Wordt de Haya Sofia een moskee?

dinsdag, 14 juli 2015
Nieuws
"Verkiezingen zijn op komst en het idee om van de Haya Sofia kerk een moskee te maken, spreekt een bepaald deel van de bevolking wel aan. Toch is het niet goed voor te stellen dat het zover zal komen "ook al heeft het seculiere...
ACN-20131127-03126small

Wordt de Haya Sofia een moskee "of gaat het om een verkiezingsstunt?

"Verkiezingen zijn op komst en het idee om van de Haya Sofia kerk een moskee te maken, spreekt een bepaald deel van de bevolking wel aan. Toch is het niet goed voor te stellen dat het zover zal komen "ook al zijn andere delen van het seculiere Turkije ook al veranderd." Aan het woord is pater Fabio Ambrosio, een Dominicaan die nu al meer dan tien jaar in Istanboel woont en bekend staat als kenner van de mystieke Islam. Hij sprak met Kerk in Nood over de spraakmakende geruchten dat de Heilige Sophia basiliek in Istanboel weer een Islamitisch gebedshuis zou worden. De Byzantijnse basiliek, waarvan de bouw in het jaar 532 begon, werd in 1543 in een moskee veranderd. Mustafa Kemal Ataturk, de eerste president en stichter van de Turkse Republiek, maakte er in 1935 een museum van.

Politieke agenda

De kwestie is boven aan de politieke agenda gekomen door toedoen van vicepremier, Bülent Arinc, die zich onomwonden uitsprak voor heropening van de Haya Sophia als moskee. "Algemeen wordt aangenomen," zo zei pater Ambrosio, "dat Arinc op het punt staat de regering te verlaten om een nieuwe politieke partij op te richten. De vicepremier wordt gezien als een conservatief; zijn verklaringen vallen goed bij het Islamitische en nationalistische deel van de kiezers en zouden hem genoeg stemmen kunnen opleveren om bij de verkiezingen gekozen te worden."

Het idee om van de oude Byzantijnse basiliek weer een moskee te maken, zou dus een verkiezingsstunt kunnen zijn, maar daar staat tegenover dat deze suggestie bij twee andere kerken, in Trabzon en Iznik, intussen al in praktijk is gebracht. "Het museum van de Haya Sophia in Istanboel wordt ieder jaar door miljoenen toeristen bezocht en ik denk dat mensen als Arinc in de allereerste plaats de symbolische waarde van dit monumentale erfgoed willen uitbuiten. Extreme uitspraken doen het goed in de huidige sfeer. Denk aan de journalisten die de afgelopen maanden zijn opgepakt en de harde reactie op de protestdemonstraties in Gezi Park: er zijn nu wetten aanvaard waarmee demonstranten tot gevangenisstraf kunnen worden veroordeeld."

Moslim cultuur

De toekomst van de Haya Sophia dient dus te worden gezien tegen de achtergrond van het beleid dat de Turkse regering de afgelopen tijd heeft gevoerd en dat door velen wordt gezien als een opschuiven van minister-president Erdogan in Islamitische richting. Voorbeelden van dit opschuiven zijn de drastische beperking op het gebruik van alcohol, het weer toelaten van Islamitische sluiers in openbare gelegenheden en wellicht de scheiding van studentenflats in vrouwen- en mannenafdelingen. "Het is duidelijk dat het beleid van deze regering erop is gericht het Moslim aspect in de samenleving te benadrukken; wat niet meteen een streven naar een Islamitische samenleving hoeft in te houden, maar wel naar een Moslim cultuur", nuanceert pater Ambrosio. Toch heeft de Turkse overheid deze en soortgelijke maatregelen nooit als godsdienstbeleid gepresenteerd, maar zich beroepen op overwegingen van juridische aard en openbare orde. In dat licht kunnen we ook de onderwijshervorming zien die hogere godsdienstscholen dezelfde rechten geeft als neutrale middelbare scholen. Vroeger kreeg iemand die een koran instituut bezocht, alleen maar toegang tot een beperkt aantal richtingen van hoger onderwijs, terwijl nu zelfs jongelui uit afgelegen streken waar geen openbare scholen zijn "zoals in gedeelten van Anatolië "zich nu niet alleen voor een studie aan een godsdienstig instituut, maar voor iedere hogere studie richting kunnen inschrijven. Velen zien in deze onderwijshervorming een concessie aan de Imam Hatip Lisesi of Islamitische scholen. "hun diploma’s geven nu toegang tot de universiteit, maar op duidelijk religieuze gronden."

Na de onrust van de afgelopen maanden "geïllustreerd door de protesten in Gezi Park "bereidt Turkije zich voor op verkiezingen in maart 2014, die tot een politieke aardverschuiving kunnen leiden. "Het is altijd zo geweest dat instabiliteit in het land het nationalisme en fundamentalisme in de kaart heeft gespeeld. Mogelijk moeten we Erdogan binnenkort nog indelen bij de meer gematigde politieke leiders."

Bron en foto: Kerk in Nood