Er was een tijd dat Beiroet bekend stond als het ‘Parijs van het Midden-Oosten.’ De herinnering aan die ‘glamoureuze’ tijd is vandaag de dag, door de diepe crisis die Libanon momenteel doormaakt, des te pijnlijker. De financiële crisis, met de banken op de rand van faillissement, een verwoestend hoge werkloosheid en een gebrek aan hoop voor de toekomst brengen dit ooit welvarende land in het Midden-Oosten aan de rand van de afgrond. Niemand had kunnen denken dat Libanon, dat met zijn befaamde veerkracht wist te herstellen van de tragedie van de burgeroorlogen, opnieuw in een crisis van armoede, ellende en wanhoop zou worden gestort. Voor velen is het gevecht voor overleven een bittere strijd, vooral voor mensen met kleine kinderen in hun zorg – mensen zoals Georgette, die voor haar kleinkinderen zorgt. De alleenstaande vrouw is een levend beeld van de tragische situatie waarin Libanon verkeert.

“Het klonk als een atoombom…”
De crisis – die al ernstig was – werd nog verergerd door de vreselijke explosie in de haven van Beiroet begin augustus. In een kwestie van seconden was de hele wijk verwoest, een groot deel ervan gereduceerd tot puin. Hele voorsteden werden getroffen, huizen werden verwoest en overal werden vernielingen aangericht. In een oogwenk werd de stad omgevormd tot een soort oorlogsgebied, waardoor alle oude herinneringen aan een tijd waarvan men dacht dat die achter de rug was, weer tot leven werden gewekt: de lucht die was gevuld met het gebrul van de explosie, de kracht van de ontploffing, die alles voor zich uit veegde. Het tumult, de kreten van de gewonden, mensen die heen en weer renden, anderen die om hulp schreeuwden. De crisis die het land al teisterde werd plots een nachtmerrie van onvoorstelbare proporties. Priester Abdo vertelde Kerk in Nood over zijn ervaring: “De explosie was als een atoombom, met overal rode rook. Het enige dat ik kon zien, waren mensen, verward, gedesoriënteerd en huilend, in een scène van vernietiging en dood.” De explosie kostte het leven aan meer dan 180 mensen, meer dan 6.500 raakten gewond en bijna 300.000 huizen werden vernield of zwaar beschadigd.

“Ik woon in een arme wijk…”
Het leven was al moeilijk genoeg voor Georgette, maar de crisis die de stad trof als gevolg van de explosie heeft haar leven nog kwetsbaarder gemaakt. Ze vertelt hoeveel erger het is geworden in Beiroet: “Ik woon in een arme wijk van de stad en onze situatie is erg slecht, vooral sinds de explosie. Ik woon hier met mijn drie kleinkinderen. We zijn helemaal alleen in dat huis. Ik ben verantwoordelijk voor hen en ik heb niemand om me te helpen, behalve God en de weldoeners van Kerk in Nood”, vertelt ze aan María Lozano van Kerk in Nood International, dat met een team naar Beiroet is gekomen om de omvang van de schade van de explosie in augustus te evalueren. Georgette is een van de ontvangers van de voedselpakketten die vanuit een lokale kliniek worden uitgedeeld, dankzij de vrijgevigheid van de weldoeners van Kerk in Nood. De pakketten bevatten elementaire dagelijkse benodigdheden die Georgette dankbaar heeft opgestapeld in haar bijna lege keukenkastjes. “Ik ben blij met deze hulp, omdat ik nu een maand lang mijn kleinkinderen kan voeden”, legt ze uit.

Onwankelbaar geloof
Georgette is blij met de voedselhulp die ze in een kinderwagen kon ophalen samen met Chárbel, een van haar kleinkinderen van slechts 15 maanden oud. Nog belangrijker is dat ze weet dat ze niet alleen is. Achter haar stoïcijnse stilte schuilt een diep verdriet: de dood van haar man, zeven jaar geleden bij een verkeersongeluk. Zijn foto boven de deur van de zitkamer is alles wat ze nog heeft om hem te herdenken. Ze hadden twee kinderen, een jongen en een meisje. Haar zoon kan echter niet voor zijn kinderen zorgen, omdat hij tijdelijk in een andere stad werkt. Daarom wonen haar schoondochter en de drie kleinkinderen nu bij Georgette in. Haar eigen dochter heeft psychische problemen en woont in een instelling.

Er zijn veel mensen zoals Georgette die in Beiroet wonen, terwijl de stad worstelt om te herstellen van de verwoestende explosie. Mensen met lege handen en met weinig vooruitzichten, die reeds verslagen waren door de economische crisis die het land als een brute en ongeneeslijke ziekte heeft getroffen. Maar Georgette hoopt op betere tijden, een hoop die gevoed wordt door haar geloof. “Ik weet dat ik niet alleen ben, en dit is belangrijker voor mij dan alleen de voedselhulp… gewoon weten dat er mensen aan ons denken. Ik dank God elke dag. Hij is altijd met mij en met mijn familie geweest en heeft ons vriendelijke mensen gestuurd om ons door deze moeilijke tijden heen te helpen.”

Het leven is moeilijk voor Georgette, net als voor de grote meerderheid van de Libanezen. Maar hoe moeilijk de beproevingen ook zijn, haar geloof zal altijd een zeker toevluchtsoord zijn. “De situatie van de Christenen in Libanon is onzeker, maar Jezus is altijd bij ons en niemand kan ons hier weggooien”, besluit ze.

Kerk in Nood helpt christelijke gemeenschappen in het Midden-Oosten om in hun oude Bijbelse landen Libanon, Irak en Syrië te blijven.

Er is veel leven in Karm Al Zeitoun, een van de buitenwijken van Beiroet in de wijk Ashrafieh, een naam die ‘Olijfberg’ betekent. De straten zijn smal en de beweging van auto’s en voetgangers leidt tot kleine knelpunten op elke hoek – en vooral rond de kleine kliniek van de Dochters van Liefdadigheid. Vanuit het pand helpt Kerk in Nood 350 door de explosie getroffen families te ondersteunen.

De wijk werd oorspronkelijk bevolkt door Armeniërs die de genocide van 1915 ontvluchtten. Later werden ze gevolgd door Syriërs en Palestijnen, eveneens op de vlucht voor oorlog en vervolging. En in de afgelopen jaren hebben immigranten uit veel verschillende landen, voornamelijk Ethiopiërs en Bengalen, onderdak gevonden. Kortom: een nederige wijk, waar de armste mensen wonen en nog steeds een plek met christelijke wortels. De oude huizen hangen over de smalle, kronkelende straatjes. Ondertussen hebben de moderne torenflats die rondom Karm Al Zeitoun zijn gebouwd de prijzen in het gebied enorm opgedreven, wat veel jongeren dwingt om naar meer betaalbare gebieden te verhuizen. De enige mensen die over zijn in Karm Al Zeitoun zijn oude mensen en immigranten.

Veel mensen verdringen zich rond de kleine toegangsdeur naar het Beschermingscentrum voor moeder en kind. Het is oorspronkelijk opgericht in 1959 en is nu een van de zes centra van waaruit de noodhulppakketten van Kerk in Nood worden verdeeld voor de gezinnen die het zwaarst zijn getroffen door de explosie op 4 augustus. In totaal helpt de organisatie meer dan 5.800 gezinnen. De Dochters van Naastenliefde hebben zich ertoe gecommitteerd deze hulp aan ‘hun’ 350 gezinnen te verstrekken. Vandaag zijn het er 70. De twee dozen met noodhulp bieden voldoende voedsel voor vijf mensen voor een maand. Met 32 kilo per doos zijn ze zwaar. Reden dat veel van de gezinnen met kleine karretjes zijn gekomen of met een kennis of familielid die kan helpen met hun auto. Het is een van de redenen dat er vandaag nog meer verkeer is dan normaal, waardoor het moeilijk is om door de smalle steegjes van Karm Al Zeitoun te komen.

Een van de mensen die naar de kliniek is gekomen, is Mona. De Libanese vrouw van 52 jaar woont bij haar moeder Juliette, die 91 is en die minstens vijf oorlogen heeft meegemaakt – of is het zes oorlogen? Ze kan zich niet meer precies herinneren. “Sinds de explosie op 4 augustus is ze getraumatiseerd. Ze begint te huilen bij elk geluid”, legt Mona uit aan Kerk in Nood.

In een land waar geen pensioen of sociale zekerheid of andere pensioenen bestaan, zijn het de kinderen geweest die hun ouders of de meest kwetsbare leden van het gezin steunen. Door de opeenstapeling van de economische crisis, het coronavirus en ten slotte de vreselijke explosie, is dit gewoonweg onmogelijk geworden. Mona zit al vijf jaar zonder werk. Voor de crisis hielp een van haar broers haar met 300 Libanese ponden per maand (ongeveer 180 euro). Door de inflatie bedraagt dit slechts ongeveer 35 euro. “Mijn broer heeft genoeg problemen om zelf voor zijn gezin te zorgen”, aldus Mona, die zelf al veel tegenslag heeft moeten verwerken. “In 1990 trof een raket mijn huis, waarbij mijn zusje werd gedood. Ik raakte in een depressie, maar mijn geloof hielp me. Zonder geloof zouden we niet verder kunnen. Het is het enige dat ons helpt de huidige situatie te doorstaan. Het is het enige dat ons nog rest”, vertelt Mona. Ze voegt eraan toe: “Zuster Rita komt wanneer we haar nodig hebben, ook al is het misschien erg laat, want ze heeft het altijd erg druk. Maar ze slaagt er altijd in een plekje voor ons te vinden. Voor mij is zij een levende getuige van Christus op aarde”.

Zuster Rita, waar Mona en Juliette bijna om iedere zin naar verwijzen, behoort tot de congregatie van de H. Vincentius De Paul. Ze werkt voor de kliniek. Ondanks de hectiek van deze dag vindt ze nog steeds tijd om met Kerk in Nood te praten. “Het aantal gezinnen dat in de kliniek van de Dochters van de Naastenliefde wordt geholpen is meer dan verviervoudigd. Vroeger waren er 120 families, nu zijn het 500 families per maand. De situatie hier is tragisch, want ze hebben niets.” Naast de vrijwilligers die zich voorbereiden op de voedseldistributie van vandaag, werken er ook bouwlieden in de kliniek, want ook het gebouw zelf is door de explosie beschadigd. Alle ramen en delen van het dak zijn eraf geblazen. “Maar we moeten verder werken, want we hebben nu iemand gevonden die de reparaties kan uitvoeren, en ook al kunnen we hem nu niet betalen.”

Tussen de dozen, opgestapeld bij de ingang met het Kerk in Nood-logo erop, zit een kruisbeeld dat aan de muur is gespijkerd met een Franse uitleg: “U bent het teken van Gods barmhartigheid.” Het is de perfecte samenvatting van het werk van deze religieuzen, zoals zuster Rita omschrijft: “Ons charisma is het verlichten van het lijden van Christus, die nog steeds lijdt op deze aarde. We willen gewoon God dienen en getuigenis afleggen, vooral in deze zo moeilijke tijd die we doormaken.”

Samen met vertegenwoordigers van Kerk in Nood gaat zuster Rita op bezoek bij Nabil, een van degenen die profiteren van het noodhulpprogramma dat de organisatie sinds de explosie steunt. Nabil is 56 jaar, geboren als enig kind en met een lichamelijke handicap. Zijn moeder, die normaal gesproken voor hem zorgt, is opgenomen in het ziekenhuis. Het is haar buurman, Maral, die in haar afwezigheid voor hem zorgt. De zusters betalen ook voor een assistent die elke dag voor hem zorgt. Zuster Rita begroet Nabil en praat en bidt met hem. Ze legt uit dat tijdens de explosie alle ruiten op hem zijn gevallen. “Het is een wonder dat hij niet zwaargewond is geraakt.”

Het zien van de situatie van Nabil doet zuster Joséphine, een medezuster die in het centrum werkt, denken aan het grote aantal mensen dat spreekt over weggaan en emigreren: “Dit is het moment om hier te blijven. Dit is het moment om onze mensen te steunen en te begeleiden, want hier heeft ieder van hen zijn eigen problemen.” Zuster Rita herinnert zich, met een blik van vastberadenheid ondanks haar vermoeidheid: “Johannes Paulus II vertelde ons dat Libanon een boodschap is. Wij Christenen hebben hier een belangrijke rol te spelen in dit land. Op de dag dat we deze boodschap vergeten, zal Libanon geen Libanon meer zijn.”

Daar komen de mensen samen om een voedselpakket op te halen, met dank aan Kerk in Nood. “Nog voor de ernstige economische crisis in Libanon leefde mijn familie op de rand van armoede”, zegt Bassima, wiens man als taxichauffeur de kost verdient. “Er is nauwelijks geld om mijn kinderen te kunnen voeden”, vertelt de 41-jarige moeder van drie. Meer dan de helft van de Libanese bevolking leeft momenteel onder de armoedegrens en de koopkracht van de nationale munt is in minder dan een jaar tijd met 80% gedaald.

Bassima is met een van haar kinderen in de kliniek, de driejarige Charbel, vernoemd naar de Libanese heilige. “Als ik naar de supermarkt zou gaan en de goedkoopste producten zou aankopen, zou ik onvoldoende geld overhouden voor de rest van de maand”, legt Bassima uit. “Ik kan tegenwoordig bijna niets meer kopen.”

Elk familie voedselpakket – verdeeld over twee dozen – bevat basisproducten zoals linzen en bonen, ingeblikte producten en bakolie. Ze balanceert haar dozen in een kinderwagen om ze naar huis te brengen, met kleine Charbel aan haar zijde. “Ik ben zo dankbaar voor dit centrum. De maatschappelijk werker en de zusters zijn altijd hier om naar me te luisteren en me te helpen.”

In de kliniek in Nabaa hebben 786 gezinnen een voedselpakket gekregen. In totaal worden meer dan 5.800 noodlijdende gezinnen geholpen via het door Kerk in Nood – in samenwerking met CNEWA en Caritas – gefinancierde initiatief. Via verschillende distributiecentra worden gebieden in Beiroet bediend die door de rampzalige dubbele explosie van 4 augustus zijn getroffen.

“Er leven zoveel arme mensen in de wijk Nabaa die veel hulp nodig hebben”, aldus een bezorgde zuster Marie Justine el Osta, van de Zuster Maronieten van de heilige Familie, die directeur van de kliniek is. “Sinds de explosie nemen de noden toe. De mensen worstelen met het leven van dag tot dag. Elke dag wordt alles duurder”, legt ze uit over de treurige situatie die de middenklasse van het land in armoede stort.

“Ik dank God dat hij Kerk in Nood en de andere organisaties heeft gestuurd om ons te helpen. Het is een teken dat de Kerk dichtbij onze mensen staat in hun lijden. Ik ben blij met de samenwerking en hoop dat er in de toekomst meer projecten komen”, zegt zuster Marie Justine.

De 33-jarige Abeer is enhousiast dat Kerk in Nood en haar partner CNEWA beide pauselijke organisaties zijn: “Ik wil dat paus Francis weet dat ik zoveel van hem hou!  Het is een van mijn dromen om daarheen te gaan [naar het Vaticaan] om hem te ontmoeten.” Na bijna een jaar werkeloos te zijn geweest, mede door de lockdown als gevolg van het coronavirus, vindt de man van Abeer eindelijk werk in de Verenigde Arabische Emiraten. De grote afstand is moeilijk voor de familie van Abeer, want zij zorgt voor hun vierjarige zoon in Libanon.

“Godzijdank heeft hij nu werk,” zegt Abeer.  Voorheen werkte Abeer als schoonmaakster op een school. Het was Abeer’s manier om haar familie te helpen.  Met een graad in hospitality management, was ze niet in staat om een positie te vinden in haar vakgebied. “Soms moet je door moeilijke tijden heen om te waarderen wat je hebt,” zegt Abeer. “Jezus is heel genadig, hoe Hij ons helpt.  Onze enige hulp is van dit centrum.  Ik voel me hier erg prettig. Mijn zoon krijgt zijn controles en vaccinaties, alles. De zusters hier zijn als een sprankje hoop, want het is een zeer, zeer moeilijke tijd die we nu in Libanon doormaken.” Ondanks haar worstelingen gelooft Abeer dat God ons nooit zal verlaten. “Ik heb veel geloof.  Daarom kan ik opstaan.  En ik zal mijn geloof aan mijn zoon doorgeven,” zegt ze met overtuiging. Zuster Marie Justine is het met haar eens. “Libanon is verwoest.  We gaan door de moeilijkste tijd in onze geschiedenis. We vragen – omwille van de mensheid – om solidariteit met Libanon, om de hele wereld de handen ineen te slaan en te helpen.”

Kerk in Nood helpt de Libanese bevolking in deze moeilijke situatie. Wilt u helpen? Doneer dan online of maak uw gift over onder vermelding van ‘Libanon.’