De meest kleurrijke bisschop van Irak is onmiskenbaar de Chaldese aartsbisschop van Kirkuk, mgr. Louis Sako. Hij verschijnt overal regelmatig in beeld, binnen, maar vooral buiten Irak. Zijn boodschap is steevast dat de katholieke Kerk op den duur zal verdwijnen uit dit oude hartland tussen de Eufraat en de Tigris. In Wurzburg ging hij wat dieper in op de achtergronden van dit geplaagde land en de problemen van de katholieken.
Voor het begin van de bisschoppensynode voor het Midden-Oosten in oktober vorig jaar klaagde mgr.Sako over de geringe samenwerking tussen de Irakese christenen in de aanloop naar de synode. Veel is erin zijn ogen niet verbeterd. "We zijn het nog altijd niet een. Dat is een groot probleem. We hebben verschillende opinies. Dat geldt voor de bisschoppen in ons land en voor de Chaldeërs in de diaspora. Binnen ons land leven wij in zeer ingewikkelde omstandigheden. U moet weten, we hebben zeven bisdommen binnen Irak en zeven buiten Irak. De problemen voor de verschillende bisdommen zijn niet hetzelfde. Ook zijn er verschillen in gevoeligheden. Onze patriarch, Emmanuel II Delly, zou ons moeten helpen meer samen te werken, maar hij is daar niet toe in staat. Hij is daar te oud voor, maar hij is nu eenmaal ons hoofd."
Het geweld tegen de christenen is toegenomen tijdens de periode van meer dan een jaar dat er geen regering was. Maar nu er wel een regering is, blijft dat geweld. Dat moet erg deprimerend zijn voor de gelovigen. "Na de aanval op de kathedraal in Bagdad in oktober vorig jaar,waarbij meer dan vijftig doden vielen, waren er ook aanvallen op individuele gelovigen hier en daar, vooral in Bagdad en Mosoel. De mensen voelen zich erg betrokken bij de kerk, ze zijn erg vroom en dat is de kracht van onze gemeenschap. Ze steunen op gebed en hoop. Ze nemen de woorden van Jezus heel letterlijk als hij zegt "wees waakzaam en bidt". Daarnaast is hun kracht dat ze wijs zijn en nederig, net als duiven. Je aanvaardt dat het Evangelie geen geschreven woord is, maar een levend Woord. Wij leven dat en verliezen niet ons vertrouwen en onze hoop. We hebben het voorbeeld voor ons, Jezus is onze leraar en wij zijn zijn leerlingen. Hij gaf zijn leven, maar dat is ook een manier om je leven te behouden. Het leven heeft niet alleen een materiële dimensie. Dit geloof is merkbaar bij al onze mensen; onze kerken zitten vol. Soms, als er spanning is, zijn ze te bang om te komen. Dan bidden ze thuis."
Criminelen
Er worden kerkgebouwen beschermd door de politie, maar mgr.Sako heeft daar weinig vertrouwen in. "Wij hebben God. Als criminelen iets willen doen, dan kunnen ze dat. De bescherming is puur nep en erg relatief. De criminelen en andere vijandige elementen zijn veel te sterk. Daar komt bij dat het leger en de politie niet goed getraind zijn . Werkloze mensen melden zich aan en worden politie. Ze zijn loyaal aan de regering of aan sektarische groepen. Hun streven is niet om de mensen of hun eigen land te beschermen. Dat is het verschil tussen het regime van Saddam Hoessein en nu. Er zijn maar sporadisch mensen van ons in het leger, die echt de kerk beschermen. Gelukkig hebben we goede verhoudingen met de moslims, met de imams. De imams hier zijn erg vriendelijk , want wij ontmoeten elkaar regelmatig. Op andere plaatsen spreken ze met een dubbele tong, maar het is moeilijk dat te herkennen."
"De extremisten maken de problemen, maar ook politici want het geloof is hier erg gepolitiseerd. Het verwarrende is dat politici willen scoren en minderheden aanvallen, maar soms ook soennieten en sjiieten." Zo kan het er bij Mgr.Sako niet in dat de kathedraal in Badgad is gegijzeld en vernield door groepen gelieerd aan al Qaeda, zoals wordt beweerd. "Ik geloof er niets van. De actie was heel goed gepland. Buitenlanders zouden niet zo goed op de hoogte kunnen zijn van de plaatselijke situatie. Het waren Irakezen die waarschijnlijk politiek gemotiveerd waren. Niemand is opgepakt. Sinds 2000 is er nog nooit iemand gearresteerd. Hoe kunnen wij trouwens weten wie er opgepakt is? Zo maakte men indertijd bekend dat de ontvoerders van mgr. Rahho (bisschop van Mosoel die in 2008 ontvoerd werd en even later dood werd gevonden; BvdV) in Hadita, ergens in Zuid-Irak waren opgepakt, maar waar en waarom zo ver weg . Niemand geloofde er wat van. "
Koerdisch noorden
Mgr. Sako is zelf nooit bedreigd. "Tenminste nog niet. Wie weet wat de toekomst brengt. Tot nu toe heb ik geen dreigbrieven of bedreigende telefoontjes gehad. Maar ik heb dan ook veel goede vrienden bij de imams. Bovendien ben ik vaak op televisie en radio om te pleiten voor gemeenschappelijkheid en de moslims voor te houden dat de islam gemoderniseerd moet worden. Wij moeten samenleven in harmonie." Over de motieven van het geweld heeft de aartsbisschop zo zijn ideeën. "Ik denk dat het om religieuze motieven gaat. De islamisten houden niet van andere geloven. Maar er spelen ook politieke motieven. Men wil de christenen als gemeenschap verzwakken. En natuurlijk hebben ook criminelen hun aandeel. Met het ontvoeren verdienen ze veel geld en wie zal christenen tegen deze criminelen beschermen. Wij kennen aan het leven een hoge waarde toe en zijn daarom vaak geneigd losgeld te betalen. Veel Irakezen zijn naar het door de koerden bestuurde noorden gevlucht. Dat begrijpt mgr.Sako heel goed. "Daar is de veiligheid heel goed. Ik kan niet zeggen dat het perfect is, maar veel beter dan hier. Hun probleem is dat ze geen werk hebben, geen scholen en geen andere voorzieningen. Daar komt bij dat de Koerden een andere taal spreken. Het leven zonder werk en wonen in een kleine huis is heel wat anders dan ze gewend waren. Mijn ouders hadden een villa in Mosoel. Nu woont een zuster van mij in de vlakte van Nineve en een andere zus in een tweekamer appartement in het noorden. Ze zijn zoals veel anderen uit Mosoel weg gevlucht omdat het er te gevaarlijk was. Binnen drie generaties, over honderd jaar zullen er geen christenen over zijn. Ook de christenen die naar Jordanië en Syrië gevlucht zijn, zullen niet terugkeren."
Geen garantie
Uiteraard probeert mgr. Sako de mensen ervan te weerhouden te vluchten. "We proberen hen te bemoedigen, maar als je bedreigd wordt, dan wil je weg. Als je kinderen gevaar lopen, dan heb je geen keus. Toch spreek ik altijd over hoop. Er zijn namelijk tekens van hoop. Ik vertel hun ook over de uitdagingen die hun wachten in Europa: een andere taal, een andere mentaliteit en gebruiken. Ik zeg hun ook dat ze in Kirkuk kunnen blijven en bij gevaar naar het noorden kunnen vluchten. Ik baseer me op hoop, een garantie dat het beter wordt kan ik niet geven." De vraag is wat het zou betekenen voor de katholieke Kerk, als de christenen definitief uit Irak verdwijnen? "Moet ik eerlijk zijn? Ze maken zich er niet druk om. De Kerk heeft namelijk geen leger, alleen het Woord en van woorden kun je niet leven. Het was een goed gebaar van de Paus om de synode over het Midden Oosten bijeen te roepen. Daar zijn we heel dankbaar voor. Het komt er nu op aan hoe de resultaten in praktijk gebracht worden. Men zegt dat er een comité opgericht wordt dat bekijk wat er in de verschillende Kerken in het Midden-Oosten moet gebeuren. We hebben behoeften aan bisschoppen die na kunnen denken en rondkijken om te zien welke mogelijkheden er zijn om initiatief te nemen voor verbetering." (BvdV)
