Al sinds de vroegste tijden van de Kerk wonen er christenen in het Heilig Land. Vandaag de dag hebben de traditionele Palestijnse christelijke gemeenschappen het om diverse redenen moeilijk. Het merendeel van de ‘nieuwe’ christenen in Israël, migranten en asielzoekers, heeft het nog moeilijker dan hun Palestijnse geloofsgenoten.
Aan officiële cijfers is moeilijk te komen, maar volgens verschillende bronnen van het Latijnse Patriarchaat van Jeruzalem (LPJ) zouden er wel 85.000 leden kunnen zijn van het Vicariaat voor Migranten en Asielzoekers (VMAS). Dat werd in november 2021 officieel opgericht onder het Latijnse Patriarchaat van Jeruzalem om te helpen met de pastorale zorg voor christenen in deze situatie. “Het is waarschijnlijk dat de gemeenschap veel groter is dan mensen denken. Het is een significant aantal,” zegt zuster Gabriele Penka, de administrator van het vicariaat, tegen een delegatie van Kerk in Nood (ACN).
Arme migranten
De overgrote meerderheid van deze christenen zijn arme migranten die naar Israël reizen om werk te zoeken. Zij werken vaak onder zeer moeilijke omstandigheden waarin niemand wil werken. Sommigen van hen zijn legale arbeiders, maar velen zijn ongedocumenteerd. Een groot aantal is misschien legaal Israël binnengekomen, maar ondertussen is hun visum verlopen en zijn ze in het land gebleven.
“De legale werknemers worden tot op zekere hoogte beschermd door wetten, maar degenen die illegaal in het land zijn hebben een extreem moeilijk leven,” legt Sami el-Yousef van het Latijns Patriarchaat uit: “Ze hebben niet het recht om hun kinderen gratis naar een kleuterschool te laten gaan, maar ze moeten wel werken. Dus als ze moeten betalen voor kinderopvang, slokt dat het grootste deel van hun inkomen op.
Illegaal verklaard bij krijgen kinderen
In veel gevallen bepalen de vergunningen van de arbeiders dat ze geen kinderen mogen krijgen of trouwen. Als ze dat toch doen, worden ze meteen illegaal en hebben hun kinderen weinig rechten.
De situatie voor asielzoekers kan nog moeilijker zijn. “Israël vertelt hen dat ze moeten werken en een loonstrookje moeten laten zien om een visum te krijgen, maar tegelijkertijd zal Israël niet officieel verklaren dat ze het recht hebben om te werken. Ze krijgen te horen dat ze een loonstrookje nodig hebben, maar het is bijna onmogelijk om er een te krijgen zonder documenten,” zegt zuster Gabriele. “We zijn naar alle ministeries gegaan die hiermee te maken hebben en niemand kon ons een duidelijk antwoord geven over wat de wettelijke status van deze mensen is.”
Mogelijke deportatie
Het meest ingrijpende voor veel van deze christenen is het feit dat de regering hen op elk moment terug kan deporteren naar hun land van herkomst. “We kunnen van het ene op het andere moment 20.000 van hen verliezen, als Israël daartoe besluit,” zegt Sami el-Yousef. Hij kan zich een episode van een paar jaar geleden herinnert toen de regering een akkoord bereikte met Ethiopië om enkele duizenden asielzoekers te deporteren. Voorlopig gelooft zuster Gabriele echter dat er weinig risico is op massadeportaties. “Israël profiteert van deze gemeenschap en daarom knijpen ze een oogje dicht. Ze laten hen altijd in het ongewisse.”
Vervangers van Palestijnen
De verwachting is eerder dat hun aantal op korte termijn aanzienlijk zal toenemen. Sinds de terreuraanslagen van 7 oktober, die de huidige oorlog tussen Israël en Hamas in de Gazastrook hebben ontketend, heeft Israël de overgrote meerderheid van de Palestijnse arbeiders de toegang tot Israëlisch grondgebied ontzegd om te werken. Het plan is om hen te vervangen door migranten, met name uit India. Volgens zuster Gabriele zijn er nieuwe overeenkomsten voor arbeiders om binnen te komen, voor de bouw. “We vroegen onze Indiase priesters om nog eens 40.000 Indiase christenen te verwachten, maar zij zeggen dat het waarschijnlijk minder zal zijn, omdat deze nieuwe golf waarschijnlijk vooral hindoes zullen zijn die uit staten komen met minder christenen.”
Dag- en naschoolse opvang
Het Latijnse Patriarchaat heeft gedaan wat het kan om de situatie van deze christenen te helpen verbeteren. “We hebben verschillende dagopvangprogramma’s. Als migranten kinderen hebben en geen plek hebben waar ze hun kinderen kunnen achterlaten, dan kunnen ze niet meer werken. We hebben een aantal zeer trieste situaties gezien. In Jeruzalem hebben we het naschoolse programma waar kinderen in hun tienerjaren ‘s middags naartoe kunnen. We hebben Israëlische vrijwilligers die helpen met huiswerk maken, enzovoort. En we hebben ook een tehuis voor tien of elf jongeren in Jeruzalem, uit gezinnen die geen stabiel thuis kunnen bieden. Ze verblijven doordeweeks bij ons en gaan dan terug naar hun familie,” zegt zuster Gabriele.
Sacramenten bedienen in alle talen
Het patriarchaat heeft ook geholpen om priesters te vinden die de sacramenten voor deze gemeenschappen in hun respectievelijke talen kunnen vieren, ook al zijn er in de meeste gevallen geen kerken beschikbaar in de plaatsen waar ze wonen. “Ze zijn niet altijd aanwezig, maar ze zijn er wel. We hebben 60 gemeenschappen in het hele land, op plaatsen waar traditioneel geen christelijke aanwezigheid is, en ze moeten meestal op vrijdag of zaterdag samenkomen – want dat is het weekend in Israël – wanneer er geen openbaar vervoer is. Het meeste geld dat we aan VMAS toekennen, gaat naar de huur van ruimtes waar mensen kunnen samenkomen en bidden. Het is een enorm bedrag. We kijken naar aankoopmogelijkheden, maar de prijzen zijn niet betaalbaar,” zegt de Latijnse patriarch Pierbattista Pizzaballa tijdens een ontmoeting met de bezoekende delegatie van Kerk in Nood (ACN).
Soms huren de migranten sporthallen in plaats van appartementen, maar vaak vieren ze de Mis thuis. “In sommige gevallen zien we dat de Sri Lankanen bijvoorbeeld de Mis opdragen in het huis van een boeddhistische landgenoot, omdat dat het grootst is”, legt zuster Gabriele uit.
Een getuigenis van christelijke waarden
De migranten en asielzoekers reizen naar Israël in de hoop een beter leven voor zichzelf op te bouwen, maar het onbedoelde gevolg van hun aanwezigheid is dat ze de lokale Joodse gemeenschap een uiting van het christendom bieden, legt George Akroush uit, directeur van het Project Development Office van de LPJ.
“Veel van de migranten, meestal jonge vrouwen, werken als verzorgsters voor ouderen. Door hun aanwezigheid in de huizen van lokale families geven ze de Joodse gemeenschap een ander perspectief op de katholieke Kerk. Daarmee bouwen ze bruggen,” zegt hij.
Migranten versterken lokale christenen
Maar niet alleen de Joodse gemeenschap profiteert van dit voorbeeld. “Veel van de lokale autochtone christenen, zelfs degenen die het niet nodig hebben, verwachten hulp van de Kerk en denken dat de Kerk rijk is. Maar de leden van de VMAS zijn het tegenovergestelde. Ze hebben niets, maar geven toch aan de Kerk en versterken door hun voorbeeld ook het geloof van de lokale christenen. Als we deze migranten zien, worden we bemoedigd. We zijn niet alleen. Deze mensen komen hier en ze hebben het moeilijker dan wij,” zegt George Akroush.
Momenteel wordt de VMAS bediend door meer dan 64 priesters en religieuze zusters. Zij zorgen voor hun pastorale behoeften en ontvangen financiële steun van de LPJ. Het patriarchaat zorgt ook voor fondsen voor zomerkampen voor de kinderen, huwelijkstherapie, Bijbelstudies en liturgieën. Andere belangrijke uitgaven zijn de ziektekostenverzekering voor priesters en religieuzen en de dagopvang voor kinderen.
Dankzij de betrokkenheid van veel weldoeners Kerk in Nood (ACN) steunt het vicariaat voor migranten en asielzoekers in het Heilige Land via projecten met het Latijns Patriarchaat van Jeruzalem, waaronder de financiering van zomerkampen voor de kinderen in deze gemeenschappen.
