Een verslag van de huidige situatie in Kenia.
De bevolking van Kenia is samengesteld uit 70 verschillende bevolkingsgroepen en het land heeft twee officiële talen, het Swahili en het Engels, en 51 dialecten. De christenen vertegenwoordigen 78% van de bevolking in dit land met zijn vele gezichten. Er zijn weinig moslims maar zij leven wel bij elkaar in enkele regio’s waar zij op bepaalde terreinen, zoals huwelijk en scheiding, de sharia mogen toepassen.
Betrokkenheid van de Katholieke Kerk
John Webootsa is een Keniaanse priester van 37 jaar die sinds zeven jaar in een sloppenwijk van Nairobi woont, waar meer dan 120 000 mensen wonen. Pater John biedt de bewoners van de sloppenwijken door middel van microkredieten, rechtsbijstand, de bouw van een lagere school, de oprichting van een muziekgroep, andere wegen dan de criminaliteit en de ellende. Hij is lid van de Congregatie van de Comboni missionarissen van het Hart van Jezus en heeft op 16 april 2012 de Frans-Duitse prijs van de mensenrechten ontvangen.
Net als deze priester hebben talrijke congregaties zich gevestigd in Kenia om de armste der armen te hulp te komen. Met de economie van Kenia gaat het slecht, de kosten van het levensonderhoud zijn hoog en de inkomens zijn voor het merendeel laag. Zo vertellen de zusters van de gemeenschap van de H. Josef dat er vaak moeders bij hen aankloppen omdat zij honger hebben of een ziek kind, maar geen geld om het in het ziekenhuis te laten verzorgen. De zusters helpen waar ze kunnen, ze hebben vijf scholen gebouwd en verstrekken maaltijden aan schoolkinderen. Zij beheren ook weeshuizen en hebben programma’s opgezet voor straatkinderen. Ook nemen zij jonge meisjes onder hun hoede die hun familie ontvluchten om te ontkomen aan een gedwongen huwelijk, dat in veel streken nog de regel is.
De Kerk ontfermt zich ook over de zeer vele aidspatiënten, maar de verwoestende armoede maakt ontzettend veel slachtoffers. Eind augustus 2012 werden er meer dan 150 000 gezinnen en 450 000 kinderen geteld zonder medische zorg. Zij leven op straat in de belangrijkste steden van Kenia. Bovendien probeert de meerderheid van hen aan contact met de gezondheidszorg te ontkomen, uit angst voor arrestaties en besmetting. Zij worden zo heel erg vatbaar voor het aidsvirus en voor tuberculose.
In juli 2012, heeft de Keniaanse regering zich aangemeld voor een wereldwijd programma voor geboortebeperking dat loopt tot 2020, een kostbaar programma (356 milliard shillings), waardoor vooral de toegang van alle vrouwen tot contraceptiva wordt bevorderd. De Bisschoppenconferentie van Kenia (KEC) heeft zich fel verzet tegen het gezinsplanningsprogramma : « Wij kunnen niet toestaan dat ons land deelneemt aan een internationale agenda, onder leiding van buitenlandse fondsen om zo onze onafhankelijkheid en onze Afrikaanse waarden betreffende het gezin en de samenleving kwijt te raken. « Volgens de Keniaanse Bisschoppenconferentie « zijn het ook deze buitenlandse fondsen die miljarden Keniaanse shillings hebben vrijgemaakt voor de bevordering van relaties tussen personen van hetzelfde geslacht». Ten slotte wijst de Keniaanse Bisschoppenconferentie op de leer van de Kerk en zij acht het gebruik van contraceptiva, zoals voorgesteld door het programma « ontmenselijkend ».
De media als « waakhonden »
Mgr. Alfred Rotich, voorzitter van de Keniaanse Bisschoppenconferentie, heeft op een vergadering van 11 februari 2012 gepleit « voor nauwere samenwerking tussen de katholieke media van Kenia ten gunste van een betere evangelisatie van het land, om nieuwe strategieën te bedenken, een voorhoedegevecht voor de ontwikkeling aan te gaan om zo het land een nieuw tijdperk binnen te voeren ».
Van 23 tot en met 26 juli 2012 hebben in Mombasa (Kenia) 70 katholieke journalisten uit 13 Afrikaanse landen deelgenomen aan een conferentie over « de rol van de media bij de totstandkoming van de vrede, de oplossing van conflicten en ‘good governance’». Zij werden ontvangen door de aartsbisschop Mgr. Boniface Lele. Er waren ook vertegenwoordigers van het Vaticaan, van de Katholieke Mediaraad (CAMECO) en van katholieke persbureaus aanwezig. Janvier Yaméogo, een priester uit Burkina Faso, aanwezig als vertegenwoordiger van de Pauselijke Raad voor de sociale media, wees op de uiterst belangrijke rol van de Kerk in de media, en hij vergeleek de pers met een « waakhond van onze gemeenschappen», en riep de katholieke Afrikaanse journalisten op zich meer bewust te worden van hun rol als schildwacht, in naam van Gods liefde, de vrede en de verzoening.
Voorafgaande aan de journalisten hadden 70 persoonlijkheden (aartsbisschoppen, bisschoppen, priesters, religieuzen en leken) uit Oost-Afrika, op een vergadering in Limuru (Kenia) van 5 tot en met 9 maart 2012, beloofd de Postsynodale Apostolische Exhortatie Africae munus (De taak van Afrika) in praktijk te zullen brengen. In deze tekst moedigt de Paus de Afrikaanse Kerk aan zich in te zetten voor verzoening, rechtvaardigheid en vrede. Voor Kenia zijn wat de uitvoering hiervan betreft, de komende maanden cruciaal, want de civiele situatie is zeer onstabiel.
Gewelddadigheden, gevolgen van de oorlog in Somalië
De Republiek Kenia is een land in Oost-Afrika dat aan verschillende andere landen grenst, zoals Somalië. In het Noorden van Kenia ligt het kamp Dadab, waar meer dan 500 000 Somalische vluchtelingen leven. De spanningen nemen toe en botsingen hebben al meerdere doden geëist.
In Garissa, een stad met een grote moslimmeerderheid in het Noord-Oosten van Kenia (vlakbij de grens met Somalië), werden de deelnemers aan twee zondagsvieringen op zondag 1 juli 2012 opgeschrikt door bommen en geweerschoten. Er vielen 16 doden en tientallen gewonden.
Dat was niet de eerste aanslag tegen de christenen. Men verdenkt Somalische milities van radicale moslims van Al Shabaab, dat gelieerd is met Al Qaïda, van deze terreurdaden. Inderdaad, sinds de Keniaanse regering in oktober 2011 besloten heeft soldaten naar Somalië te sturen om de opstand van de rebellen van Al Shabaab neer te slaan, voeren leden van deze Somalische groepering als represaille aanslagen uit tegen de christenen van Kenia.
Volgens Mgr. Paul Darmanin, bisschop van Garissa, « worden de kerken als doel genomen omdat het makkelijke doelwitten zijn, maar de aanslagen worden op politieke gronden gepleegd ». Mgr. Joseph Alessandro, bisschop coadjutor van Garissa, vertelde dat enkele dagen na de aanslagen de situatie weer kalm was en dat christenen én moslims de aanslagen hadden veroordeeld, omdat zij absoluut geen godsdienstoorlog wensen.
Drie maanden later, op 30 september werd een andere kerk, ditmaal een Anglicaanse kerk in een buitenwijk van Nairobi, getroffen door een aanslag, waarbij een kind werd gedood en negen andere kinderen verwondingen opliepen. Deze aanslag werd evenmin opgeëist, maar het lijkt erop dat dit ook het werk was van moslimextremisten.
Op 4 november werd bij een nieuwe aanslag tegen een kerk in Garissa een aalmoezenier van de politie die in een viering voorging, gedood en raakten 14 andere personen gewond. Op 10 november werden 40 politieagenten vermoord in de regio Baragoi, in het noorden van Kenia. « De vrede staat op het spel » waarschuwt pater Alfonso Poppi, missionaris van de Broederschap van St. Carolus Borromeus. De regering van Kenia heeft inderdaad het leger ingezet om de politie terzijde te staan bij de opsporing van de bende die verantwoordelijk is voor de moorden op de politieagenten. Volgens getuigenissen die via de internationale media zijn verspreid, zouden de Keniaanse militairen op goed geluk het vuur hebben geopend op de bevolking van Garissa, die grotendeels Somalisch is. De markt van de stad zou in brand zijn gestoken… Eind november constateerde Mgr. Paul Darmanin dat de rust was teruggekeerd in Garissa : « Er wordt niet meer geschoten, maar de spanning blijft groot, omdat de bevolking zich heeft geërgerd aan de manier waarop het leger heeft ingegrepen. ».
Politieke manipulatie
De naderende presidents- en parlementsverkiezingen in maart 2013 hebben het risico dat de sociale en etnische spanningen voor politieke doeleinden worden misbruikt, doen toenemen. Er wordt in het land als sinds lang gesproken over terreurnetwerken die momenteel grote hoeveelheden wapens uit Somalië en andere buurlanden importeren om tijdens de verkiezingen gewelddadigheden uit te lokken. Bij de botsingen van 2007-2008, werden nog pijlen en lansen gebruikt, maar nu wordt gevreesd dat er machinegeweren en bommen aan te pas zullen komen.
De moordpartijen tijdens de laatste presidentsverkiezingen liggen iedereen nog vers in het geheugen. Een aantal leiders dat verantwoordelijk was voor de voorbereiding van de aanslagen, is in januari 2012 aangeklaagd voor misdaden tegen de menselijkheid, maar anderen die nog aan de macht zijn, heeft men met rust gelaten. Vijf jaar geleden heeft het land na een presidentsverkiezing waarvan de uitslag in twijfel werd getrokken, twee maanden lang een periode van geweld doorgemaakt met als resultaat 1200 doden en 600.000 ontheemden. Overal worden nieuwe uitbraken van etnische conflicten gevreesd. Eind augustus al werden 48 personen, met een meerderheid aan vrouwen en kinderen, vermoord door gewapende mannen die een rivaliserende gemeenschap aanvielen in Zuidoost Kenia. Na de moord op een moslimprediker hebben eind augustus rellen meerdere slachtoffers gemaakt in Mombasa. In het Zuidoosten zijn al meer dan 100 slachtoffers gevallen en 13.000 personen ontheemd geraakt door conflicten tussen nomadische veehouders en sedentaire landbouwers. Omdat de aanslagen zo georganiseerd en gewelddadig zijn, wordt de politiek zwaar gewantrouwd.
In Nairobi hebben zich na de aanslag op 18 november opnieuw botsingen voorgedaan tussen verschillende gemeenschappen in de wijk Eastleigh, waarbij zeven mensen werden gedood en verschillende anderen verwondingen opliepen. Er ontplofte een bom op een bus toen die door de wijk «Klein Mogadiscio» reed, die zo wordt genoemd omdat er zeer veel Somaliërs wonen. De Somaliërs vallen ten prooi aan de woedende bevolking die hen ervan beschuldigt de daders van de aanslag, van wie men denkt dat zij banden hebben met de extremistische Shabaabs, te beschermen. Op 7 december 2012 werden door een bomaanslag vlakbij een moskee in Nairobi nog eens vijf mensen gedood….
De bisschoppen van Kenia hebben op 14 december 2012 een verklaring afgelegd : « Het is onze plicht als functionarissen van de Kerkelijke instellingen, om te werken aan de wedergeboorte van een vredelievend Kenia». Op hetzelfde ogenblik maakte een botsing tussen herders en landbouwers in het district van de rivier de Tana een einde aan het leven van 39 mensen. De twee stammengroeperingen betwisten elkaar de controle over de bodemrijkdommen van het gebied en hun conflict is niet nieuw, maar de laatste tijd is het geweld toegenomen, met name omdat er een steeds groter aantal oorlogswapens voorhanden is.
Het is onmogelijk om niet te zien dat deze conflicten worden misbruikt met het oog op de verkiezingen van 2013. Op 23 december zijn twee kandidaten officieel door hun respectieve verkiezingscoalities aangewezen om zich kandidaat te stellen voor het presidentschap. Dat zijn de huidige premier Raila Odinga en de vicepremier Uhuru Kenyatta; beiden hebben een grote rol gespeeld in de crisis van 2007… Tussen de represailles van de oorlog in Somalië en de naderende presidentsverkiezingen, maakt Kenia een periode door van zeldzaam veel geweld. « Moge de Verlosser […] vrede schenken aan Kenia, waar bloedige aanslagen de burgerbevolking en de gebedshuizen treffen», was de wens van Benedictus XVI in zijn boodschap van 25 december 2012. De Kerk ter plekke zet zich in voor de vrede en de zorg voor de arme bevolking, maar het is in de schoot van de regering zelf dat het geweld moet worden uitgeroeid.
Bron: Eigen verslaggeving
Bron foto: Eigen archief
