Door Florian Ripka
“Als we niets ondernemen, dan is de toekomst van de Romakinderen al helemaal uitgestippeld” zegt de Pater salesiaan Martin Jilek van Stara Zagora uit Bulgarije. “Op de leeftijd van veertien jaar worden ze door hun clan uitgehuwelijkt. Dan worden ze al heel jong ouders en leven ze van het kindergeld, dat per kind en per maand ongeveer 20 euro bedraagt. Voor veel Romagezinnen is dat de enige bron van inkomsten.”
Er wonen ongeveer 28.000 Roma in Stara Zagora, de meesten van hen kinderen en jongeren. Ze schuilen in barakken, vervallen huizen of huizen die in aanbouw zijn. Naar schatting telt het Romavolk in Bulgarije ongeveer één miljoen mensen. Niemand kent hun precieze aantal. Ze leven in een parallelle samenleving. Voor buitenstaanders zijn de clanstructuren heel ondoorzichtig. De Roma worden veracht, gehaat en uit het openbare leven gebannen.
De rancunes zijn zo uitgesproken dat zelfs Bulgaren die een iets donkerder huidskleur hebben en dus op de Roma lijken, amper werk kunnen vinden. Ze hebben vaak amper onderwijs genoten, als de kinderen al naar school gaan. En er zijn geen plaatsen beschikbaar waar ze als leerling een opleiding kunnen volgen. Juist daarom zijn veel Roma werkloos en verzeilen zij vaak in de kleine criminaliteit, wat dan weer de bestaande clichés voedt en de obstakels voor hen alleen maar groter maakt. Als bron van inkomsten blijft alleen het kindergeld over. Zij worden als “levensverzekering” beschouwd, waardoor de Roma nog verder afglijden in de ellende. We kunnen hier dus van een echte vicieuze cirkel spreken.
Pater Martin en zijn Salesiaanse medebroeders laten het daar echter niet bij. Met steun van Kerk in Nood hebben ze te midden van de Roma een centrum opgericht dat hen toekomstmogelijkheden moet bieden. De te volgen aanpak voor succes is voor pater Martin helder: “Dat kan alleen door zich op de kinderen toe te leggen. De volwassenen zijn nagenoeg onbereikbaar.” Zo bieden de Salesianen huiswerkbegeleiding, waarbij de activiteiten verder gaan dan alleen onderwijs. De kinderen komen na schooltijd samen om te eten, spelen en leren. Daarbij worden hen ook elementaire omgangsregels bijgebracht. “Wanneer de kinderen enkele weken bij ons hebben doorgebracht”, zegt pater Martin, “dan beginnen ze ‘alstublieft’ en ‘dank u wel’ te zeggen. Ze worden ook rustiger en zijn niet meer zo opgewonden.” Velen van hen krijgen thuis geen aandacht van hun ouders. Ze hangen wat rond en worden door hun medescholieren gemeden. “Voor hen is het al verrassend dat we hen met hun naam aanspreken” aldus pater Martin. “We maken tijd vrij voor de kinderen. Dat doet al snel de ronde onder de ouders en plots duiken die ook bij ons op.”
Het werk van de Salesianen van Stara Zagora houdt daarom ook nooit op. De Roma komen op elk tijdstip van de dag naar hun klooster. Ze vieren de Heilige Mis met de paters, knappen kleine dagelijkse werkjes op, komen raad vragen of brengen gewoon een bezoekje. De Salesianen hebben nog andere projecten op stapel staan. Zo voorzien ze de bouw van een nieuw complex, dat in de beproefde traditie van hun stichter Don Bosco, een kerk, een onderwijsinstelling, een sportveld en een woonruimte voor de paters zal omvatten. “Wij willen een gebouw optrekken dat vanuit de hele Romawijk te zien is”, legt pater Jilek uit. “Zo kunnen we aandacht trekken en de nieuwsgierigheid van de bewoners wekken. Daarnaast bestaan er ook plannen om maaltijden te verdelen. “Daardoor zullen we de gelegenheid hebben om met de mensen te spreken. We willen hen ervan overtuigen om hun kinderen naar onze school te sturen.”
Het grootste probleem is dat veel ouders niet toestaan dat hun kinderen na de lagere school voortgezet onderwijs krijgen. “Dan kunnen ze namelijk niet onmiddellijk worden uitgehuwelijkt”, benadrukt pater Martin. “Het is een hele opgave om de ouders ervan te overtuigen dat het beter is om een opleiding te volgen of zelfs verder te studeren dan alleen maar terug te vallen op kindergeld.” Toch kunnen al eerste successen worden opgetekend. “Vele Roma kennen ons inmiddels en ze weten dat we het beste met hen voorhebben.”
Het schitterende werk dat van de Salesianen in Bulgarije is een voorbeeld van de – soms verborgen – impact die de hulp van Kerk in Nood kan hebben. De hulporganisatie heeft de bouw van de kerk en van het pastoraal centrum van de Salesianen in de Romagemeenschap van Stara Zagora financieel ondersteund. Helpt u mee om ook de parochiekerk van het Heilig Hart van Jezus in Rakovski te renoveren? Doneer dan online of maak uw gift over onder vermelding van Bulgarije.
