De eerste stemronde heeft goed uitgepakt voor de Moslim Broederschap, die tegenwoordig democratie belijdt. Maar de Christenen vrezen het ergste omdat het leger hen niet langer beschermt. Gedurende de afgelopen 100 jaar hebben ze zich nog nooit zo onveilig gevoeld als nu. Daarom beginnen ze te emigreren. De verkiezingen in Egypte bestaan uit meerdere opeenvolgende ronden en zullen vele maanden duren. Maar de eerste ronde die is gehouden in Caïro, Alexandrië en in een aantal andere steden, is voldoende reden om de noodklok te luiden.
De Moslim Broederschap heeft met haar Partij voor Vrijheid en Rechtvaardigheid 36 procent van de stemmen behaald. Het Egyptisch Blok, dat bestaat uit die partijen die het ontvankelijkst zijn voor de vrijheidseisen van het Tahrir Plein, behaalde 15 procent. Maar de grootste verrassing was de 25 procent die ging naar de Partij van het Licht (Hizb an Nour). Deze partij werd nog maar tien maanden geleden gevormd door de Salafisten, de meest radicale Islamisten.
In het Westen volgde er in de wandelgangen meteen de vrees voor een coalitie tussen de Moslim Broederschap en de Salafisten. Samen zouden zij in het toekomstige Egyptische parlement tweederde deel van de zetels krijgen. Maar zoiets is alles behalve waarschijnlijk. Voor de Moslim Broederschap zijn de Salafisten op geen enkele manier een mogelijke bondgenoot, maar veeleer een gevaarlijke en vijandige tegenstander.
Fr. Rafic Greiche, een woordvoerder voor de zeer kleine Egyptische Katholieke Kerk, voorziet daarentegen dat de Partij voor Vrijheid en Rechtvaardigheid een verbond zal sluiten met het blok van democratische bewegingen. Deze voorspelling is voor hem ook een hoop: "om onverdraagzame en gevaarlijke wetten voor de Christelijke minderheid tegen te houden."
Het politieke programma van de Moslim Broederschap telt 45 pagina’s en is totaal onacceptabel voor de extremistische Salafisten. Daniele Raineri vat het in een verslag vanuit Caïro voor "il Foglio" als volgt samen: "Volledige en duidelijke instemming met de democratische principes van politieke vertegenwoordiging en periodieke vernieuwing van de macht door verkiezingen, volledig respect van alle Egyptenaren voor de wet, geen discriminatie op basis van geslacht, religie of ras, en dus ook niet van vrouwen of van de Christelijke minderheid. Twee prioriteiten: veiligheid en economie."
De Broederschap bestaat 83 jaar en heeft extremisme altijd afgewisseld met matiging en verhulling. Deze plotselinge en toegejuichte bevlieging van democratie wekt argwaan. Maar het is een feit dat als er één voorbeeld is waarnaar de Egyptische Moslim Broederschap tegenwoordig kijkt, dit niet het fundamentalistische en terughoudende islam is van de Wahhabi van Saudie-Arabië, maar het pragmatische voorbeeld van het Turkije van Recep Tayyip Erdogan.
Het recente bezoek van de Turkse minister-president aan Egypte werd triomfantelijk ontvangen. De Moslim Broederschap ziet in hem niet alleen een grote Soennitische leider die in staat is de islam te verzoenen met moderniteit, maar ook iemand die het recht op burgerschap heeft teruggegeven aan de Islam van het volk, in een Turkije dat niet langer wordt gegijzeld door de generaals.
In Egypte zijn tot dusver alle religieuze posten, van al-Azhar tot aan de kleinste moskee, benoemd door de regering en beschermd door het leger. Het pleidooi dat Erdogan tijdens zijn bezoek heeft gehouden voor secularisme, is door velen geïnterpreteerd als een bevrijdende boodschap, in naam van een religie die uiteindelijk toch is bevrijd van de controle door de Prins.
De Moslim Broederschap treedt de Kopten ook vriendelijk tegemoet. Deze vormen met meer dan tien miljoen gelovigen de grootste Christelijke minderheid in een Arabisch land. De Broederschap heeft sommigen van hen op de verkiezingslijst gezet, en de vice-voorzitter van de Partij voor Vrijheid en Rechtvaardigheid is een Kopt. Maar in hoeverre is deze metamorfose van de Moslim Broederschap geloofwaardig, met name voor Christenen?
Het bloedbad van 9 oktober 2011 in de buurt Maspero van Caïro, waarbij 22 Kopten werden doodgereden door gepantserde militaire voertuigen, was een ongekend trauma voor de Egyptische Christenen, nog verontrustender dan de doden ten gevolge van de talloze eerdere geweldsdaden door Moslims.
Het leger, dat volgens de Kopten tot dan toe het bolwerk van de ultieme bescherming was, keerde zich, tezamen met de publieke opinie, tegen hen. Er ging een maand voorbij voordat de hoogste imam van de al-Azhar moskee, Ahmad Muhammad al-Tayyeb, Islamitische en Christelijke leiders opriep om zich te verzamelen in het "Huis van de Egyptische Familie" en een verklaring aflegde waarin de slachtoffers "martelaren" werden genoemd en werd opgeroepen tot "praktische maatregelen noodzakelijk voor het naleven van de grondwet die burgerschap inhoudt voor alle Egyptenaren."
De hoogste imam al-Tayyeb is één van de ondertekenaars van de vriendelijke brief die 138 Islamitische intellectuelen schreven aan Paus Benedictus XVI na de lezing in Regensburg. Maar hij is ook degene die de relaties met het Vaticaan verbrak vanwege de schijnreden dat de Paus bad voor de Christenen die bij de aanslag op oudejaarsavond in een Koptische kerk in Alexandrië werden vermoord en voor alle slachtoffers van interreligieus geweld.
Al-Tayyeb weigerde ook deel te nemen aan de ontmoeting in Assisi van 27 oktober jongsleden. Voordat hij de hoogste imam werd van de prominente moskee in Caïro, was hij de hoogste moefti en rector van de Al-Azhar Universiteit, de belangrijkste universiteit in de Soennitische wereld. Hij werd telkens benoemd door president Mubarak, van wie hij, na diens aftreden, expliciet afstand nam. Het is een feit dat in Egypte de verhouding tussen Moslims en Kopten erg is verslechterd vergeleken met een eeuw geleden.
Bron: Sandro Magister, Chiesa espressonline
Foto: Chiesa espressonline
Vertaling: Camiel Donkers
