“Het zijn wonden die moeilijk te helen zullen zijn”, zegt priester Kwiriwi Fonseca van het bisdom Pemba in Noord-Mozambique tegenover Kerk in Nood (ACN). Hij vertelt dat naast de geschatte 2.500 doden en 750.000 daklozen sinds het begin van de terreur in oktober 2017 in de noordelijke provincie Cabo Delgado ook een groot aantal mensen is ontvoerd, meestal jonge jongens en meisjes. Officiële statistieken over hun aantal zijn er niet, maar pr. Fonseca aarzelt niet om te bevestigen dat het gaat om honderden. “Als we alle dorpen meerekenen van waaruit mensen zijn ontvoerd, kunnen we ongetwijfeld op zoveel rekenen.”
Volgens hem zijn de jongens voor een zeer specifiek doel ontvoerd. “De terroristen gebruiken deze kinderen en leiden ze onder dwang op om in hun gelederen te vechten, terwijl de meisjes worden verkracht en gedwongen om hun “bruid” te worden. In sommige gevallen, wanneer ze uitgekeken zijn op hen, worden deze meisjes er gewoon uitgegooid.”
Pater Fonseca is verantwoordelijk voor de communicatie in het bisdom Pemba en onderhoudt contacten met tientallen slachtoffers die ontheemd zijn geraakt door het terroristische geweld. Hij staat ook voortdurend in contact met andere priesters en religieuzen die werkzaam zijn in de provincie Cabo Delgado.
Zusters ontvoerd
Een van de personen die hem voor het eerst attent maakten op deze ontvoeringen was de Braziliaanse religieuze zuster Eliane da Costa. Zij was in augustus vorig jaar in de noordelijke stad Mocímboa da Praia toen deze havenstad in handen van terroristen viel, waarbij tientallen mensen werden ontvoerd. Zij was zelf onder hen, samen met een andere religieuze, zuster Inés Ramos. Beiden behorend tot dezelfde congregatie van de Heilige Jozef van Chambéry. “Zuster Eliane werd zelf 24 dagen vastgehouden in de bergen door de terroristen. Ze smeekte me: "Padre Fonseca, vergeet alstublieft de mensen niet die ontvoerd zijn, vooral de kinderen en adolescenten, die worden opgeleid om terrorist te worden'“, vertelt Fonseca.
Zonen ontvoerd, man gedood
Een andere stad die getuige was van terroristische aanslagen was Mucojo, een administratief centrum aan de kust in het district Macomia. Onder de slachtoffers was Mina, een vrouw die ontredderd is door herinneringen aan wat haar en haar familie, haar man, kinderen en broer, is overkomen. Pr. Fonseca vertelt wat haar is ovekomen. “Plotseling verschenen er vijf mannen, die hen verrasten. De plaatselijke bevolking besefte dat het terroristen van Al Shabaab waren. De terroristen troffen Mina thuis aan met haar man, haar broer en haar vier kinderen. Ze zeiden tegen haar: 'We gaan deze twee jongens meenemen.' Uiteindelijk namen ze drie jongens mee, van 14, 12 en net 10 jaar oud. Ze bonden haar man en haar broer vast en zeiden haar te vertrekken omdat ze hen zouden vermoorden. Ze weigerde te gaan. En zo werd ze gedwongen toe te kijken hoe ze haar man en haar broer de keel doorsneden. Niet alleen dat, maar haar eigen kleine meisje van twee of drie jaar oud was ook getuige van de moorden. Het meisje is tot op de dag van vandaag in shock en blijft erop aandringen dat ze terugkeren naar de stad om haar vader te zien. Zij was getuige van de hele scène.”
Toekomst ontvoerde jongeren
Pr. Fonseca twijfelt er niet aan dat deze jongens zullen worden onderworpen aan een radicaliseringsproces om hen te rekruteren in de rangen van de terroristen. “Ik geloof dat radicalisering het doel is. We hebben het over kinderen en jongeren die vorig jaar, of het jaar daarvoor, van huis en haard zijn weggerukt. Dat is een lange tijd om in contact te zijn met het kwaad, en uiteindelijk assimileert men dit kwaad. Ze kunnen veranderen in de ergste soort terroristen.”
Het is een situatie die veel vragen oproept, ook vanuit militair oogpunt. Deze kinderen en jongeren zijn met geweld gescheiden van hun familie, hun dorpen en de vertrouwde omgeving waarin zij altijd hebben geleefd. “Als de oorlog heviger wordt en men probeert om de terroristen uit te roeien, wat zal dat dan betekenen?” vraagt pater Fonseca zich af. “Het betekent dat ook veel onschuldige kinderen kunnen sterven...”
