn vijanden aan te vallen, zelfs buiten zijn landsgrenzen.
De bevolking van Tsjaad is zich zeer bewust van het feit dat geweld altijd latent aanwezig is; het maakt deel uit van onze opvoeding en onze manier van leven. Laat ik u een voorbeeld geven: toen ik in Parijs aankwam voor mijn studie, werd ik uitgenodigd om een wandeling te maken langs de beroemde Champs Elysées. Maar ik weigerde, omdat het naast het presidentiële paleis loopt. In Tsjaad moet je uit de buurt van het presidentiële paleis blijven, omdat het een zeer gevaarlijke plaats is, waar de schildwachten op alles wat beweegt zullen schieten. Ooit reed een Italiaanse non per ongeluk met haar auto rond de muur van het presidentiële paleis in d’Ndjamena. Ze besefte het, en keerde snel om, maar de schildwachten openden nog steeds het vuur en verbrijzelden haar voorruit. Gelukkig wist ze te bukken, en zo overleefde ze het incident…
Bent u bang voor een opmars van radicale Islamisten in Tsjaad, zoals in andere Afrikaanse landen aan de andere kant van de Sahel?
We hebben al dreigende pogingen tot islamisering gezien, vooral vanuit het Libië van Muammar al Kadhafi. Voor zijn dood in 2011 bouwden ze overal in het land moskeeën, ook in de christelijke steden in het zuiden. Daarnaast moedigden ze jonge moslimmannen aan om met christelijke vrouwen te trouwen om hen te bekeren en kinderen te krijgen die op hun beurt weer moslim zouden worden… Maar na de val van het Libische regime is dit fenomeen gestopt. Toch is er op die plaatsen waar christenen en Moslims naast elkaar leven nog steeds druk om zich tot de islam te bekeren. Vooral in de arbeidswereld is het vaak makkelijker om commerciële contracten te sluiten als je moslim bent. Aan de andere kant is het voor een moslim heel moeilijk om zich tot het Christendom te bekeren, en degenen die deze stap wel zetten worden vaak door hun familie afgewezen.
Wat betreft het regelrechte jihadistisch terrorisme, van het type dat door groepen als Boko Haram wordt gepleegd, bestrijdt de regering deze effectief op haar eigen grondgebied, met de steun van het Franse leger. Het is dus een veel minder grote dreiging dan in de andere omringende landen.
Kan men dan zeggen dat de situatie voor Christenen in Tsjaad beter is dan in de buurlanden?
Voor een groot deel wel, maar de regering is niet in ons voordeel en probeert ons belang te minimaliseren. Zo zijn de officiële cijfers voor het aantal christenen uit Tsjaad, zoals gepubliceerd door onze regering, gebaseerd op de volkstelling van 1983. Ze willen de mensen laten denken dat Tsjaad een moslimland is!
En wat is de situatie van de katholieke Kerk in Tsjaad?
Onze Kerk is nog niet eens 100 jaar oud en is, net als het land als geheel, jong en dynamisch, met veel dopen. Aan de andere kant is er een tekort aan priesterroepingen. Voor veel jongemannen is het te veel jaren van studie waar ze te weinig voor terugkrijgen. De Christenen uit Tsjaad zijn over het algemeen afstammelingen van de animisten en er zijn goede relaties tussen beide groepen. Veel waarden van de animisten zijn vergelijkbaar met die van Christenen.
