De nieuwe aartsbisschop van Karachi, mgr. Joseph Coutts, was enkele dagen in Nederland op uitnodiging van Kerk in Nood. "Help ons een tegenwicht te bieden tegen de madrassa en de haatimams."
Na afloop van het gesprek met de vaste Kamercommissie van Buitenlandse Zaken spreekt een Pakistaanse vrouw die met een Nederlander is getrouwd mgr. Coutts aan. Haar zus had haar verteld: "Je herkent hem onmiddellijk: hij lijkt op Santa Claus." De aartsbisschop moet lachen als hij die opmerking vertaalt voor de omstanders. Met zijn sneeuwwitte haren is hij een opvallende verschijning. Wat ook opvalt, is zijn rust, zijn sereniteit. Terwijl hij een week tevoren geïnstalleerd is als aartsbisschop van de gewelddadige miljoenenstad Karachi, waar gelovigen bij de ingang van de kathedraal gefouilleerd worden door met mitrailleurs bewapende soldaten om bomaanslagen te voorkomen. "Een collega-bisschop in het noordwesten draagt continu een kogelvrij vest. Ik niet. Nog niet."
Opkomst extremisme
"De afgelopen twintig jaar is Pakistan sterk veranderd door het oprukkende moslimextremisme." Op het symposium van Kerk in Nood noemt de aartsbisschop daar twee redenen voor. "De Amerikanen hebben Pakistani getraind en bewapend voor hun strijd tegen de communisten in buurland Afghanistan. Diezelfde strijders waren na 9/11 opeens "terroristen", die hun jihad richtten tegen het Westen. Bereid om te doden en te sterven."
De tweede reden is de rol van Saoedi-Arabië. "Dat land vormt de jongere generatie imams in de geest van het wahabistische moslimextremisme. Je hoort hun haatpreken via luidsprekers buiten de moskeeën. Ook financieren de Saoedi’s met hun oliedollars door heel ons land koranscholen, madrassa, waar de kinderen enkel koranverzen uit het hoofd leren en de wereld opdelen in "voor" en "tegen" het ware geloof."
In het noordwesten van Pakistan bij de grens met Afghanistan ziet mgr. Coutts de gevolgen het meest. "Daar heerst op veel plaatsen de lokale taliban: muziek en dans zijn er verboden en meisjesscholen worden gesloten. Meisjes hebben immers geen onderwijs nodig. Een kloosterschool hebben ze ontruimd en toen opgeblazen. Een dergelijke gevaarlijke vorm van islam was er vroeger niet€¦"
Bij een grote kop schuimige cappuccino waarschuwt mgr. Coutts Nederland: "Jullie moeten niet zomaar imams toelaten. Je hebt het recht eisen te stellen. Bijvoorbeeld dat ze de taal spreken en een opleiding in Nederland volgen." De mogelijke tegenwerping dat zo"n eis de scheiding van Kerk en staat schendt, wuift hij weg: "Dan misbruiken ze jullie wetten tegen jullie. Jullie hebben toch ook wetten tegen nazisme en wetten die jodenhaat verbieden?"
Oosters respect
De algemene perceptie in Pakistan is volgens hem "dat het Westen christelijk is en dat Pakistaanse christenen agenten zijn van Amerika. En dus richt de agressie van moslims jegens het Westen zich ook tegen ons". Wat is hun verwijt? "Oosterlingen hebben respect voor ouderen, voor leraren, voor religie. Als ze de naam van de profeet noemen, zeggen ze daar altijd bij "vrede zij met hem". Dat zeggen ze ook over Jezus. "De heilige profeet Jezus, vrede zij met hem." Met Kerstmis komen moslims naar onze kerken om Jezus te eren. Ze kunnen niet begrijpen dat het Westen beledigende cartoons tolereert of dreigingen Korans te verbranden. "Hoe kan dat met jullie wetten over de vrijheid van godsdienst?", vragen zij zich af. "En dan komt het Westen met kritiek op onze wetten, die de godsdienst juist beschermen€¦"" Volgens hem zouden Pakistaanse katholieken daarom nooit de islam, de Koran of de profeet Mohammed beledigen. "Ook wij zeggen als we Mohammed noemen "vrede zij met hem"."
Respect voor het vermeend christelijke Westen is ook gering om morele redenen: "Hoe slecht is bij jullie het christendom als het homo’s wettelijk wordt toegestaan te trouwen€¦"
Imams
Volgens de aartsbisschop is het merendeel van de moslims en de imams "moderate", gematigd. "Ik had in Faisalabad (zijn vorige bisdom "ea) veel contacten met imams. Zelfs met niet-gematigde. Ik probeer het ijs te breken. Een van hen weigerde aanvankelijk met mij aan tafel te gaan, tot hij dat de andere imams wel zag doen. Door met hen te spreken probeer ik de heersende vooroordelen weg te nemen."
Lachend vertelt hij dat hij zelfs een keer met een vooraanstaande imam een jihad heeft uitgeroepen. "In plaats van een jihad tegen Amerika riep deze een heilige oorlog uit tegen het drugsgebruik." Maar dan ernstiger: "Een andere imam, die van een grote moskee in Lahore, preekte tegen de jihad. Dat die aan strikte voorwaarden moest voldoen en dat zelfmoord verboden is in de Koran. Binnen een week was hij dood. Een veertienjarige jongen met een bomvest liep zijn kantoor binnen en blies zich op."
Blasfemiewet
Pakistan is volgens hem een land waar de rechten van religieuze minderheden gewaarborgd zijn in de grondwet, vertelt hij de Kamercommissie. "Maar de druk van moslimextremisten is groot en de overheid is zwak, waardoor sommige wetten niet worden uitgevoerd."
De wet tegen blasfemie, uitgevaardigd tijdens de militaire dictatuur van Zia ul-Haq daarentegen is wel invloedrijk: op ontheiliging van de Koran staat levenslange gevangenisstraf en op belediging van de profeet Mohammed de doodstraf. De christelijke Asia Bibi is een bekend slachtoffer van deze wet. Mgr. Coutts: "De meeste slachtoffers vallen door standrechtelijke executies buiten de gewone rechtsgang om." Shockerend noemt hij de moord op de gouverneur van de grootste deelstaat Punjab, een moslim. "Die had Asia Bibi in de gevangenis opgezocht en haar aangeraden in een brief de president te vragen om gratie. Kort daarop werd hij door zijn lijfwacht doodgeschoten als verrader van de islam. De dader zit in de cel, maar de regering durft niets tegen hem te ondernemen, omdat hij als een held wordt beschouwd.
Een ander voorbeeld is de katholieke landelijke minister voor religieuze minderheden, Shahbaz Bhatti, die op klaarlichte dag werd vermoord in het zwaar bewaakte regeringscentrum wegens zijn kritiek op een onrechtvaardig gebruik van de wet. En ook hier durft de overheid de moord niet te veroordelen noch te onderzoeken."
Tweederangs
De christenen vormen een minderheid van 2 procent, maar nog altijd zijn dat bijna 4 miljoen mensen. Met het aantal katholieken iets groter dan alle protestantse groeperingen bij elkaar. "Wij hebben door het hele land kerken, scholen en ziekenhuizen en zetten ons als minderheid in om het land op te bouwen. Op sommige van onze scholen is de meerderheid van de leerlingen moslim "een imam mag er komen om hun islamles te geven als ook de katholieke kinderen godsdienstles krijgen. En de ziekenhuizen hebben nog nooit iemand geweigerd wegens zijn geloof. Bij rampen staan we klaar om iedereen te helpen. Iedereen. En toch worden we behandeld als dhimmi’s, als tweederangs burgers, omdat we geen moslims zijn; terwijl we Pakistani zijn, geen immigranten zoals de moslims bij jullie. Discriminatie is er altijd geweest, maar de laatste jaren is er agressie, vervolging. We ervaren een constante spanning."
Toekomst
Parlementariërs van de Kamercommissie vragen de aartsbisschop wat er kan worden gedaan om het tij te keren. Hij noemt "de interreligieuze dialoog om vooroordelen weg te nemen, steun aan onafhankelijke civiele instanties in Pakistan die rapporteren over de mensenrechten, en onderwijs".
In een persoonlijk gesprek licht hij dit laatste toe. "In Karachi bieden we een Engelstalige opleiding van kleuterschool tot universiteit, die hoog staat aangeschreven. De elite van het land laat er haar kinderen studeren. President Pervez Musharraf kreeg hier een katholieke educatie en Benazir Bhutto is bij katholieke zusters naar school geweest. Wij bekeren niet tot het christendom, maar bieden hun een christelijk waardensysteem en een andere kijk op het christendom. Dat is van belang, want zij zijn de leiders van het toekomstige Pakistan. Help ons een tegenwicht te bieden tegen de madrassa en de haatimams."
Tekst: Ed Arons
Foto: Wim Koopman
