Abuja (Fides) "De sekte Boko Haram, in Nigeria verantwoordelijk voor vele aanslagen die onlangs nog hebben geleid tot doden en gewonden, vindt haar oorsprong in de koloniale en postkoloniale geschiedenis van dit Noord-Afrikaanse land.
"Boko Haram" wordt doorgaans vertaald met "Westers onderwijs is verboden". Het is evenwel interessant om op te merken dat er zelfs binnen de Islamitische gemeenschap tegenstrijdige opvattingen bestaan over wat "Boko" betekent. "Boko" werd vaak gebruikt samen met "Ilimi", dat onderwijs betekent. "Ilimin Boko" werd pejoratief gebruikt voor Westers onderwijs ter onderscheiding van wat de Islamitische gemeenschap verstond als de enige vorm van onderwijs, namelijk Ilimin Islamiyya, d.w.z. Islamitisch onderwijs. Ilimin Islamyya is een vorm van catechese gericht op het onderricht in de H. Koran, op het reciteren en onthouden ervan. Het vormt het uitgangspunt voor het onderricht van kinderen in het Islamitische geloof. De lessen zijn in het Arabisch.
Vanaf de Britse kolonisatie en invoering van een Westers onderwijssysteem werd een tegenstelling gecreëerd tussen Ilimin Islamiyya en Ilimin Boko. Dit laatste werd gezien als minderwaardig en verdacht omdat het geen onderricht gaf over de Koran of de Islam. De leraren, het alfabet en de taal waarin les werd gegeven, waren Engels. Daarom associeerden lokale Islamitische elites blanke mensen en hun ogenschijnlijk onbegrijpelijke manieren met tovenarij: Boka.
Toen de missionarissen en de koloniale staat in het noorden van Nigeria een onderwijsprogramma opbouwden, bleven de heersende Islamitische standen terughoudend en wantrouwend tegenover de bedoelingen. Zij stuurden daarom bij wijze van experiment vanuit hun gemeenschappen de kinderen van slaven en lagere standen. Het duurde een tijd voordat de heersende standen uit het noorden de waarden begonnen te waarderen van onderwijs als middel tot modernisering en hun kinderen naar school begonnen te sturen. Maar de eerste generatie kinderen van de Islamitische elites die naar Westerse scholen gingen, werden vaak bespot door hun eigen leeftijdsgenoten en vrienden.
Dit vooroordeel heeft standgehouden waardoor Westers onderwijs wordt beschouwd als Haram (taboe). De verdenking van Westers onderwijs blijkt uit het feit dat in de noordelijke bondsstaten het aantal inschrijvingen beschamend laag is. In de landelijke gebieden maar ook in de stedelijke bondsstaten van het noorden weigert tegenwoordig nog steeds 80 procent van de Islamitische ouders om hun kinderen naar scholen te sturen waar ze Westers onderwijs krijgen. Voor de schoolgerechtigde meisjes is de situatie wellicht nog erger: nog geen 10 procent staat geregistreerd. Grote groepen van Islamitische kinderen die vandaag de dag de straten van Nigeria afzwerven hebben hun diploma gehaald aan Islamiyya-scholen, die worden begeleid door rondtrekkende onderwijzers: Mallam.
Deze kinderen hebben geen werk en vormen de voedingsbodem voor sekten als Boko Haram en soortgelijke bewegingen in het noorden van Nigeria die geloven in een duizendjarig rijk en zo nu en dan plotseling opkomen.
Gewone Moslims voelen zich tegenwoordig overweldigd door de stortvloed aan veranderingen om hen heen. Doordat ze geen toegang konden krijgen tot de middelen voor modernisering, is hun invloed op de macht beperkt gebleven. In de belangrijkste steden van hun bondsstaten worden bijna alle vormen van activiteit geleid door mensen die ze beschouwen als vreemdelingen, bijna alle zuidelijke handelaren zijn Christen. Door hun alcoholnuttiging, Christelijke feesten en levensstijl zijn gewone Moslims zenuwachtig geworden over de toekomst van hun gezinnen en geloof. De leider van Boko Haram misbruikte deze situatie door te pleiten voor een gerichtheid naar binnen, weg van de "besmetting" van buitenaf, en voor een terugkeer tot een totaal Islamitische samenleving om de zwakte van de Nigeriaanse staat het hoofd te kunnen bieden. (L.M.) (Fides 29-12-2011)
Vertaling: Camiel Donkers
Foto: YNajia.com
