Maandenlang provoceerde de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un de VS en Zuid-Korea met rakettesten en invasie video’s. Waarnemers hebben het risico van een nucleaire aanval door Pyongyang beoordeeld als groter dan ooit. China voert nu druk uit op Noord-Korea om de geschorste nucleaire onderhandelingen te hervatten. Voor de katholieke priester Lee Eun-Hyung, secretaris-generaal van het katholieke "Comité voor de verzoening van het Koreaanse volk" gevestigd in Seoul, betekent het huidige conflict een bittere pil voor het verzoeningswerk van de 15 Zuid-Koreaanse bisdommen, dat al sinds 1999 aan de gang is. Pratend met de wereldwijde katholieke pastorale liefdadigheidsorganisatie "Kerk in Nood", rapporteert Priester Lee over de situatie van Christenen in het communistische Noord-Korea en over zijn werk voor de lijdende bevolking daar.
Het interview werd afgenomen door Anselm Blumberg.
Priester Lee, je hebt Pyongyang, de hoofdstad van Noord-Korea, drie keer bezocht. Wat heb je daar ervaren?
In 2005, 2008 en 2011 vloog ik naar Pyongyang via China. Er sprak ik met vertegenwoordigers van de "Katholieke Vereniging Joseon", die officieel door de Noord-Koreaanse autoriteiten wordt erkend. Dankzij deze vereniging waren we in staat om humanitaire hulp te leveren aan Noord-Korea en het opzetten van een religieuze uitwisseling. Op elk bezoek heb ik de Heilige Mis in de katholieke kerk van "Jangchung" gevierd, genoemd naar de wijk waar het zich bevindt. Bijgewoond door Noord-Koreaanse gelovigen. Toch vertelde de Noord-Koreaanse autoriteiten me dat het voor mij en voor degenen met mij streng verboden was om persoonlijk contact met de burgers van het land te hebben. Het was dan ook onmogelijk om een inzicht te krijgen in hoe ze leven en denken. Het is heel moeilijk om te zeggen of zij die bij de dienst aanwezig waren echte katholieken waren. De "Jangchung" Katholieke kerk wordt geleid door een leek. Naar verluidt voert hij elke zondag een liturgie van het Woord met de gemeenschap. Voor zover ik weet leven er op dit moment geen katholieke priesters in Noord-Korea.
Hoeveel Christenen wonen er vandaag in Noord-Korea?
Het is moeilijk te zeggen hoeveel gelovigen er in Noord-Korea. Immers, Noord-Korea is het meest gesloten land ter wereld. Ik denk dat de gegevens over religieuze aanhangers in Noord-Korea in de vele reeksen statistische cijfers niet nauwkeurig zijn. De Noord-Koreaanse autoriteiten vertelde ons dat er 3000 katholieken in het land zijn. Maar we weten niet of dit cijfer juist is, of hoe het berekend is. In de periode voordat het land in 1945 werd opgedeeld waren er heel veel Christenen in Noord-Korea. Evangelische missionarissen noemden Pyongyang op dat moment het "Jeruzalem van het Oosten". Er was zeer levendig zendingswerk vanuit hier. De moeder van de dictator Kim Il-sung (1948-1994), bijvoorbeeld, kwam uit een zeer vroom protestants gezin. Er zijn oude documenten waaruit blijkt dat er ongeveer 50.000 katholieken in het noorden woonden vë³ë³r de verdeling van het land. We vermoeden dat na de lange periode van vervolging er nog ongeveer 10.000 mensen zijn die in hun hart het katholieke geloof zullen herinneren. Maar deze veronderstelde katholieken in Noord-Korea praktiseren hun geloof in het geheim. Ik vind het moeilijk te geloven dat er een georganiseerde ondergrondse Kerk in Noord-Korea is. Er zijn geruchten dat er een ondergrondse kerk aan de grens met China is.
Zijn er behalve in de hoofdstad Pyongyang andere kerkgebouwen in Noord-Korea?
Ik heb nog niet de gelegenheid gehad om dit uit te vinden. De ‘Jangchung’ kerk heden is de enige die de Noord-Koreaanse autoriteiten officieel als een katholieke kerk hebben erkend. Voordat Korea was verdeeld bestonden er talrijke katholieke gebedshuizen in Noord-Korea. Velen van hen zijn waarschijnlijk tijdens de Koreaanse Oorlog (1950-1953) vernietigd. We vermoeden dat de Noord-Koreaanse autoriteiten de kerkgebouwen die in de oorlog zijn gespaard voor verschillende toepassingen hebben gezet.
Wat voor soort van hulp hebben de Noord-Koreanen het meest nodig en hoe heeft de Zuid-Koreaanse katholieke kerk gereageerd op deze behoefte?
Afgezien van het grote probleem van voedsel, kampt Noord-Korea met een groot gebrek aan verwarmingsmateriaal. Veel Noord-Koreanen maken daarom de beboste bergen vrij en branden de bomen voor verwarmingsdoeleinden. Dit betekent dat de bergen van Noord-Korea steeds kaler worden. Dit leidt op zijn beurt tot verschillende natuurrampen zoals overstromingen en aardverschuivingen. Het effect hiervan op de landbouw is verwoestend en maakt het voedselprobleem alleen nog maar erger. Opdat mensen niet in de kou hoeven te zitten, hebben we in 2007 winteracties gelanceerd, waarmee we tot op heden 300.000 kilo steenkool in vrachtwagens in de buurt van Kaesong brachten, met andere woorden, een paar kilometer achter de militaire demarcatielijn. Ik heb zulke transporten al tien keer begeleid. De hulpgoederen werden geleverd in samenwerking met de vereniging "Actie voor een warme Koreaanse schiereiland – Centrum voor de distributie van steenkool uit Liefde".
Ben je tijdens het leveren van de kolen ook in contact gekomen met de Noord-Koreaanse bevolking?
In principe was persoonlijk contact met de bewoners van Noord-Korea streng verboden. Maar nadat we de briketten aan de rand van Kaesong hadden gelost, benaderde bewoners ons om met ons mee te werken. Op deze manier hebben we herhaaldelijk een ontmoeting gehad met leden van de bevolking. Onze vrijwilligers en de Noord-Koreanen waren nog erg afstandelijk tijdens hun eerste gesprekken. Maar na een tijdje hadden ze gemeenschappelijke gronden gevonden. Dan spraken ze meestal over hun kinderen. De ontmoetingen worden intenser, vriendelijker en natuurlijker. Wat voelde je als een Zuid-Koreaan toen je voorde eerste keer naar het hermetisch afgesloten land in het noorden reisde? Toen ik per vrachtwagen over de demarcatielijn ging was het als reizen in een tijdmachine. Ik voelde me alsof ik 40 of 50 jaar terug ging. De dorpen voor Kaesong en de mensen die er woonden, alles zag eruit net zoals het deed in vroegere tijden.
Uw verzoeningscommissie besteedt bijzondere aandacht aan de vluchtelingen uit Noord-Korea en helpt hen om hun plek te vinden in Zuid-Koreaanse samenleving. Wat vertellen de Christenen onder de vluchtelingen over de mogelijkheid om hun geloof te beleven in dit communistische land?
Het is zeer zeldzaam om onder de vluchtelingen uit Noord-Korea Christenen tegen te komen, maar ik ken wel gevallen. Ze werden gedoopt voordat het land werd opgedeeld. Ze konden zich de doop nog steeds herinneren, zelfs al was het 60 jaar geleden. Sommigen van hen herinnerden zich nog steeds hun catechumenaat en de gebeden die ze voorbereiden op de doop. Zij oefenden hun geloof in het geheim uit. Sommige vluchtelingen vertelden over oude vrouwen die bij elkaar zaten en boon na boon telde terwijl ze zachtjes iets mompelden. Achteraf bedacht ik me dat ze misschien samen het rozenkransgebed beden. Welke religieuze hulp heeft uw commissie gegeven aan vluchtelingen uit Noord-Korea? Wij streven ernaar om een religieuze opvoeding te geven aan degenen die ijver en belangstelling voor religie tonen. Het "Comité voor de Verzoening van het Koreaanse volk" beschouwt vluchtelingen uit Noord-Korea als een kostbaar bezit voor toekomstige eenheid. We denken een stap vooruit, namelijk dat zij op een dag werken als een geschenk van God voor evangelisatie in Noord-Korea.
Na het einde van de pacifistische Zuid-Koreaanse ‘sunshine Policy" van de voormalige presidenten Kim Dae-jung (1998-2003) en Roh Moo-hyun (2003-2008) heeft de regering in Seoul haar hulp aan Noord-Korea in mei 2010 opgeschort. Welke mogelijkheden zijn er nu voor u om uw broeders en zusters in het geloof te steunen in het noorden?
Op dit moment zijn onze hulpacties voor Noord-Korea opgeschort. Zodra de huidige crisis voorbij is, zullen we wachten tot het beleid in Zuid-Korea met betrekking tot het Noorden een andere wending neemt dan die van de regering van president Lee Myung-bak (2008 tot februari 2013). Feit is dat de Noord-Koreaanse kant humanitaire hulp aanvraagt via de "Katholieke Vereniging Joseon". Tegelijkertijd zijn de renovatiewerken aan de Katholieke kerk "Jangchung" in Pyongyang uitgegroeid tot een zaak van grote urgentie. We kennen de nood daar. Met onze steun willen we ook graag een stevige basis voor een religieuze uitwisseling bouwen. Gezien onze ervaring met de vorige regering zijn wij van mening dat de politieke spanningen niet in de weg mogen staan van de uitwisseling tussen volkeren en religies.
Hier in Europa krijgen we het gevoel dat de Zuid heel ontspannen is, terwijl het Noorden op een confrontatie afkoerst. Zijn de mensen in Zuid-Korea bang dat er een oorlog zal komen?
We zijn inderdaad zeer bezorgd over het risico van oorlog. We weten precies dat oorlogsdreiging een nadelige invloed kan hebben op de manier waarop het leven zich aan beide zijden ontvouwt. We weten ook dat Zuid- en Noord-Korea grote wonden op zouden lopen als er een oorlog komt, wonden, die een lange tijd nodig zouden hebben om te genezen. Dat is waarom ik de neiging heb om te veronderstellen dat er zich geen staat van oorlog zal voordoen. In deze gespannen situatie zal de hongersnood onder de Noord-Koreaanse bevolking erger worden; in Zuid-Korea ondervindt de economie nadelen. De uitweg uit deze nachtmerrie voor Zuid- en Noord-Korea is dialoog en afspraken, samenwerking en uitwisseling.
Bron: Kerk in Nood
Bron foto: Kerk in Nood
