Het rapport verschijnt tweejaarlijks en geeft een overzicht van de landen waar het niet goed gaat met de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, of waar het ronduit slecht gaat op dit punt. Dat kan gaan om fysieke vervolging maar ook om andere vormen van onvrijheid. In westerse landen is sprake van ‘beschaafde vervolging’ volgens auteurs. Een uitvoerige Nederlandse samenvatting is beschikbaar. De wereldwijde analyse is het werk van de pauselijke organisatie Aid to the Church in Need (ACN) is deze week in 23 landen aangeboden aan kerkelijke en wereldlijke autoriteiten. Kerk in Nood is de Nederlandse tak van de internationale ACN.
In totaal 30 auteurs, onafhankelijke deskundigen en onderzoeksteams van universiteiten en studiecentra uit verschillende werelddelen, hebben in twee jaar elk land ter wereld geanalyseerd aan de hand van objectieve criteria en een nauwkeurige methodologie. Het ACN rapport is bedoeld als instrument voor journalisten, academici, wetenschappers en politici. Dit jaar verscheen de 15e editie. Uitgangspunt is dat het fundamentele recht op vrijheid van godsdienst onmisbaar is, omwille van de menselijke waardigheid en succesvolle ontwikkeling van een humane samenleving. Specifieke aandacht in dit rapport gaat uit naar de toename van islamistisch extremisme in Afrika en schendingen van godsdienstvrijheid in China.
Mgr. Van den Hout is onder de indruk van de mondiale analyse: ‘’Dat Kerk in Nood met dit rapport, maar ook in haar nieuwsberichten het hele jaar door, deze problematiek aan de orde stelt is van groot belang. Het geeft mij als referent voor Missie en Ontwikkelingssamenwerking een goed inzicht in de staat van godsdienstvrijheid in landen waar we banden mee onderhouden en waaraan we vanuit Nederland en de Nederlandse kerken hulp bieden. Het stemt ook tot nadenken over wat christelijke missie in onze tijd betekent. Veel noodsituaties komen voort uit vijandigheden, oorlogen en conflicten tussen etnische groepen en groepen met verschillende godsdiensten. De vijandigheid tussen godsdiensten zit vooral in extremistisch religieus gedachtengoed.’’
Overheid en vrijheid
Het rapport wijst op de vaak problematische verhouding tussen overheden en bevolkingsgroepen. In tal van landen blijkt het moeilijk minderheden een plaats te geven in de nationale samenleving. Sommige regimes zijn niet in staat de veiligheid van hun bevolking te garanderen. In andere landen is de staat oppermachtig, maar beknot de levensbeschouwelijke vrijheid van minderheden. Mgr. Van den Hout: ‘’Daarnaast is vrijheid van godsdienst ook in de Westerse wereld een zaak die ter discussie staat. Hoe ver strekt dit grondrecht zich uit in het publieke domein?’’ In navolging van een uitspraak van paus Franciscus rept het rapport over ‘beschaafde vervolging’ in westerse landen onder de noemer van seculariteit. Kerk-in-Nood directeur Broeders hierover: “Ons rapport durft ook te wijzen op wat er in westerse landen verkeerd kan gaan. Een verkeerd begrip van wat een seculiere staat betekent, kan leiden tot aantasting van de vrijheid van godsdienst; een mensenrecht dat de diepste lagen van het menszijn betreft. We zien dit ook in westerse OVSE-landen.” Elders signaleert het rapport volgens Broeders ook hoopvolle zaken: “Bijvoorbeeld een islamitische liefdadigheidsinstelling in Bangladesh die ook christelijke en hindoe-slachtoffers van het coranavirus besloot te begraven, omdat de nabestaanden dat zelf niet konden doen. Dan gaat de titel van de recente encycliek van Paus Franciscus ‘Fratelli tutti’ ook leven: ‘allen broeders en zusters’!”
China dominant
Als referent Missie en Ontwikkelingssamenwerking benoemt mgr. Van den Hout specifiek de rapportage over China: ‘’Een van de landen waar ik me het meest zorgen over maak is China. De Heilige Stoel heeft een overeenkomst gesloten met de Chinese overheid over de benoeming van bisschoppen. Ik vraag me af hoe zich dit ontwikkelt en of de RK kerk voldoende vrijheid krijgt bisschoppen naar eigen keuze te benoemen. De katholieke kerk is overigens maar een van de godsdiensten die de Chinese overheid nauwlettend in de gaten houdt. Bekend is ook de situatie van de islamitische Oeigoeren. Ik maak me zorgen over China, omdat het land in de wereld economisch en politiek een steeds belangrijkere plaats inneemt en een dominante rol speelt.’’
Nederlandse gezant
Het christelijk-liberale kabinet Rutte heeft in 2019 een speciale gezant voor ‘religie en levensovertuiging’ aangesteld: voormalig ambassadeur Jos Douma. Ook in andere landen hebben regeringen zo’n gezant benoemd. In Nederland werkt Douma samen met het Ministerie van Buitenlandse zaken. Mgr. Van den Hout: “Ik hoop zeer dat de Nederlandse gezant dit thema op de agenda van politiek en samenleving weet te zetten. Vrijheid van godsdienst en levensbeschouwing is niet alleen een zaak van kerken en gelovigen. Het raakt het belang van iedereen: in ons land en wereldwijd!’’
Meer weten? Kijk op kerkinnood.nl/godsdienstvrijheid voor informatie, de samenvatting en om u aan te melden voor een webinar of lezing over het thema ‘ Vrij zijn om te geloven’
Bron: Bisdom Groningen-Leeuwarden, foto Laurien Broeders/Kerk in Nood
