Op 2 april richtte de Somalische Islamistische beweging Al-Shabaab een bloedbad aan onder Christenelijke studenten van de universiteit van Garissa. Daarbij vielen 148 doden en tientallen gewonden. Marc Fromager, directeur van Kerk in Nood Frankrijk, bezocht het land niet lang daarvoor. Hij laat zijn gedachten over de situatie gaan.
Kerk in Nood: Hoe kunnen we deze aanslag verklaren in een land dat voor meer dan 80% christelijk is?
Marc Fromager: Zoals meestal bij dergelijke gevallen, is deze aanslag gevolg van een samenloop van omstandigheden. In dit geval worden de onstabiele geopolitieke omgeving en wetteloze situatie in het naburige Somalië samen met religieuze spanningen in Kenia uitgebuit door een radicale beweging die bereid is tot niets ontziend geweld om een broeiende situatie tot uitbarsting te laten komen.
Wie zijn de Somalische Al Shabaab? Wat willen ze?
Marc Fromager: Al Shabaab is een product van een in ontbinding verkerend Somalië. Ze komen voort uit maffia-achtige milities die delen van het land en allerhande handelsstromen in hun macht hebben. Ze gedijen goed in gebieden die door geweld worden geteisterd. Hun radicaal militante Islamistische opstelling wordt nog eens extra gevoed door deze kwalijke bodem.
Met deze aanval geven ze blijk van een dubbel doel: op korte termijn om een afstraffing aan Kenia te geven, dat militair intervenieert in Somalië. Op lange termijn om het noordoosten van het land in te palmen. Deze strijd om autonomie verloopt langs een rationeel patroon: terreur zaaien, chaos verspreiden, weerspannige bevolkingen op de vlucht jagen en uiteindelijk een effectieve controle over de streek vestigen.
U bent enkele maanden geleden in Kenia geweest. Voelde de Kerk zich toen bijzonder bedreigd? Wat valt er te zeggen van de vrijheid van godsdienst in dit land zien?
Marc Fromager: Kenia lijkt vrij veel op het buurland Tanzania. Het zijn landen die grotendeels Christelijk zijn, behalve aan de kust waar de Moslims de meerderheid uitmaken, bijvoorbeeld in Mombassa in Kenia en Dar-es-Salaam in Tanzania. Zanzibar, het eiland ter hoogte van Dar-es-Salaam, is vrijwel geheel Moslim. Christenen vormen slechts een hele kleine minderheid en leven in verdrukking. Op het bureau van de pastoor van de kathedraal in Zanzibar zag ik een foto van een priester staan: zijn voorganger, die zes maanden eerder was vermoord.
In het algemeen ervaart de Kerk in deze landen hoe langer hoe meer druk van het opkomend moslimradicalisme. Dat gaat gepaard met groeiende spanning. Om hier een antwoord op te vinden, tracht de Kerk met moslimautoriteiten in gesprek te komen. Maar de overheid, zowel in Kenia als Tanzania, reageert op de spanning met een toezicht dat neigt naar discriminerend optreden. Waarschijnlijk zal dit soort tragedies deze trend nog versterken.
Gaat de aandacht uit naar Kenia of naar de gehele regio?
Marc Fromager: Op het ogenblik gaat het nog voornamelijk om Kenia, omdat dit land vlak bij Somalië ligt. Maar nogmaals, op termijn gaat het om de gehele kust van Kenia, Tanzania en Somalië, zelfs al vinden de aanslagen soms in het binnenland plaats. Het valt te verwachten dat de situatie in deze twee landen zal verslechteren.
Wat kan Kerk in Nood doen?
Marc Fromager: Kerk in Nood is sterk aanwezig in de twee landen. Met een totaal van € 2,4 miljoen bieden we krachtige steun aan veel projecten van de katholieke kerk. Daarvan gaat € 900.000 naar Kenia en € 1,5 miljoen naar Tanzania (cijfers uit 2014). Ons streven is de Kerk de middelen te bieden om haar pastorale taak in deze moeilijke omgeving uit te oefenen. Waarschijnlijk zullen wij onze inzet voor dit deel van Afrika ook verder uitbouwen.
