De toekomst van de Arabische Lente door Fr. Samir

De toekomst van de "Arabische Lente", tegengehouden door armoede en fundamentalisme

door Samir Khalil Samir – AsiaNews

In Egypte en elders dreigen de nieuwe pogingen tot democratisering te mislukken door enorme armoede, onwetendheid en fundamentalisme. Het Westen kan niet gewoonweg achterover leunen of alleen politietaken op zich nemen. Het zou zich moeten mengen in de economie, in het onderwijs, in samenwerkingsprojecten tussen christenen en moslims, om te laten zien dat samenleven mogelijk is.

(AsiaNews) "Veel media tonen echte bezorgdheid en een zeker pessimisme over de Arabische revolutie, waarbij de gevaren worden benadrukt die christenen in deze landen lopen. De zorg is dat salafistische groeperingen en islamitische fundamentalisten de macht grijpen of de politiek beïnvloeden, en dat ze zo christenen in gevaar brengen. De Arabische Lente is een uitdaging voor het Oosten, maar evenzeer voor het Westen.

Een "lente" met een ideaal, maar zonder een partij

Vooral wat Egypte betreft, heb ik de indruk dat deze lente echt is en dat ze laat zien dat onder de bevolking het verlangen naar democratische verandering wijdverbreid is. In Syrië en Libië zien we zelfs mensen die bereid zijn om voor dat ideaal te sterven. Het fundament van deze bewegingen is onmiskenbaar regionaal, zonder vanuit het buitenland gemanipuleerd te zijn.

Maar er is nog een ander aspect. De bewegingen vormen geen georganiseerde partij, maar eerder een levensideaal. Daarom zijn ze, wanneer ze eenmaal aan hun verlangen uitdrukking hebben gegeven, niet in staat om het in een politiek om te zetten. Het gevolg is dat de tegenovergestelde beweging zich inmengt. Dat zijn degenen die geen radicale verandering of helemaal geen verandering willen. Het belangrijkste risico voor de Arabische Lente is dat georganiseerde partijen de verkiezingen winnen: de partij die onder Mubarak aan de macht was, of islamitische partijen, in het bijzonder de Moslim Broederschap, die allemaal van naam veranderd en goedgekeurd zijn; of de pas erkende salafistische partij, die de meest extremistische islamitische beweging is. De revolutie van het Tahrirplein is een feit. Christenen en moslims werkten samen, en dat is de wens van de meerderheid van de bevolking. Maar hoe kan dat verlangen worden omgezet in overheidsbeleid?

In een artikel, onlangs gepubliceerd door AsiaNews (zie Freedom is Islamic fundamentalism’s greatest enemy), benadrukt Wael Farouk heel helder dat het belangrijkste probleem economisch van aard is, wat waar is. Bovendien was de economie de voornaamste motivatie van de jongerenbeweging. Wanneer we de democratische beweging willen stimuleren, dan moeten andere landen "de Perzische Golf en Westerse landen "in Egypte investeren, een economisch herstel bevorderen, investeringen en toerisme (de belangrijkste bron van inkomen in Egypte) ondersteunen.

Echte vrijheid leren, zonder radicaal of religieus fanatisme

Het andere probleem dat de beweging onder ogen moet zien, is fundamentalisme. Het is eveneens waar dat vrijheid de vijand van fundamentalisme is, mits ze in alle opzichten wijdverbreid is. Dat is de vrijheid om gebaande wegen te verlaten (zonder tegen de wet in te gaan), om naar eigen inzicht je geloof te beleven, om meningen te uiten zonder daarin gemanipuleerd te worden. Maar ik vrees dat we de komende jaren door een crisis zullen moeten gaan omdat in Egypte geen ervaring of gewoonte bestaat om met respect voor vrijheid te leven. Integendeel, er is een sterke radicale beweging die vanuit het buitenland wordt gesteund. In Egypte werd iedere beslissing die ten gunste van de radicale islam is genomen, gesteund, gefinancierd en aangemoedigd door landen als Saudi-Arabië of door fundamentalistische figuren. Dezelfde salafistische beweging strekt zich uit tot ver voorbij Egypte. Ze is aanwezig in Syrië, Jordanië en Tunesië, en dat al vanaf het eerste begin van de Arabische revolutie. Zij profiteren van de problemen die de mensen ondervinden bij het verzamelen van kracht. Ze werden door dictatoriale regeringen onderdrukt, maar verschijnen nu opnieuw, vaak wanneer ze christenen bestrijden. Waar er christenen zijn, verschijnen ze opnieuw in het islamitische gevecht tegen liberale of seculiere tendensen. De salafisten hebben in Egypte niet alleen christelijke kerken aangevallen, maar ook soeficentra (mystieke islam), en gematigde islamitische personen.

Nu is het in het land sinds enkele jaren steeds makkelijker geworden om gevoelens van radicale moslims tegen christenen uit te lokken. Eén manier die de laatste decennia altijd werkt, is vermeende bekering tot de islam. Wanneer ze een kerk aanvallen, is vaak het voorwendsel: "In deze kerk wordt een vrouw gevangen gehouden die moslim is geworden. De monniken en de geestelijken beletten haar om haar leven te leiden." Al maandenlang is er in Egypte grote beroering veroorzaakt over twee vrouwen, Wafa Constantine en Camelia Shehata, die volgens de salafisten zich tot de islam hebben bekeerd maar door christenen in twee kloosters gevangen worden gehouden.[1] Maar in het bovenstaande geval hebben zij zichzelf christen verklaard, maar desondanks blijven de salafisten de christenen ervan beschuldigen dat ze hen gevangen houden. Nu hebben ze een derde vrouw gevonden over wie ze beweren dat ze zich bekeerd heeft en in de kerk van Imbaba in Caïro "gevangen" wordt gehouden… en ze hebben de kerk aangevallen! Het zijn in feite allemaal voorwendselen die onder de bevolking religieus fanatisme voeden. En ik vrees dat het radicalisme niet al te snel zal verdwijnen. Misschien zal het altijd een minderheid blijven, maar ondertussen lijden christenen, en veel.

Ware vrijheid kost tijd en moeite

Er bestaat geen makkelijke of directe oplossing. Moslims moeten tussen beide komen en zeggen, nu is het genoeg, iedereen heeft het recht om de religie te volgen die hij wil, om te veranderen wanneer hij dat wil, en niemand heeft het recht om er een politieke kwestie van te maken. Helaas, imams hebben bij de vorming van de bevolking een te kleine rol. Zolang er nog een autoritair regime was, kon het problemen met een bevel beëindigen. Daarbij werd volgzaamheid zozeer afgedwongen dat zelfs in de moskee de vrijdagpreek van de imams werd gecontroleerd. Maar vrijheid kent haar risico’s en veronderstelt een te volgen weg. Een islamitische vriend "een beschaafde man uit Libanon "wees me erop dat er zelfs in Europa en Amerika revoluties zijn geweest die vele mensen het leven kostten. Hij zei, "We zijn nu, meer dan twee eeuwen later, bezig met onze revolutie en het zal ook ons veel levens kosten."

De tragedie van de laatste vijftig jaar bestaat erin dat mensen niet hebben geleerd om democratie daadwerkelijk te leven. Deze generatie heeft geen voorbeeld van een land dat weet hoe het moet leven in vrijheid met gelijkheid en openheid naar iedereen. In deze situatie zijn het meestal de minderheden die de prijs betalen. En Egypte is niet het moeilijkste geval. Syrië ondervindt heel ernstige problemen, hoewel deze tot dusver geen christenen hebben getroffen. Het moet gezegd, de christelijke minderheid is in Egypte soms ook onderhevig aan fundamentalisme, ook al reageert het gewoonlijk niet met geweld. Maar het martelaarschap wordt aangemoedigd. Een traditioneel lied dat in de gemeenschap vaak wordt gezongen, gaat als volgt: "We zijn een martelaarskerk"€¦

Maar gelukkig is er in het land ook een sterke traditie die zegt: "Wij zijn één volk", moslims en christenen. Volgens deze traditie worden moslims gezien als kopten die van religie zijn veranderd. Dat alles versterkt het gevoel van identiteit als één volk omdat Egypte (anders dan andere Arabische landen) geen mengeling van verschillende volkeren en stammen is, maar één volk van beide religies. Maar dat gevoel wordt tegengewerkt door fanatieke bewegingen.

De redenen om de hulp van religie in te roepen: armoede en onwetendheid

Wanneer dat de situatie is waarin je jezelf bevindt, dan geloof ik dat voor het veiligstellen van een toekomst voor de Arabische Lente de oorzaken ervan moeten worden aangepakt. De eerste oorzaak is de economie, waarover ik al heb gesproken.

De tweede oorzaak is onwetendheid. Zij maakt ontvankelijker voor extremistische argumenten en religieuze vertogen omdat deze een veiligheid bieden die is verbonden met religie. Des te meer iemand is opgeleid, des te meer begrijpt hij dat religie niet alles is, dat ze ook moet betekenen: met elkaar samenleven, vrijheid om te kiezen, zelfs wanneer die keuze een vergissing is. Deze begrippen zijn moeilijk om te aanvaarden, tenzij iemand al een zekere vrijheid van denken en reflectie bezit. Een deel van de bevolking in Egypte is goed opgeleid, maar de meerderheid heeft helemaal geen opleiding. En de laatste decennia is het onderwijsniveau nog verder gezakt.

De verbreiding van het onderwijs is niet gelijk opgegaan met de verdieping ervan. Ook omdat het hele onderwijssysteem sinds de revolutie [van Nasser "red.] steeds lagere eisen is gaan stellen. Iedereen die de helft van hun eindexamen goed heeft, kan docent of professor worden.[2] Een andere bron van vorming zijn kerken en moskeeën. Maar het niveau is daar niet beter omdat er fundamentalisme bestaat, zowel onder christenen als onder moslims. Het punt is dat in de kerken het "christelijke fundamentalisme" niet leidt tot gewelddadige aanslagen. In de islamitische traditie daarentegen kan fundamentalisme leiden tot geweld in naam van God, ter verdediging van de ware religie.

Er bestaat een islamitische internetpagina met de naam: "Ware religie". Deze pagina bezoek ik om de zoveel tijd, en het is een ongelooflijk voorbeeld van fanatisme, gericht tegen het evangelie en tegen Christus zoals Hij volgens christenen is. Het is een soort apologetiek tegen het christendom. Soms heb ik geprobeerd om met ze te praten. Ik wees erop dat iedereen zijn eigen, onbewijsbare dogma’s kent. Maar helaas berust in Egypte al het onderwijs op het principe: "ik heb de waarheid en ik moet er al het mogelijke aan doen om jou in de richting van mijn waarheid om te buigen". Onder christenen leidt dat echter niet tot een inperking van de ander. Onder moslims is het daarentegen mogelijk dat de eigen visie op de waarheid gewelddadig wordt doorgedrukt waarbij de ander ervan wordt beschuldigd een "ongelovige" (kafir) te zijn.

Eerst is het geweld verbaal, dan wordt het fysiek.

Het belang van onderwijs

Tot besluit. Er moet scholing worden ingevoerd over de regels van het democratische leven, inclusief het recht op verschil van mening. Merk op dat al onze revoluties van militaire aard zijn geweest waarbij we het respect voor de mening van anderen zijn vergeten. Een islamitische intellectueel, Tarek Heggy, zei dat het minstens twee decennia zal kosten om democratie opnieuw te leren. We moeten geduldig zijn, maar we moeten ook voor verandering vechten. De jongerenbeweging is helder over alle deze waarden en behoeften, maar ze moet gericht strijden voor deze doelen: voor iedereen werk en beter onderwijs, leren om democratie in praktijk te brengen, in het gezin, de kerk, moskee,[3] en in de politiek€¦

Dit raakt ook het Westen. Beantwoordt het deze behoeften door zo te handelen zoals het dat heeft gedaan? Ik denk het niet, niet in het minst. Het Westen heeft het onderwijs niet eens overwogen als een factor. In plaats daarvan zouden ze moeten helpen om het niveau te verhogen. Evenmin denk ik dat ze behulpzaam zijn ten aanzien van de economie. Een project dat ook op vrijgevigheid is gebaseerd, is nodig voor de wederopbouw van de economie. In plaats daarvan werken rijke landen erg hard voor hun profijt en zijn ze verre van vrijgevig. Hun investeringen komen allemaal ten goede aan een klein deel: de heersende klasse en de zakenwereld. Maar de vruchten bereiken het volk niet.

Dat is één van de redenen die de opstand hebben ontketend. In ons land is er een klasse die erg rijk is geworden. Waarom? Hoe is het mogelijk dat de kloof tussen rijk en arm volgens berekening 1 op 100 is? In een Europees land is de verhouding tussen rijk en arm misschien 1 op 20. Deze enorme afstand die we waarnemen, is te wijten aan corruptie.

Het Westen en andere landen moeten beseffen dat het in hun belang is om gelijkheid, democratie en onderwijs te steunen. Dat zijn waarden die niet direct iets opleveren, maar wel op de lange termijn, misschien over 20 jaar. Bovendien, het helpen van de armen zal een positieve invloed hebben op de economie omdat daardoor meer kan worden geconsumeerd. Wanneer iedereen arm is, is er niets om te kopen. Wanneer mensen arm zijn, is er geen prikkel om hun kinderen naar school te sturen, maar om ze meteen aan het werk te zetten. Om al deze redenen kan het Westen in Syrië, Libië, Bahrein niet eenvoudigweg alleen politietaken op zich nemen. Het moet manieren vinden om de economie, het onderwijs en de democratie te ondersteunen.

Op dezelfde manier is vrede de weg naar welvaart. Lang geleden koos Egypte de weg van vrede met Israël omdat het beter is voor de bevolking. In andere Arabische landen is het verlangen naar oorlog nog steeds te groot, de trots om de vijand te "wreken". Maar dan, wat levert wraak op? Geen vrede zonder rechtvaardigheid, zoals paus Johannes Paulus zei. Maar hij voegde eraan toe: Er bestaat geen rechtvaardigheid zonder vergeving!

Gezamenlijke projecten voor moslims en christenen

Christenen vragen zich af hoe religieus fanatisme kan worden bezworen. Het is waar dat her en der een nieuwe manier van denken begint te ontstaan. Imam Usama al-Qusi, die de jongeren op het Tahrirplein leidde, heeft vele toespraken gegeven waarin hij zei dat het niet noodzakelijk is om een islamitisch systeem te hebben. In plaats daarvan bestaan er nauwkeurige regels voor de economie, participatie, diplomatie enz. Hij concludeert dat het niet nodig is om moslim te zijn teneinde een land te kunnen leiden. Dat soort rustig, stil, echt nadenken, dat is wat nodig is om onszelf tot samenleven te vormen.

Een ander belangrijk onderdeel is het opstarten van samenwerkingsprojecten tussen christenen en moslims. Een voorbeeld: ziekenhuizen worden in Egypte gemeden vanwege de lage kwaliteit van de gezondheidszorg. Van de andere kant, de verpleegsters verdienen zo weinig dat ze voor iedere behandeling "die ze toch behoren te geven "geld vragen. Wat dat betreft is iedere poging om voor de bevolking gezondheidszorgprojecten op te starten, een zeer belangrijke manier van vorming. Daardoor is de Moslim Broederschap erg geliefd in sommige buurten van Caïro. Maar zelfs christelijke nonnen worden er erg gewaardeerd vanwege hun betrokkenheid bij scholen en ziekenhuizen.

Het creëren van samenwerkingsprojecten tussen christenen en moslims is de manier om te ervaren dat samenleven aangenaam en voor iedereen nuttig is.