De situatie in de Sahel-regio is zorgwekkend. In onderstaand interview spreekt Maria Lozano van Kerk in Nood (ACN) met bisschop Laurent B. Dabire van het bisdom Dori. “Er is enige verbetering in de veiligheidssituatie”, verzekert de bisschop uit het noorden van Burkina Faso. “Maar het terrorisme is nog lang niet onder controle en nog lang niet verslagen. Het blijft de leven van de mensen en van de Kerk diepgaand beïnvloeden. De situatie wordt nog gecompliceerder door de pandemie, die hardnekkig en onvoorspelbaar blijkt te zijn. We zitten gevangen tussen twee fronten”, aldus bisschop Dabire, die eraan herinnert dat “onze hoop niet zal worden teleurgesteld.”
Hoe is de situatie in het land in het algemeen?
De algemene situatie in het land is ernstig, gezien de veiligheidscrisis en de pandemie van het coronavirus, die samen de bevolking zwaar hebben getroffen. We zitten gevangen tussen twee fronten. Gelukkig is het coronavirus in Afrika nog wat minder aanwezig, hoewel de toename van het aantal gevallen verontrustend is. Het directe gevolg van deze beide factoren is een humanitaire crisis, zowel voor de ontheemden als voor de gemeenschappen die hen hebben opgevangen. Ondanks de veerkracht van de bevolking is de situatie zeer moeilijk voor de gewone mensen, die van hand tot mond leven en hun normale middelen van bestaan hebben verloren.
Hoe is de situatie in het bisdom Dori? Is het daar vreedzamer geworden? Of zijn er meer gewelddadige invallen?
Van april tot september 2020 waren er enkele maanden van vrede. Maar sinds 10 september 2020 tot op de dag van vandaag, heeft het grondgebied van het bisdom, dat ongeveer overeenkomt met het Sahelgebied van Burkina Faso, te lijden gehad onder minstens tien terroristische aanslagen. De bevolking wordt steeds weer gedwongen de dorpen te verlaten, hetzij als gevolg van de aanslagen, hetzij omdat gedreigd wordt hen af te slachten als zij dat niet doen. Niettemin zijn deze aanvallen in aantal afgenomen en vallen er minder doden. Men zou dus kunnen zeggen dat de veiligheidssituatie is verbeterd. Maar het is nog steeds onmogelijk om in bepaalde gebieden te reizen, die gevaarlijk blijven door de aanwezigheid of de activiteiten van de terroristische groeperingen.
Kunnen de Kerk, de priesters, religieuze zusters en catechisten hun werk doen in het bisdom?
De parochies van Aribinda en Gorgadji zijn volledig afgesneden en er is geen enkele pastorale activiteit. In deze twee gebieden zijn Christenen de centrale parochies uitgejaagd. De dorpen die door deze parochies worden bediend, en waar nog enkele christenen wonen, zijn onbereikbaar vanwege het gevaar om over de weg te reizen. De parochie van Djibo functioneert op een minimaal niveau, dankzij de aanwezigheid van één catechist. In de andere parochies, die nog open zijn - Dori, Sebba en Gorom-Gorom - zijn de pastorale activiteiten beperkt tot de parochiecentra. Hier worden alle activiteiten op regelmatige basis voortgezet, met hier en daar een wijziging van de tijdstippen en met de nodige sanitaire maatregelen tegen het coronavirus.
U heeft nu vijf jaar van onveiligheid achter de rug. Hoe hebben de gemeenschappen van gelovigen zich aan deze situatie aangepast?
Het bisdom Dori blijft functioneren en een katholieke aanwezigheid in de Sahel garanderen, zij het in een kleiner gebied en met moeilijkheden. Onze priesters organiseren dagelijks Missen, catechese, de sacramenten en de pastorale bijeenkomsten. De religieuze zusters zorgen, met uitzondering van twee communiteiten die gesloten zijn, voor de andere activiteiten van het bisdom. Zo zijn de lagere school en de meisjesschool en het missiecentrum “De Goede Herder”, alle drie in Dori, wel geopend. Het centrum “Les Dunes” in Gorom-Gorom, dat een weeshuis, een kraamafdeling, een apotheek en gastenkamers omvat, is ook open. Daarnaast helpen de zusters bij de pastorale activiteiten zoals catechese, liturgie, ondersteuning van de katholieke actiebewegingen en de spirituele groepen en verenigingen. De catechisten zijn gegroepeerd in de hoofdplaatsen van de nog functionerende parochies en wijden zich aan de catechese in de plaatselijke talen, aan de liturgie en vooral aan de bezieling van de christelijke basisgemeenschappen waartoe zij behoren. Het bisdom onderhoudt ook contacten met de andere bisdommen van het land en neemt deel aan de nationale bijeenkomsten.
Hoe gaan de katholieken om met zo'n moeilijke situatie?
Onze gelovigen hebben een grote geest van doorzettingsvermogen en veerkracht. Zij blijven hun geloof beleven, koste wat het kost. Sinds 2015 hebben we niet één keer gehoord van een geval van geloofsafval. De gelovigen zijn op de vlucht voor het terrorisme, waartegen ze machteloos staan, maar ze houden vast aan hun geloof. Zelfs wanneer de terroristen mensen hebben bedreigd in een poging hen te dwingen zich te bekeren, zijn ze daar niet in geslaagd. De mensen zijn eenvoudigweg gevlucht, hun geloof met zich meenemend. In Gorom-Gorom en Sebba is er enige ‘lauwheid’ te zien bij sommige gelovigen die uit angst voor de aanslagen niet meer naar de zondagsmis komen. Dit is ook merkbaar op het niveau van sommige andere pastorale activiteiten. Onze pastoraal werkers moeten dus strategieën vinden om deze zwakkere leden van de gemeenschap aan te moedigen en te steunen. “Onze hoop zal niet worden teleurgesteld” (vgl. Rom. 5, 5).
Hoe heeft u Kerstmis en Driekoningen in deze context kunnen vieren?
In de drie volwaardige parochies, en ook in Djibo, werden de Kerstmissen met vreugde en door een grote menigte gelovigen gevierd. Op de zondag van het Doopsel van de Heer - omdat Driekoningen dit jaar te vroeg viel - hebben we in alle parochies het Kinderkerstfeest gevierd, met de gebruikelijke opkomst van grote aantallen moslimkinderen. In Djibo, waar we de viering moesten annuleren vanwege de bijzondere situatie aldaar, drongen de moslimkinderen erop aan en was ik genoodzaakt de viering weer in te voeren. Afgelopen zondag 24 januari hebben we het feest gevierd en het is heel goed verlopen. Drie hoeraatjes voor de kinderen!
De bisschoppenconferentie, waarvan u sinds 2019 voorzitter bent, omvat ook het buurland Niger. Wat voor nieuws heeft u over Niger?
Ik heb heel weinig nieuws uit dat land. Ik weet alleen dat ook daar de aanslagen zijn doorgegaan, vaak met grote aantallen doden. Ook daar heeft de onveiligheid, in combinatie met de pandemie, geleid tot een vertraging van de pastorale activiteiten. Om die reden kunnen de twee bisschoppen uit Niger sinds februari 2020 ook niet meer deelnemen aan onze bisschoppelijke vergaderingen.
