Tijdens een historische ontmoeting ontving paus Leo XIV donderdag vertegenwoordigers van de Oosterse Katholieke Kerken. Zij kwamen op audiëntie als pelgrims voor het Jubileumjaar van de Hoop. Kerk in Nood (ACN) sprak met enkele vertegenwoordigers over de missie die de nieuwe paus hen meegaf te midden van diverse realiteiten als christenvervolging, ballingschap en oorlog.
De paus hield een krachtige en diep spirituele toespraak tot de verzamelde kerkleiders. Veel van hun gemeenschappen worden ondersteund door Kerk in Nood (ACN), zowel in hun land van herkomst als in hun respectieve diaspora's. De pauselijke stichting sprak met zes projectpartners van de oosterse ritus uit verschillende regio's om hun indrukken te horen. Allemaal zijn het erover eens dat “de paus niet alleen toesprak, maar ons ook een missie meegaf.”
De 23 oosterse kerken sui iuris, zijn autonome katholieke kerken met eigen recht. Zij staan in volledige gemeenschap met de paus van Rome, maar behouden hun eigen liturgische, spirituele en juridische tradities.
Vervolgde Kerk in Irak
“Hij maakte ons trots”, zei de Syrisch-katholieke aartsbisschop Nathanael Wadih Semaan van Adiabene, in het noorden van Irak. ”Soms denken we dat we niets te bieden hebben, omdat we met weinig zijn en steeds minder worden. Maar hij herinnerde ons eraan dat we een rijke liturgie en een diepe spiritualiteit hebben. Hij zei ons dat we die niet alleen als een schat moeten bewaren, maar ook met de wereld moeten delen. Dat was zeer ontroerend."
Deze woorden leidden tot een hernieuwd gevoel van missie in wat vaak een moeilijke context is. ‘De paus heeft een nieuw vuur in onze harten aangewakkerd. Hij herinnerde ons eraan dat we inderdaad iets hebben dat we met de wereld kunnen delen, met verantwoordelijkheid en vreugde’, aldus aartsbisschop Nizar.
De paus benadrukte dat oosterse christenen hun voorouderlijk land niet zouden moeten verlaten. “Hij zei ons: ‘Jullie zijn het licht van de wereld’. Wij weten dat verrijzenis en licht na het lijden komen. In het Midden-Oosten maken we een kruisweg door, maar daar zal licht volgen”, voegde de aartsbisschop eraan toe. “Waar we ook zijn – in Frankrijk, Duitsland, Amerika of Australië – onze gemeenschappen zijn een stralend licht. We zijn getuigen van Christus in ons dagelijks leven. We moeten dat licht met ons meenemen.”
Hoop voor Oosterse kerken
Bisschop Boutros Marayati, de Armeens-katholieke prelaat van Aleppo, Syrië, vertelde Kerk in Nood (ACN) hoe de woorden van de Heilige Vader tot een innerlijke vernieuwing hebben geleid.
“We verlieten de bijeenkomst vol hoop en spirituele vreugde. De paus is zich bewust van wat onze kerken in het Oosten doormaken. Hij staat ons nabij. Hij vraagt ons voor hem te bidden, zoals hij voor ons bidt. In paus Leo heeft God ons een nieuwe hoop gegeven. We gaan samen vastberaden verder, zonder angst.”
Kerk van de martelaren
Kerk in Nood (ACN) sprak ook met de hulpbisschop van het Koptisch-katholieke patriarchaat van Alexandrië, Anba Hani Nassif Wasef Bakhoum Kiroulos: “Deze bijeenkomst was echt een zegen. Zijne Heiligheid benadrukte het belang van ons erfgoed en de huidige situatie van de oosterse kerken. Die omschreef hij als de Kerk van de Martelaren. Hij vroeg de gelovigen hun land niet te verlaten en dit erfgoed te behouden.”
“Hij zei dat de Kerk de oosterse Kerken nodig heeft. Het was een zeer historische en spirituele gebeurtenis, die de visie van de paus op vrede en eenheid weerspiegelt. Namelijk de visie dat we onze tradities moeten behouden en moeten bidden voor echte vrede, een vrede gebaseerd op vergeving en de moed om een nieuw hoofdstuk te beginnen."
Een stem in het oosten en westen
De jongste bisschop ter wereld, de 42-jarige Jules Boutros van de Syrisch-katholieke gemeenschap in Libanon, benadrukte de persoonlijke toon van de boodschap van de paus. “Het was alsof je luisterde naar een vader die zijn kinderen toespreekt in een taal die zij begrijpen: de taal van het hart. Het mooiste was dat hij persoonlijk beloofde om via het Dicasterie voor de Oosterse Kerken aandacht te blijven schenken aan onze behoeften. Dat is concrete hoop, en dat is een troost voor ons.”
Een van de momenten die de meeste indruk maakte op bisschop Boutros was toen Leo XIV zijn voorganger en naamgenoot Leo XIII citeerde, die zei: “Elke missionaris van de Latijnse ritus, of hij nu lid is van de seculiere of reguliere clerus, die door advies of steun een katholiek van de oosterse ritus tot de Latijnse ritus bekeert, moet ontslagen en uit zijn ambt ontheven worden.”
Steun om eigen identiteit en tradities te bewaren
De Libanese bisschop zegt dat deze herinnering niet alleen zijn steun benadrukt voor de Oosterse Kerken om hun identiteit en tradities te behouden, maar ook zijn wens dat zij groeien, zowel in het Oosten als in het Westen, zonder te worden opgenomen of op te gaan in de omringende samenlevingen.
In het gesprek met Kerk in Nood wees bisschop Jules ook op de diepe waardering die de paus uitsprak voor de oosterse kerken en de spirituele en liturgische tradities van het Oosten, door te citeren uit het werk van drie oosterse kerkvaders, Ephrem de Syriër, Isaac van Nineveh en Symeon de Nieuwe Theoloog. “Daarmee omarmde hij een breed scala aan tradities en gaf hij iedereen het gevoel erbij te horen”, legde hij uit.
De impact van de woorden van de paus bleef niet beperkt tot de gelovigen van de oosterse kerken: “Ik heb vrienden die priester zijn in Amerika en Europa, die mij schreven of na de toespraak naar mij toe kwamen en zeiden: 'Heb je gehoord hoe de paus tot jullie sprak? Dat heeft ons geraakt. Hij heeft ons niet alleen met vreugde vervuld, maar ook de harten van velen in de Latijnse Kerk geraakt, die onze tradities hebben herontdekt en er bewondering voor hebben gekregen. Dit is iets nieuws, dat we nog niet eerder hadden gezien."
Een paus van vrede
Ook aanwezig in Rome was de Grieks-katholieke bisschop van Odessa, Oekraïne, Mychajlo Bubnij. Hij deelde zijn indrukken met Kerk in Nood en benadrukte hoe de paus zijn audiëntie opende met de traditionele groet van de oosterse gelovigen: ”Christus is verrezen, Hij is waarlijk verrezen.”
“De paus sprak ieder van ons persoonlijk aan. Het was een prachtige ervaring. Hij luistert, hij begrijpt en hij wil een wereld van waarheid en gerechtigheid opbouwen”, benadrukte de bisschop. ‘Hij maakte speciaal melding van degenen die door oorlog zijn getroffen, zoals in Oekraïne en Syrië, en van allen die lijden als gevolg van conflicten.
Leo XIV is de paus van de vrede, zijn allereerste woorden waren: ’De vrede van Christus zij met u, de vrede van de verrezen Christus'. We hopen dat in dit nieuwe pontificaat vrede zal heersen onder de mensen, in de wereld en tussen landen. Hij zei dat we onze woorden moeten zuiveren van leugens”, herinnerde bisschop Bubnij zich, en voegde eraan toe: ‘Leo XIV was uitgenodigd om Oekraïne te bezoeken, maar nu heeft hij tijd nodig om zijn ambt als paus te beginnen en te begrijpen wat hem te wachten staat. Hij heeft de uitnodiging aanvaard en zal al het mogelijke doen om de reis te maken.’
Eenheid in verscheidenheid: een geschenk voor de hele Kerk
In zijn toespraak noemde Leo XIV ook Tigray, de Ethiopische regio die tijdens de verwoestende oorlog van 2020 tot 2022 door verschrikkelijk geweld werd geteisterd. Tesfaselassie Medhin, de Ethiopische katholieke bisschop van Adigrat, zei dat hij dankbaar was dat een van de eerste toespraken van paus Leo gericht was aan de Oosterse Kerken.
“De essentie van de toespraak was dankbaarheid; waardering voor het erfgoed van de Oosterse Kerken, hun spiritualiteit en liturgie, en het in stand houden van de diversiteit en de eenheid van de christelijke Kerken. De Heilige Vader moedigde ook de vervolgde en lijdende kerken aan. En hij sprak over hoe zij een bron van hoop zijn voor de rest. Toen ik hem begroette, bedankte ik hem voor zijn gebeden voor Tigray en bracht ik groeten over van de gelovigen van Adigrat, waarbij ik hem verzekerde van onze gebeden voor zijn ambt. Hij bedankte mij daarvoor.”
In 2024 heeft ACN 12,7 miljoen euro aan subsidies toegekend ter ondersteuning van 565 projecten met de oosterse katholieke kerken. Daarnaast heeft ACN ook 3 miljoen euro toegekend aan interrituele projecten (projecten met meer dan één oosterse katholieke kerk of projecten waarbij een oosterse katholieke kerk en de Latijnse Kerk betrokken zijn). De oosterse katholieke kerken die in 2024 door ACN werden ondersteund, zijn onder meer: de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk, de Maronitische Kerk, de Melkitische Katholieke Kerk, de Chaldeeuwse Kerk, de Syrisch-katholieke Kerk, de Armeens-katholieke Kerk, de Ethiopisch-katholieke Kerk, de Syro-Malabarese Katholieke Kerk, de Syro-Malankara Katholieke Kerk, de Koptisch-katholieke Kerk en verschillende Grieks-katholieke kerken in Oost-Europa.
© Foto: Cristian Gennari
